Türkiye-ABD ilişkileri nasıl etkilenir?
Bu yazıyı ABD seçimlerini analiz etmek için yazmıyorum. Sadece araştırmacı ve tecrübeli bir gazeteci olarak, ABD seçimlerinin Ortadoğu'ya barış getirip getirmeyeceğini, Türkiye ile ABD arasında bir süredir soğuk seyreden ilişkilerin rayına girip girmeyeceğini, İsrail'in saldırgan politikalarından vazgeçip vazgeçmeyeceğini, Rusya-Ukrayna savaşının bitip bitmeyeceğini merak edenlere bir rehber olması için kaleme alıyorum. Habertürk'ten Bülent Aydemir yazdı...
Tabi ki bir süper güç olan ABD’deki seçim bütün dünyayı ve politikaları etkileyecek. Türkiye’de de seçim sonuçlarının merak edilmesi normaldir ancak sanki bu işi biraz abarttık. Sanki seçim Türkiye’de oluyor? Öyle ki Kushner görüşmesine atıfla bana şu soruyu bile sordular: “Trump’ın seçildiği kesinleşti. Berat Albayrak geri gelir mi?”
Bu konuda yorum yapmayacağım ancak birkaç gündür ABD seçimlerinin adeta uzmanı olduk. Ekranlarda tablolar, eyaletlerdeki seçim sonuçları grafikleri, Senato’da, Temsilciler Meclisi’nde kim ne kadar sandalye kazandı, kaç delege seçim sonucunu belirler? Biden, ne kadar süre topal ördek kalacak, Trump dünyaya barış ve huzur getirecek mi soruları ve önermeleri uzatabiliriz ancak ben şuna gerçekten takıldım. Trump geliyor diye adeta davul zurnayla sokağa çıkanlar var. Ülkemizdeki sorunların ya da bizi uğraştırdıkları meselelerin bir anda ortadan kaybolacağını düşünenler ve bunu dile getirenler var. Hatta, “Çözüm süreci asıl şimdi başlıyor” diyenini bile duydum. Lafı eveleyip gevelemeden şu sonuçları ve gözlemleri sizinle paylaşmak istiyorum:
*Ülkemizin küresel ve bölgesel jeopolitik sorunlarıyla birlikte kendine has sorunları bulunmaktadır. Önce kendi kapımızın önünü süpürmeli, iç cephemizi kendimiz güçlendirmeli ve kendi göbek bağımızı kesmeliyiz.
*Trump, iki kez ciddi suikast girişimine ve engellemelere rağmen başkan seçilmiştir. Bu veri seti elimizdeyken Trump’ın ABD’nin resmi politikalarına aykırı davranacağını kimse düşünmesin.
*ABD’ye ve Trump’a çok bel bağlamamak lazım. PKK/YPG’nin sözde komutanını Beyaz Saray’da ağırlayan Trump ve ABD yönetimi Suriye’de PKK’ya destek vermeye devam edecektir. PYD’nin desteklenmesi, Trump zamanında en üst seviyeye çıkmıştı. Trump da ABD askerleri yerine proxyleri bölgede kullanmayı tercih ediyor.
*Ortadoğu’da kaos ve sıkıntı devam edecektir. ABD yönetiminin üzerinde etkili Yahudi lobisiyle Trump’ın kavga edeceğini düşünmek saflık olur. ABD’nin İsrail politikalarına desteği sürecek. Kudüs’ün Trump döneminde İsrail devletinin başkenti ilan edildiğini unutmamak lazım.
*Çok küçük bir azınlık ABD’de finansı ve iktidar gücünü elinde tutuyor. Bu aileler küresel sistemi de dizayn edebiliyor. Trump, onların politikalarına karşı gelir mi? Pek sanmıyorum.
*Trump’ın bütün dikkatini ve gücünü Rusya yerine Çin’e odaklayacağını/hedefleyeceğini söyleyebiliriz. Çok kısa sürede Rusya-Ukrayna savaşı bitmez ancak Trump döneminde savaşın süresi kısalabilir.
*Trump’ın ABD içinde de işi zor. Beyaz Anglosakson Trump, içerideki derin yapıya, müesses nizama karşı seçimi kazandı. Bu derin yapı, Trump’ı rahat bırakmayacaktır. ABD’de gelir dağılımı adaletsizliği çok yüksektir. Hiçbir güvencesi çadırı dahi olmayan evsizler, sosyal güvenlik problemleri, göçmenler ABD’nin temel sorunlarıdır. Trump’ın, korumacı ve içe kapanmacı politikalarla ekonomik sorunları nasıl çözeceği muammadır.
*Cumhurbaşkanı Erdoğan’a mektup yazan iki kez Türkiye ekonomisini tehdit eden, istediğini almadan süreci bırakmayan Trump’ın ve ABD’nin Türkiye’den istekleri ve talepleri bitmeyecektir. Türkiye’nin F-16 ve F-35 ve diğer savunma sanayi ürünleri talepleri konusunda ABD’nin pek de cömert davranmayacağı aşikardır.
Tüm bu değerlendirmeler ışığında ABD-Türkiye ilişkilerinde radikal bir değişiklik olmayacaktır. Türkiye’nin yeni döneme hazırlanması için kendi meselelerini asgari ölçüde çözmüş olması şart ve kaçınılmazdır.
