Rusya'dan Türk Akımı hikâyeleri...

Bu köşeden ilk defa ‘Türk Akımı tehlikede’ diye uyardığımda işin bu raddeye geleceğini üç aşağı beş yukarı tahmin ediyordum. Zira iki taraftan da tanıdıklarım kanalıyla edindiğim intiba bu işte bir tuhaflık olduğu yönündeydi. Ancak o tuhaflığı halen daha çözebilmiş değilim. Mesela, Rusya iki ülke arasındaki doğalgaz anlaşmaları gereği yapmak ve Ocak 2015’te yürürlüğe koymak zorunda olduğu gazda 10.25 indirimi, neden Türk Akımı’nda pazarlık unsuru haline getirdi? Diplomaside iki üç hamle ötesini iyi kurgulayan Rusya’nın kesinlikle gerçek niyeti başka olmalı...

Türkiye’nin önüne imzalamak üzere Türk Akımı kontratlarını koyan Rusya, bunun ters tepeceğini herkesten daha iyi bildiğine göre kurgulanan veya hesabı yapılan strateji ne olabilir? Bir kenara not edin: Bu iş sadece enerji veya doğalgaz boyutuyla sınırlı değil. Türkiye’nin şu an yaşadığı siyasi ve terör atmosferiyle de yakından ilgili. Rusya sorunu siyasi kriz olarak tanımlıyor, ama işin içinde bölgesel sorunlar daha ağırlıkta ve ilk sıraya da terörü koyabilirsiniz.

Dolayısıyla Rusya’nın Türk Akımı’nı ötelemesi hem siyasi hem de ekonomik. Ancak bizim uzman diye geçinenlerin bir adım öteyi bile dikkate almayan hamlelerle yapılan tahminlerinden öte...

TANAP DA ETKİLENİR BAŞKA ŞEYLER DE!

Rusya’nın attığı bu tarz adımları dikkat etmek gerekiyor. Kestirmeden Hazar doğalgazını Anadolu ve Avrupa’ya taşıyacak olan TANAP’ın bu gelişmelerden etkilenmeyeceğini söylemek doğru olmaz. Üzerinde hassasiyetle durulması gereken, çok yönlük stratejik hesaplar yaparak etkilenmemesi için çaba sarf etmektir. Yoksa bugün, Hazar’ın statüsü sebebiyle tartışılan mevzulardan dolayı Rusya ve İran yüzünden Türkmenistan doğalgazı, Trans Hazar Boru Hattı Projesi ile Anadolu’ya henüz ulaşabilmiş değil. TANAP’ı daha verimli kılacak ve doğalgaz çeşitliliğini sağlamak için Hazar’ın öte yakası önemli. Enerji Piyasaları ve Politikaları Enstitüsü Başkanı Dr. Volkan Özdemir’in bence şu tahmini de önemli: “Azeri ve Rus gazı Yunanistan sınırında buluşup, birlikte fiyatlanabilir. Böylece TANAP’ın devamı olan TAP’ın satacağı gaz fiyatı da etkilenir.”

TÜRKİYE’YE HEM MÜŞTERİ HEM ORTAK

Rusya-Türkiye ilişkileri sadece gaz satan ve gaz alan gözüyle bakılacak bir ilişki şeklinde yürümüyor. Ayrıca böyle bile olsa Türkiye, Rusya’nın en önemli müşterileri arasında yer alıyor. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Sefa Sadık Aytekin: Rusya’nın Almanya’dan sonra en büyük gaz ticaret ortağının Türkiye olduğunu, buna rağmen iki ülke arasında karşılıklı güvensizlik tablosu oluştuğunu, özellikle Rus tarafı şart koymadan doğalgazda fiyat indirimini hayata geçirmiş olsaydı bugün bir Rusya projesi Türk Akımı’nda farklı şeyler konuşulurdu. Enerji Bakanlığı ve Rus yetkilileri nezdinde olayı incelediğimde ise ortaya çıkan tablo şu: Türk Akım’ı bir miktar geriye ötelendi.

SEÇİMLER BAHANE ZAMANA OYNANIYOR

Türk Akımı’nda Türkiye’nin beklediği tek şey var: Batı hattından aldığı Rus gazının güvenli bir güzergâhtan sıkıntı olmadan Trakya’ya ulaşmasına imkân sağlanması. Çeşitli şekilde yapılan ve olmayan gerçekler üzerinden atıf yapılan, yorum ve yaklaşımlar ise doğru değil. Yani Türkiye’nin, Türk Akımı Projesi ile ‘doğalgaz enerji merkezi (HUB)’ olma şansı da yok, ortada bunu destekleyecek girişim de, yatırım da yok. Daha önemlisi, Rusya’nın da Türkiye’nin bu yönde istek ve girişimleri de söz konusu değil. Ancak 63 milyar metreküplük, 4 boru hattından oluşan projenin, Yunanistan üzerinden Avrupa’ya uzanacak 3 boruluk kısmının da şu atmosferde geleceği meçhul. Fakat Rusya, kendisiyle ilgili tabloyu değil, Türkiye’deki seçim atmosferini ve siyasi riski bahane ederek projeyi ertelediğine vurgu yapıyor. Bir taşla birkaç kuş vurmada maharetli olduklarından, Ortadoğu’daki karışık atmosfere de sinyal gönderiliyor. Mevzu sadece gaz değil. Suriye, NATO, IŞİD, PKK, PYD, İran, Amerika gibi aklınıza gelebilecek birçok parametre söz konusu. Bu durumda gaz verenler değil, akıl verecekler sahneye buyursun...