THY'nin yeni şirketi nasıl olacak?

Türk Hava Yolları (THY) son 4-5 yıldır hava kargoya özel önem vermeye başlamış, stratejilerini de bu yönde kurgulamıştı. Kovid-19 salgın döneminde ise bu yaklaşımının ciddi anlamda karşılığını aldı. Hava kargoda pazar payını artırdı ve büyümeye devam etti. Korona aşısının nakliye ve lojistiği sebebiyle de dünyada ismi anılan 5-6 havayolundan birisi haline geldi.

Halihazırda THY’nin hava kargo filosuna her sene 2-3 adet Boeing 777 Frieghter uçağı katılıyor. Şu an yolcu uçaklarının altında taşınan (Belly cargo) kapasiteye ilave olarak THY’nin alt markası Turkish Cargo’nun filosunda toplam 25 adet kargo uçağı bulunuyor. Bunun 18 adedi (10’u Airbus 330-200F ve 8’i adedi ise Boeing 777F kargo uçağı) THY’ye ait. Diğer 7 adedi başka hava kargo şirketlerinden kiralık. THY yönetimi son aldığı kararlar işte bu yapıyı şirketleştirerek, ayrı ve özel hale getirecek.

THY’den Kamuyu Aydınlatma Platformu’na (KAP) yapılan açıklamada yeni bir kargo şirketi kurulacağı açıklandığında bazı yanlış anlaşılmalar oldu. Halbuki bahsedilen şirketin her türlü altyapısı tamam. Sadece organizasyonun resmileşmesi için karar alınması ve gerekli işlemlerin yapılması gerekiyor.

Ancak THY Yönetim Kurulu her nedense benzer şirketleşme adımını Anadolujet için yıllardır atmıyor. Turkish Cargo’ya göre çok daha öncelikli sebepleri ve nedenleri olmasına rağmen Anadoljet ayrı bir şirket olarak yapılandırılmadı. Bir network (uçuş ağı) havayolu olan THY maliyetleriyle, düşük maliyetli havayolu (Low-Cost Carrier) Anadolujet’in operasyonları bir yönüyle maliyetli yapılıyor. Kovid-19 salgını sebebiyle kargonun öne çıkmış olabilir, tahminimce normalleşme başlayınca Anadolujet için de şirketleşme adımları atılacaktır.

Turkish Cargo, rekabet avantajından en üst düzeyde faydalanması için yüzde 100 THY iştiraki olan bir hava kargo şirketine dönüşecek. Hafta içi Atatürk Havalimanı’nda Turkish Cargo’nun merkezinde yarım gün geçirdim. Çok farklı, eğitimler, sertifikalar isteyen uluslararası stratejik bir iş. THY, alt markasıyla birlikte taşıdığı hava kargolarla şu an dünyanın 6’ncı şirketi. Bu yaz bir dönem 5’nci sıraya kadar da gelmişti. Dolayısıyla dünyada ilk 10’a girmiş bir operasyon ayrı bir şirketleşmeyi çoktan hak ettiği söylenebilir.

Koronavirüs aşıları soğuk halkası korunarak nasıl taşınacak? Hangi şirketler bunu yapabilecek? Rekabet kimler arasında geçecek? Tartışmaları arasında Turkish Cargo yeniden gündeme gelmişti. Hatta Çin’den Brezilya’ya taşıdığı Korona aşılarıyla bu işe çoktan hazır olduğunu ilan etmişti. Üzerine şirketleşme haberi geldi.

THY ilaç taşıma için gerekli olan ve IATA tarafından verilen ‘Yüksek Sertifikasyon (CEIV) Belgesi’ni 2016’da dünyada ilk alan şirket olmuştu. Bu sertifikasını 2020’de de yeniledi. Üzerine canlı hayvan, taze meyve sebze ve bitki gibi başka nitelikli ürünleri taşımak için gerekli olan sertifikaları da ekledi.

