Türk denizlerindeki 40 tehlike!
Önce Halit Ergenç'in kardeşi, sonra da eşi Bergüzar Korel, zehirli trakonya balığına basıp soluğu acil serviste aldı. Ancak yalnız değiller. Aynı balık Çeşme'de 200 kişiyi daha zehirledi. Peki ama bu zehirli balıklar nereden çıktı?
Melek DEMİREL / HT PAZAR
Geçtiğimiz günlerde Çeşme Alaçatı’daki Zio Beach’te denize giren oyuncu Bergüzar Korel, zehirli trakonya balığına basınca soluğu Çeşme Devlet Hastanesi’nde almıştı. Eşi Halit Ergenç, aynı balık yüzünden 2 gün önce de kardeşini acile yetiştirmiş, hastanede beklerken görüntülenmişti. Peki meşhur çiftin başına gelen, tesadüf müydü? Yoksa denizlerimizi zehirli balıklar mı sardı? Türkiye, son yıllarda karada olduğu gibi denizde de büyük miktarda dış göç alıyor. Dünya denizlerindeki 225 balık türünün aktif zehirli olduğu tahmin ediliyor. “Aktif zehirli”den kasıt, ölüsünün bile zehir saçtığı balıklar. “Pasif zehirli” balıklar ise pişirildiklerinde zehirlerini kaybediyor.
HİNT OKYANUSU’NDAN AKDENİZ’E
Geçen yıla dek Türkiye’deki 450 balık türünden 26’sının aktif zehirli olduğu biliniyordu. Ancak geçen yıl Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi (MKÜ) Deniz Bilimleri ve Teknoloji Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Cemal Turan, Akdeniz’deki aktif zehirli balık türlerinin 66’ya çıktığını açıkladı. Küresel ısınma sonucu Akdeniz’in tropikalleştğini söyleyen Turan, Kızıldeniz ve Hint Okyanusu’ndaki zehirli balıkların Akdeniz’e geldiğini tespit etmiş. İskenderun Körfezi’nde görülen, sularımıza yabancı Pasifik aslan balığı ve mavi çizgili papağan balığı profesörü haklı çıkarır nitelikte. ODTÜ Erdemli Deniz Bilimleri Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Ahmet Kıdeyş ise Mersin Körfezi’ndeki bazı ağlarda balıkların yüzde 80’inin yabancı türlerden oluştuğunu söylüyor.
TRAKONYAYA BASANA ANTİ ALERJİK TEDAVİ
Deniz hayvanları insanlara ısırma, sokma-vurma ve batma olmak üzere üç yoldan zarar veriyor. Dr. Veysel Balcı, balıkla temas eden bölgeye asla soğuk su ya da buz tedavisi uygulanmaması gerektiğini söylüyor: “Soğuk, zehri aktif hale getirir. Yaralanan bölgeye, 40 derece sıcaklıkta su tedavisi uygulanmalı. Kişi, ayak hareket ettirilmeden hastaneye götürülmeli.” Dr. Abdullah Hasıripi ise Akdeniz ve Ege’de yaşayan trakonyaların tehlike görünce kuma battığını belirtiyor: “Balığın üzerine basıldığında kızarma, şişlik, nefes alamama, boğaz ve dil kökünde şişme ve ağır alerjik reaksiyonlar ortaya çıkabilir. Bu balığa basana mutlaka anti alerjik tedavi uygulanmalı.’’
İĞNELİ VATOZ
Genelde kumlu ve sığ sularda bulunur. Balıkçı ağlarına sık sık takılır. Plajlarda pek çok insan üzerilerine basıp yaralanır. İğnenin damara batması ölüme yol açabilir. İğne kırılıp içeride kaldığından mümkünse hemen çıkarılmalıdır.
TRAKONYA
En çok Marmara ve Ege’de görülen zehirli ve iğneli bir balık türü. 17-40 cm olup “çarpan balığı” olarak da adlandırılır. Hareketsiz bir balıktır. Fakat deniz dibinde avlarına karşı çok süratlidir. Zehirleri bir insanı sakat bırakabilir. Bu nedenle dikkat edilmelidir. Öldükten sonra dahi zehir salmaya devam eder.
İSKORPİT
En çok yenen balıklar arasında olup ülkemizde trakonyalardan sonra en kuvvetli zehre sahiptir. 5-50 cm arasındadır. Sırt, anal ve karın yüzgeçlerinin hepsi zehir bezleri taşır. Kıyıdan 2 bin metre derinliğe kadar geniş bir alanda yaşar.
SOKAR
Kızıldeniz göçmenidir. Otçul olarak beslenen tek zehirli balıktır. Boyu 15-20 cm arasındadır. Sırt ve karın yüzgeçlerinin tümü zehir bezleri taşır. Öldükten sonra bile zehrinin etkisini dikenlerinde korur. Bu yüzden balıkları ağdan alırken bile zehirlenmek mümkün.
TİRYAKİ
Kumlu ve çamurlu zeminlerde kendini zemine gizler, sadece gözleri ve ağzın hemen yanında sahte yem olarak kullandığı deri parçası dışarıda kalacak şekilde yaşar. Zehir etkisi diğerlerine oranla daha azdır. 20-25 cm boylarındadır.
ÜZGÜN
Derin sularda yaşarlar ve zehir etkileri diğerlerine göre çok azdır. Bu nedenle yüzücüler ve dalgıçlar için bir tehlike oluşturmazlar. Boyları 5-50 cm arasında değişir.
