Havacılık sektörü perişan!

Dünya havacılık sektöründe ilk defa bu denli küresel ölçekte etkileri olan bir kriz yaşanıyor. Çin’de başlayan koronavirüs salgını, havacılık sektöründe yıkıcı etkiler göstermeye devam ediyor. Birçok havayolu maddi olarak sıkıntılı bir döneme girdi. Düşük marjlarla çalışan şirketlerden ise iflas haberleri geliyor. Dolayısıyla virüsün sektöre etkisi gün geçtikçe katlanarak artıyor.

Doğu’da havayolları personelini ücretsiz izine göndermeye başladı. İş dünyası seyahat planlarını iptal etti veya ertelediği için uçuş talepleri Batı’da da düşüşte ve havayolları uçaklarını yere indiriyor. Ülkeler de virüsün yaygınlaşmaması için kendilerine göre tedbirler alıyorlar. Ancak Batı’da geç alınan önlemler sebebiyle koronavirüsün yayılma hızı Doğu’ya oranla daha fazla.

Öte yandan, virüsün yazı ve kışı yaşayan tüm kıtalarda görülmesi sebebiyle de endişeler artmış durumda. Şu an itibariyle alınabilecek en ciddi tedbirler arasında; virüs taşıyanların gözlem altında tutulması, virüsün görüldüğü ülkelerden gelenlerin önlem olarak 14 günlük zaman diliminde toplumda ayrı tutularak izlenmesi ve uzmanların önerdiği temizlik detaylarına dikkat edilmesi öne çıkıyor.

Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA), koronavirüs salgınının dünya havacılık sektörüne etkisini 2 Mart itibariyle 63 milyar dolar olarak açıkladı ancak vakaların bu hızla devam etmesi halinde zararın 110 milyar doların üzerine çıkma ihtimali olduğuna da işaret ediliyor.

Başta Çin olmak üzere Uzak Doğu’da havayolları uçaklarını belli oranlarda yere indirmiş durumda. Filonun yarıdan fazlasını indiren de var, ekonomik sorunlar sebebiyle tamamını indirmemek için uğraşanlar da söz konusu. Türkiye’de uçakların yere indirilmesi yönünde tartışmalar yapılıyor ancak bir uçağı yere indirmenin uçurmaktan daha maliyetli olduğu gerçeği de var.

Netice itibariyle uzun hatlarda uçan havayolları koronavirüsten ciddi etkilenmiş durumda. Uzak Doğu merkezli havayolları bugün itibariyle devletlerinden destek almazlarsa birçoğu batacaktır.

Slot Fırsatçılığı Olmasın!

Ayrıca tüm dünyada, IATA öncülüğünde kazanılmış tarihi uçuş haklarının (historic slotların) korunması için çalışmalar yapılıyor. Dünyanın en fazla kazandıran hattı Londra-New York arasında British Airways’in uçuşlarını azalttığı açıklandı. Bu iki nokta arasındaki uçuş gibi çeşitli havayollarının da belli saatlerde, belli noktalar arasında uçtuğu ama virüs sebebiyle askıya aldığı sefer saatlerinin, işler normale döndüğünde korunması için gayret gösteriliyor. Bir yönüyle havada fırsatçıların önüne geçilmek isteniyor.

Vergiler Ertelensin

Türkiye’de ise Türk Hava Yolları ve Pegasus Havayolları üzerinden koronavirüs etkisine baktığımızda iç hatlarda yüzde 5 seviyesinde yolcu düşüşüne tekabül ettiğini söylemek mümkün. Ancak dış hatlarda iptal edilmek zorunda kalınan uçuşlar sebebiyle bu oran daha da yukarılara çıkıyor. Sadece tarifeli sefer yapan havayolları değil, charter ve kargo olarak hizmet veren Sunexpress, Corendon, Onur Air, ULS Kargo, Freebird ve Tailwind de virüs salgınının sıkıntısını yaşıyor.

Ulaştırma ve Altyapı Bakan Yardımcısı Enver İşkurt başkanlığında dün toplanan havacılık sektörünün, kriz döneminin atlatılabilmesi için haklı olarak bazı destekler istediklerini öğrendim;

- Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) ödemelerinde ve vergilerde (KDV) ertelemeye gidilsin,

- Yurtiçi uçuşlarda KDV kaldırılsın,

- Yurtdışından gelen kabin ekiplerinin karantina süreleri gözden geçirilsin,

- Uçaklarda yolculardan doldurmaları talep edilen ‘Sağlık Belgeleri’ sektöre katkı sağlayacak şekilde değerlendirilsin,

- Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ) ve Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM) tarifelerinde kriz boyunca yüzde 50 indirim yapılsın,

- Kargo taşımacılığında tarifelerde meydan ayrımı yapılmasın.

