Veba hastalığı nedir? Belirtileri ve tedavisi
Veba hastalığı, dünya tarihinde çok yüksek oranda ölümlere neden olmuş, bazı ülkelerde nüfusun yarıya yakın kişinin ölümüne sebep olmuştur. Kara ölüm olarak da adlandırılan veba, tarihte insanlığa en çok zarar veren hastalık olmuştur. Peki veba nedir? Veba hastalığının nedenleri ve belirtileri nelerdir? Veba nasıl tedavi edilir?
Veba hastalığı antik çağlardan beri var olan bir hastalıktır. Bu hastalığa neden olan yersiniapestis olarak adlandırılan bir bakteridir. Bu hastalık dünya tarihinde çok yüksek oranda ölümlere neden olmuş, bazı ülkelerde nüfusun yarıya yakın kişinin ölümüne sebep olmuştur. Tıptaki ilerlemeler sayesinde gelişmiş ülkelerde durdurulmuş olmasına rağmen, az gelişmiş ülkelerin bazılarında hala varlığını sürdürmektedir. Özellikle Asya ve Afrika kıtasında bu hastalığa rastlanmaktadır.
Kendini 3 şekilde gösterebilir:
Bubonik Veba: Genellikle enfekte bir kemirgen veya pire tarafından ısırıldığında oluşur. Bazen de bakteriye bulaşan bir materyalden bulaşır. Bubonik vebada bağışıklık sistemi etkileyerek, enflamasyona neden olur. Tedavisi yapılmazsa kana karışarak hızla yayılır. . 1-2 gün içinde yüksek ateş ve titreme meydana gelir. Isırılan bölgedeki lenfler şişer ve ağrı oluşur. Lenf bezlerindeki iltihap akabilir. Yüksek nabız görülür ve hastalık giderek kötüleşir. Mikrobun kan yoluyla ilerlemesi ve yerleşmesi nedeniyle daha kötü bir hale gelir.
Pnömonik Veba: Bakterilerin akciğerlerde çoğalması ile, hastalık daha ciddi bir hal alır. Bu vebayı taşıyan kişi öksürdüğünde, bakteriler havaya karışarak, diğer kişilere bulaşmasına neden olur. Bu hastalıkta yüksek ateş, ani gelen başağrısı, öksürük ve nefes darlığı oluşur. Kan basıncı düşüktür. Balgam kanlı gelmeye başlar ve çok hızlı bronşit ve zatürreye çevirir. Karaciğerde oluşan hasardan dolayı ani ölümle sonuçlanır.
Septisemik Veba: Bakterilerin kanda çoğalmasıyla oluşur ve tedavi edilmediğinde diğer veba türleri olan bubonik ve pnömonik vebaya dönüşür.
Veba bulaşıcı ve ölümle sonuçlanan bir hastalıktır. Bu hastalık pislikten, güneş ışığı almayan yerlerden dolayı ortaya çıkar ve pireler sayesinde kolayca taşınır. Bu hastalığa yakalan kişiler 2 ila 8 gün arasında ancak durumu fark edebilir. Belirtileri; aniden oluşan baş ağrıları, yüksek ateş, kusma, titreme, halsizlik, nefes darlığı, kan tükürme, burunda kanama, deri lekesi, kasıklarda ağrı ve süreklilik gösteren dalgınlıktır. Hastalığa yakalanan kişinin dil rengi kahverengi olur ve ağızda kuruluk oluşur. Böyle bir durumda yapılması gereken ilk şey, o kişiyi tecrit ederek, diğer kişilerle temasından kaçınarak bulaşmasını önlemektir. Ayrıca yakınında bulunan kişilerin koruyucu aşı olması gerekmektedir. Hastayı tecrit ettikten sonra, bir sağlık kurumundan yardım alınarak, hastayı hastaneye götürmek gerekmektedir.
Veba mikrobu 1,5 ile 2 mikron boyutunda, 0,5 ile 0,7 mikron eninde negatif basil olarak varlık gösterirler. Kemirgenlerden olan pireler bu mikrobu taşır. Pirelerin ısırmasıyla, fareler de bu mikrobu bulaştırabilmektedir. Gerekli şartlar oluştuğunda çok hızlı bir şekilde yayılırlar. Bakteri vücuda girdiği noktalarda renksiz bir sıvı veya iltihap dolu kabarcık oluşturur. Bazen de kanlı lekeler görülmektedir. Vücuda giren veba mikrobu kana karışır ve dalak, karaciğer ve kemik iliğine yerleşir. Pire vücuttaki kanı emdiği esnada, mikropta deriye, oradan da kan yoluyla bütün vücuda ulaşır.
Bu mikrop pirelerin yutağında oluşmaya başlar, bu mikrobu pire ciltte kusar ve ardından kan emer. Böylelikle mikrobu vücuda bırakmış olur. Bazen de pire dışkısına maruz kalındığında, veba mikrobu alınabilir. Veba mikrobu ölü hayvanlarda bir gün boyunca canlı kalabilmektedir.
Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Bu hastalığın tedavi edilmesi, antibiyotik kullanımı ve steril bir bakımla mümkün hale gelmiş durumdadır.
Bu hastalığın teşhisi için, ateşli durumlarda mutlaka kan kültürüne bakılmalıdır. Ölüm oranını yüksek olduğu bu hastalıkta antibiyotik tedavisi şarttır. Ayrıca hastanın çok iyi sterilize edilerek bakılması gerekmekte ve diğer kişilerle teması engellemelidir. Günümüzde iyi bir ilaç tedavisiyle hastalıktan kurtulmak mümkündür.