THY şu an dünyada soğuk zincirle taşıma yapan 4 şirketten birisi ve dünya pazarından aldığı pay yüzde 7. Normal dönemlerde hava kargo ile taşınan malların yaklaşık yüzde 80’i yolcu uçaklarının altında, yüzde 20’si ise kargo uçaklarıyla taşınıyor. Fakat THY’de bu oran hava kargoya özel yatırım yapılması sebebiyle yüzde 60 yolcu uçağı, yüzde 40 kargo uçağı şeklinde gerçekleşiyor. Korona salgınından bu sebeple diğer şirketlere göre daha az etkilendi. Yolcu uçaklarını da kargo olarak kullanan ilk şirketlerden oldu.

'Prieghter' böyle doğdu!

Salgın dönemiyle eve kapanmalar başlayıp, yolculu uçuşlar durdurulunca hava kargoların taşınmasında ciddi sorunlar ortaya çıktı. Başta tıbbi malzemelerin taşınması olmak üzere kargoların nakliyesinde yolcu uçakları (Passenger) devreye sokuldu. Kabin içinde yolcu koltuklarının üzerinde eşya taşınması için her bir paketin 70 kg. geçmeyecek, bulunduğu yere bağlanacak, hareket etmeyecek ve içerikleriyle ilgili prosedürler yayınlandı. Yolcu koltuklarında eşya taşınmasıyla yeni bir uçak modeli veya tanım ortaya çıktı. Frieghter (kargo) ile passenger’ın karışım “Prieghter” uçaklarla tanışmış olduk. THY’de bu süreçte tüm Boeing 777 model yolcu uçaklarını devreye alarak, 3 bine yakın sefer yaptı.

Aşı için 'Aktif Taşıyıcı Konteynır'

THY alt markası Turkish Cargo ile Kovid-19 aşılarını taşımak için de ilave önlemler alıp, yatırımlar yaptı. Atatürk Havalimanı’ndaki merkezlerinde tüm detayları gördüm. Özel soğuk zincir odalarını inceledim. 150 adet ‘Aktif Taşıyıcı Konteynır’ın (RKN) aynı anda soğuk bir ortamda ve elektrik hattıyla beslenecek şekilde imkanlar oluşturulmuş. Bu konteynırlar kendi bataryalarıyla sayesinde -20 dereceye kadar bir ürünü muhafaza edebiliyor. Bir konteynırda yaklaşık olarak 100 bin aşı taşınabiliyor. Tabi adetler aşıların hacmi ve korunması gereken soğuk zincirle yakından ilgili…

Mesela Biontech’in -70 derece soğuk halkasında taşınması gereken aşısı, işte bu -20 derecelik konteynırlarla taşınacak. Aşılar etrafındaki özel ambalajlı kuru buzlu paketiyle -70 derece taşınmasında bu şekilde olacak. Gittikleri havalimanlarında, şehirlerde bu konteynırlar 48 saate kadar sorun yaşamayacaklar. Yetkililerden aldığım bilgiler böyle…

Soğuk halkasıyla taşınan aşıların özel donanımlı konteynırlar sebebiyle yolcu uçaklarının kabininde taşınması söz konusu değil.

Koronavirüs aşısı dünyanın en önemli 40-45 merkez havalimanından, 400 adet ilaç koridoru olarak tanımlanan hatlarda taşınacak. Bu hatların ve 400 ilaç koridorunun anlamı, gidilen havalimanlarında soğuk zinciri koruyacak donanımlı, sertifikalı altyapının olması.

Netice itibariyle THY, önemli bir pazarda, hava kargo piyasasında bundan sonra “Turkish Cargo” olarak yer alacak. Peki hava kargo Pazar payı açısından bakıldığında dünyanın en büyük şirketleri kimler?

Dünya hava kargonun 7 Lideri

THY Anonim Ortaklığı’nın şu an itibariyle 5 adet bağlı ortaklığı bulunuyor. Bu listeye yakında Turkish Cargo da resmen eklenecek.

Ayrıca THY AO’nun şu an 12 adet de çeşitli oranlarda katılım sağladığı iş ortaklıkları var.