Hizmetteki dünyanın en eski yolcu uçağı

1970’te fabrikadan çıkmış olan bir uçakla yolculuk eder misiniz? Veya 47 yaşında bir uçakla seyahat etseniz huzursuz olur musunuz? “Ben uçarım, hatta bir deneyim yaşamak isterim” diyenlerin yolu Endonezya’ya düşerse böyle bir imkân var, hatırlatmış olayım.

“Peki, sen uçar mısın?” diyenler varsa, cevabım evet. Defalarca, 1942 yapımı iki kişilik bir Boeing Stearman ile uçtum. Bu uçağın sahibi pilot/işadamı Muzaffer Öztürk ve bir akrobasi uçuşunda kaybettiğimiz rahmetli Murat Öztürk’ün Stearman’ı ile de çok uçmuştum. Ama bu uç bir örnek, çünkü yolcu uçağı değildi. Fakat çeşitli tipte 25-30 yaşlarındaki yolcu uçaklarıyla da seyahatlerim oldu. Güvenlik meselesi aklımın ucundan bile geçmedi. Çünkü yolculardan önce bu uçakların güvenli hizmet vermesi için devrede olan kurum ve kuruluşlar var. Ayrıca bu uçaklarda görev yapan pilotlar, ilgili şirket azıcık bir sorun tespit etse bile sefere çıkar mı? Her şeyden önce güvenlik gelir. Uçakların da eskisi/yenisi değil, bakımlı olması önemlidir.

Genelde yolcular, bindikleri uçağın güvenli olup olmadığı hakkında fikir yürütebilmek için kabinin ne kadar yeni ve modern göründüğüne bakıyor. Ama bu kriterler aranılan soruların gerçek cevabını vermez. “Eski uçaklarda daha mı az güvendeyiz?” sorusuna, modern uçaklarla bir kıyas yaparak, istatistiksel olarak kesin bir cevap vermek de zor. Ama güvenli uçuş için olmazsa olmaz kurallar var. Zira bir uçağın ne kadar güvenli olduğu kesinlikle bakımlarıyla ilgili bir husustur.

1970 yılında fabrikadan çıkan Boeing 737 (büyük resim) şu anda dünyanın hâlâ kullanımda olan en eski ticari uçağı unvanı ile Airfast Endonezya filosunda hizmet veriyor. (solda)

Güntay Şimşek 1942 model Boeing Stearman uçağı ile uçmadan önce Murat Öztürk ile. (sağ üst resim)

Bugün hâlâ kullanımda olan dünyanın en eski ticari yolcu uçağı, 1970’te Boeing tesislerinden “20335” seri numarası ile çıkan, 737-200 tipi bir uçak. 47 yıl önce Air California renkleriyle boyanarak ilk uçuşunu gerçekleştiren uçak, bugün PK-OCG tescil kaydıyla Airfast Endonezya Havayolları’nda yolcuların hizmetinde kullanılıyor. 1991’den bu yana Tangerang merkezli havayolunun, Jakarta, Surabaya ve Denpasar gibi iç hat noktalarında icra ettiği uçuşlarda yolcu taşıyor.

Kesin olan tek şey; bir uçağın güvenliği konusundaki en önemli anahtarı, tutarlı bir bakım geçmişine sahip olmasıdır. Uçakların bakım ihtiyaçları noktasında Amerikan Ulusal Havacılık Dairesi (FAA) ve Avrupa Sivil Havacılık Örgütü (EASA) gibi havacılık otoritelerinin yaptırımları çok katıdır. Ticari uçuşlarda kullanılan tüm uçaklar, belirli uçuş saati veya iniş kalkış gerçekleştirdiklerinde, periyodik olarak büyük ve küçük bakımlara tabi tutuluyor. Uçaklar yaşlandıkça daha büyük incelemelerden geçerler, muayene kriterleri daha da katılaşır.

Amerikalı Boeing, Avrupalı Airbus, Brezilyalı Embraer ve Kanadalı Bombardier gibi imalatçılar, bir otomobilden daha uzun süre dayanacak yolcu uçakları imal ettikleri için 20, 25 ve hatta 30 yaşında uçakları bugün kullanabiliyoruz. Çünkü iç ve dış basınç farklılıklarını yönetmek zorunda olan ve yüksek gerilime maruz kalan uçaklar, bu zorlu şartlar dikkate alınarak tasarlanıyor, testlerden geçiriliyor ve sonra hizmete veriliyor. Dolayısıyla içinde bulunduğunuz 20 yaşındaki bir uçağın, motorları ve mekanik parçalar değiştirilmiş olabilir. Sizin kabin içinde gördüğünüz halı, koltuk, aydınlatma ya da uçuş güvenliğiyle direkt ilgisi olmayan donanımlar ise bir uçağın geçmişi hakkında sağlıklı bir bilgi vermez, referans da olmaz. Netice itibarıyla bakımları zamanında yapılmış uçak, dünyanın en güvenli seyahat aracıdır.

Havacılık verileri incelendiğinde 1970’te üretilen yüzlerce uçaktan sadece 2’si hariç diğer hepsinin kullanım dışı kaldığını görürüz. Peki diğerleri ne oldu? Elbette ya kayıttan düştü, tescili silinip hurdaya çıktı ya çoktan parçalandı ya da bir müzede inzivaya çekildi. Restoran veya başka amaçlarla kullanılanlar olduğunu hatırlatalım. 70’lerden geriye kalan biri askeri hizmette kullanılan iki uçaktan biri Endonezya’da hizmete devam eden 737-200 yolcu uçağı diğeri de İran Hava Kuvvetleri tarafından kullanılan bir Boeing 747 deve hörgüçlü jumbo jet.

THY’NİN EN ESKİSİ İZMİR 21 YAŞINDA

Yolcu uçağı kayıtlarını incelendiğimizde, Türk Hava Yolları’nın filosunda bulunan 300’ün üzerindeki uçak arasında tescil tarihi en eski olanın, 1996’nın Nisan ayında fabrikadan çıkan Airbus A340-300 modeli olduğu göze çarpıyor. 21 yaşındaki TC-JDM tescili ile uçan uçağın ismi ise İzmir.

HALA KULLANIMDA OLAN EN ESKİ TİCARİ UÇAKLAR

1. 25 Mayıs 1970’te üretilen Boeing 737 şu an Airfast Indonesia Havayolları’nın filosunda PK-OCG tescili ile uçuyor.

2. 28 Eylül 1972’de üretilen Boeing 737 şu an Interair South African Havayolları’nın filosunda ZS-IJJ tescili ile uçuyor.

3. 3 Kasım 1975’te üretilen Boeing 737 şu an Transafrican Havayolları’nın filosunda 5Y-CGV tescili ile uçuyor.

4. 22 Aralık 1977’de üretilen Boeing 747 şu an Saha Airlines filosunda EP-SHB tescili ile uçuyor.

5. 12 Nisan 1978’de üretilen Boeing 737 şu an Venezolana Havayolları’nın filosunda YV502T tescili ile uçuyor