Çin'de konut sorunu dallanıp budaklanıyor - I
Çin ekonomisinin neredeyse 1/3’ü inşaat ya da ilgili sektörlerin aktivitesinden kaynaklanıyor.
Bu yaratılan ekonominin önemli bir bölümü de konut geliştirilmesi ve satılması işi.
İşin iki önemli tarafı var.
İlki yaratılan değer ve getirdiği ekonomik canlılık. Diğeri ise vatandaşlar cephesinden.
Ortalama bir Çinlinin refahının (birikiminin) neredeyse ¾’ü konuttan kaynaklanıyor. Yani uğruna çalıştığı hayali, yılları...
Şimdi bu konut işinde sorunlar var.
*
Aslında mesele geçen sene başladı.
Hızlı ve devamlı büyümenin doğal bir sonucu olarak bu konut geliştiricileri çok hızlı olmak zorundaydılar. Projeler bitmeden borçlandılar, maketten konut sattılar. Bu paralarla yeni araziler aldılar. Yeni konutlar yaptılar.
Ta ki pandemiye kadar.
Ekonomi yavaşlayıp da gelen şokla gelirler borçları çevirememeye başladı. Zaten çok borçlu olan ülkede merkezi yönetim de bunlardan elini çekince sektör sallanmaya başladı.
Önce büyükler çatırdadılar.
O gün bugündür devamlı olarak yeni kötü haberler geliyor.
Şimdilerde ülkede mortgage protestosu var.
Otoriteye sadık, yönetim şekline boyun eğmiş uysal vatandaşlar bir anda protestoculara dönüştüler.
Protestolar ülke geneline yayıldı.
Konutlar tamamlanana kadar ödemeyi yapmayı reddediyor vatandaşlar.
*
Çin gibi yaşam disiplininin baskın olduğu bir ülkede bu gösteriler normal değil. Ülke çapına yayılmış olmaları da normal değil.
Hele bankaları basıp tepkilerini bu şekilde duyurmaları ve hiç de anonim olmadan, sosyal medyadan örgütlenerek kendilerini ortaya atmaları epey garip. Hayatın Çin’deki olağan akışına aykırı.
Rusya’nın sistem dışına itildiği, Tayvan’ın jeopolitik masalarda meze olduğu günlerde Çin’in üstündeki baskı ortadayken gerçekleşiyor olmaları da meseleyi ilgi çekici hale getiriyor.
Tabiidir ki canı yanan vatandaş ‘jeopolitikada neler oluyor’ diye hassasiyet gözetmeyecektir. Gel gör ki Başkan Xi üstünde baskılar artıyor. Bu gösteriler de az buz mesele değil.
Mortgage ödemesini yatırmayınca vatandaş tedarik zincirinden bankacılığa, konut sektörünün finansal sağlığına kadar her iş tehlikeye giriyor.
Halihazırda sektörde işler kötü zaten.
Üstüne bir de bu...
Küresel toparlanma umutlarını riske atan, Çin’in yüzde 5.5’lik hayali büyüme hedefini imkansız kılan ve otoriteye meydan okuma olarak görülebilecek, yüksek borçlu ülkede zincirleme reaksiyon yaratabilecek bu gelişmeyi yazmaya devam edeceğim.