- Koronavirüsün tespit edildiği ülkeler için konan uçuş yasağı Avrupa Birliği uygulamaları çerçevesinde ele alınsın ve transit yolcu açısından değerlendirme yapılarak karar verilsin.

- Havalimanlarında uçak park ücretleri ve konaklamalarda indirim dikkate alınsın.

Toparlayabildiğim kadarıyla talepler bu şekilde. Daha önceki yıllarda yaşanan krizlerde tecrübe edilmiş somut destek talepleri olduğu için Ulaştırma Bakanlığı’nın diğer ilgili bakanlıklarla bu işe kısa sürede bir çözüm bulacağını söylemek mümkün.

Eğer kamu hızla hareket etmez ise havayollarının kendi başlarına almaya çalışacakları önlemlerin ülke ekonomisine etkisi uzun vadede daha ciddi olacaktır.

Zira personeli ücretsiz izine gönderme veya tamamen işten çıkarma, küçülme gibi başvurulacak yöntemler kriz geçtiğinde sektörün eski haline dönmesinde, istihdam ve katma değer yaratılmasında önemli bir sorun olarak karşımıza çıkacaktır.

Öte yandan Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Ersoy’un da Türkiye’ye turist getiren havayolu şirketleri için mevcut teşvik düzenlemelerini bu kapsamda gözden geçirdiği, ilave tedbirler için çalışma yaptırdığı belirtiliyor.

XXX

Virüsün Uğramadığı Ada Gibiyiz

Türkiye koronavirüs salgınında Asya ve Avrupa’nın ortasında etkilenmeyen bir ada gibi kaldı. Ancak bu durumda Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’nın ekibiyle birlikte uyguladığı sıkı kuralların katkısı olduğunun altını çizmek gerekiyor. Hatta Türkiye’deki tüm havayollarının Sağlık Bakanlığı’nın uyguladığı sıkı kurallardan rahatsız olduğunu söyleyeyim.

Mesela uçuş yasaklanan ülkelere çeşitli havayolları sefer düzenliyor ama Türk tescilli şirketler bu ülkelere Sağlık Bakanlığı’nın tedbirleri sebebiyle uçamıyor. Netice itibariyle Türkiye’de şu ana kadar virüs vakası yaşanmadı. Bakan Koca, sık aralıklarla gerekli açıklamaları yapıyor. Virüsün henüz Türkiye'de görülmediğini ama görülmeyeceği anlamına gelmediğine de dikkat çekiyor. Bu sebeple dedikodulara kulak vermeyelim ve temizliğe dikkat edelim. Belki virüs bize gelmeden yok olur, gider.

Öte yandan IATA’ya göre koronavirüs nedeniyle yolcu düşüşleri ve oluşan gelir kayıplarından en fazla Asya ve Avrupa etkilendi ve etkilenmeye devam edecek. Krizin bu şekilde devam etmesi halinde ise sivil havacılığın kalbi ABD ve Kanada’ya etkisinin de yolcu sayısında yüzde 10 düşüş ve 20 milyar dolar üzerinde bir gelir kaybı olarak yansıyabileceği hesap ediliyor.

Şüphesiz her şey ve tüm etki tabloları, virüse bir çözüm bulunduğu an değişecektir. Ama virüse çözüm uzadıkça sıkıntılar katlanarak artacağından tedbirleri elden bırakmamak gerekiyor.

XXX

Erdoğan – Putin görüştü turizm ümitlendi

Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in iki ülke arasında gerginliğe sebep olan İdlib meselesi sebebiyle biraya gelmesine turizm sektörü de ciddi anlamda sevindi. Zira geçen yılın Şubat ve Mart aylarına göre Rusya’dan rezervasyonlarda yüzde 40 ile 60 arasında düşüş vardı. Rusya’daki bir tur operatörü bu görüşmede olumlu gelişme olmaması halinde rezervasyon iptallerinden korktuğunu söylemişti. Korkulan olmadı. Masada olmanın, iletişim kanallarının açık olmasının karşılığını en azından turizmde görebiliriz. Dileyelim yeni sorunlar, sıkıntılar ortaya çıkmasın...