Eski Van Şehri'ndeki Van Ulu Cami yeniden ayağa kaldırılıyor
Eski Van Şehri'nde yer alan yer alan Selçuklu dönemi eseri tarihi Van Ulu Cami ve minaresini aslına uygun şekilde yeniden ayağa kaldırmak için başlatılan restorasyon çalışmaları devam ediyor
Başta Urartular olmak üzere Ahlatşahlar, Eyyubiler, İlhanlılar, Anadolu Selçuklu, Akkoyunlular ve Osmanlı dönemlerinde yerleşim yeri olarak kullanılan Van Kalesi'nin güneyindeki "Eski Van Şehri"ni ayağa kaldırma çalışmaları devam ediyor.
Kültür ve Turizm Bakanlığı Vakıflar Genel Müdürlüğü ile Van Valiliği'nce yürütülen "Eski Van Şehri'nin Canlandırılması Birinci Etap Projesi" kapsamında Van Ulu Cami ve minaresinin yanı sıra Kızıl Minareli Cami ve Miri Ambarı'nın da restore edileceği belirtildi.
Restorasyon çalışmaları kapsamında statik yük dengeleri hesaplanan cami minaresinde 26 santimetre ayrılma tespit edildi. Minare çekirdeğinin ise mukavemetini yitirmesinin ardından Kültür Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu tarafından minarenin kaide kısmına kadar tamamen sökümüne karar verildi.
Minarenin sökümü ise bazı kesimler tarafından eleştiri konusu olurken, yüklenici firma tarafından bir açıklama yapıldı. Firma, savaş ve depremlerde büyük hasar alan ve bu yüzden yıkılma tehlikesi olan minareyi yine restorasyon çalışmaları kapsamında aslına uygun şekilde inşa edeceğini bildirdi.
Van Ulu Cami Şantiye Şefi ve Mimarı Büşra Boz, proje bitiş tarihinin 2025 Ağustos ayı olduğunu ancak ince işçilikten dolayı bunun uzayabileceğini belirtti.
Alanda zemin sıvılaşmasına karşı jet grout uygulaması yaptıklarını ifade eden Boz, "Yer altı zemin suyunu tamamen yapıdan uzaklaştıracak drenaj sistemi oluşturduk. Bunun akabinde yapının restorasyonuna geçeceğiz" dedi
Yapının savaşlarda ve depremlerde büyük hasar aldığını hatırlatan Büşra Boz, şunları söyledi: "Yapının restorasyon projesi çizilmeden önce hasar analiz projesi çizildi ve statik yük dengeleri hesaplandı. Statik yük dengelerine göre minarede 26 santimetre ayrılma ve minare çekirdeği ise mukavemetini yitirmişti. Bu yüzden Kültür Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu tarafından minarenin kaide kısmına kadar tamamen söküm kararı çıktı. Bizler de çalışmalarımızı yürüttüğümüzde minarenin etrafına iskele kuramadık. Çünkü iş sağlığı ve güvenliği kapsamında işçilerin çalışması mümkün değildi. Minarenin söküm esnasında yıkılma riski de vardı. Bu nedenle vinç yardımıyla minarede itinalı şekilde söküm yaptık."
Mimar Boz, minarenin aslına uygun ve restorasyon projesi doğrultusunda sökümden ayıklanan özgün ateş tuğları kullanılarak yeniden örüleceğini kaydetti. Yüklenici firma yetkilisi Yılmaz Şentürk de "Burası çok önemli bir proje ve bitmesiyle birlikte eski ihtişamına kavuşacaktır. Buranın mukarnas (İslam sanatında mimari yapılarda görülen geometrik bir bezeme çeşidi) bir kubbesi, yıldız tonoz ve taç kapısı var. Proje heyecan veriyor" diye konuştu.
Türkiye Kültür Portalı'nda Van Ulu Cami hakkında şu bilgiler verildi: "O. Aslanapa'nın Cami'yi 14'üncü yüzyıl başlarına tarihlendirmesine karşın, tarihi sürece ve yapı hususiyetlerine baktığımızda Selçuklu Dönemi'nde yapılmış olduğu anlaşılmaktadır. 1571 tarihli Van vilayeti evkaf tahrir defterinde Cami-i Kebir'in Şah-i Ermen evkafından olduğunun belirtilmesi bunu teyid etmektedir. Bunların ışığında Ulu Cami’nin, Van Gölü çevresinde hakimiyet kuran Ahlatşahlar'dan I. Sökmen (1100-1112) veya II. Sökmen (1128-1185) zamanında yapılmış olduğu kabul edilmektedir... Bugün oldukça harap olan yapıyı, 1913'deki W. Bachman'ın fotoğraf ve çizimleri ile 1970-1971 sezonlarında Prof. Dr. Oktay Aslanapa'nın yapmış olduğu kazılarda elde edilen buluntularla tanımak mümkün olmuştur."
