Sandık ideolojiden yine taviz vermedi
Son 4 sandık ittifakların birlikteliğine tanıklık ediliyor…
Peki, ittifaklar partilerin sosyolojik tabanlarındaki ideolojiyi ortadan kaldırdı mı, yoksa seçmen yine siyasal görüşünden taviz vermeden devam mı ediyor?
AK Parti ve MHP arasındaki geçişken yapı, geçmiş seçimlerde AK Parti lehine sonuçlanmıştı.
Ancak bu seçimde özellikle Cumhur İttifakı’nın iki mensubunun yarışında oylar MHP lehine sonuçlandı.
Benzer akışkanlığın, MHP’nin AK Parti ile rakip olduğu illerde bu kez İYİ Parti ile arasında yaşandığı görülüyor…
Tavanda sert çatışma yaşanıyor olsa da rakamlar MHP ve İYİ Parti’nin sosyolojik tabanlarında geçirgenliği net ortaya koyuyor.
MHP’nin, AK Parti ve CHP ile rakip olduğu yerlerde İYİ Parti’nin desteğini görüyor.
İYİ Parti’nin benzer şekilde AK Parti ve CHP ile yarıştığı yerlerde de MHP tabanının desteğini alıyor.
YEDİ İLDE DE TUTUM AYNI
Bunu AK Parti’den MHP’ye geçen 7 il; Amasya, Bayburt, Çankırı, Erzincan, Kastamonu, Karaman, Kütahya’da görmek olası…
İYİ Parti seçmeni hemen hepsinde Millet İttifakı ortağı CHP yerine teveccühünü MHP’li adaydan yana göstermiş.
Hatta Çankırı’da rastlandığı gibi CHP ve İYİ Parti ayrı ayrı aday çıkarmış olmasına karşın, tabanları kendi adayları yerine MHP’ye yönelmiş.
Her iki partinin Çankırı adaylarının oy toplamı, geçen seçim Millet İttifakı’nın aldığı oya dahi erişmemiş.
Rakamları koymak gerekirse, Çankırı’da MHP adayı İsmail Hakkı Esen %46.99 oyla Başkan olurken, AK Parti adayı Hüseyin Boz, %38.24 ile ikinci, İYİ Parti adayı Rauf Oktay %8.55 ile üçüncü, CHP adayı Mustafa İbişoğlu ise %4.7 ile dördüncü geldi.
Oysa Çankırı’da geçen seçim CHP %6.30, İYİ Parti de %11.90 oy almıştı; tabanları bu sandıkta MHP’ye yöneldi.
TABAN KAYMASI
Erzincan’da MHP adayı Bekir Aksun %42.36 oya yükselirken, desteğini İYİ Parti ve AK Parti’den aldı.
Hatta CHP seçmeninin %2’sinin de MHP adayına yöneldiği rakamlardan anlaşılıyor.
Erzincan’da MHP’li Aksun seçimi kazanırken, AK Parti adayı Cemalettin Başsoy %33, CHP adayı İsmail Taş da %23.08 oy aldı.
Oysa Haziran seçiminde CHP %25.60, İYİ Parti %4.15 ile toplamda %29.75 oy almıştı; bu sandıkta CHP adayına 6.67 puan oy gitmedi.
Benzer şekilde Haziran’da AK Parti %43.7 alırken, adayı bu seçimde 10.7 puan geride kaldı.
MHP’nin CHP ve AK Parti ile birlikte yarıştığı Zonguldak’ta da İYİ Parti seçmeninin MHP’li adaya teveccüh gösterdiği ve aradan AK Parti’nin çıktığını rakamlar da gösteriyor.
Zonguldak’ta AK Parti adayı Ömer Selim Alan %42.52 oy alırken, CHP adayı Şenol Şanal %39.18 oyda kaldı, MHP adayı Hamdi Ayan ise %15.08 oy aldı…
Haziran seçiminde CHP %30.93, İYİ Parti %7.86, AK Parti %45.06, MHP ise %10.77 oya sahipti.
AK Parti oyunu korurken, İYİ Parti’nin oylarından %5’i MHP’ye kaymış, bu da CHP’li adayın seçilmesinin önüne geçmeye yetmiş.
Ordu Büyükşehir yarışında da İYİ Parti tabanı SP adayı İdris Naim Şahin’e yönelmiş.
CHP’Lİ DE DSP’YE GİTTİ
CHP’nin sosyolojik tabanının davranışı İYİ Parti’den daha sadık; ama olmadığı yerler de yok değil…
Örneğin Gaziantep’te CHP seçmeninin neredeyse tamamı Millet İttifakı adayı Ejder Demir yerine DSP adayı Celal Doğan’a gitmiş.
Uşak’ta da CHP ve İYİ Parti Niğde’de olduğu gibi birbirinin ayağına basmış; aralarındaki yarış AK Parti’ye yaramış.
Ama Nazilli ve Sungurlu gibi bazı ilçelerde Millet İttifakı tam işlemiş, hatta rüzgarı ötekini de getirip İYİ Parti’ye ekletip, kazandırmış.
DELİ GÖMLEĞİ
Rakamlarla uğraşırken İstanbul’da sandık nöbetinde telefonla ulaştığım CHP ve İYİ Parti’nin ittifak sürecinin de oluşumunda emeği geçen iki Genel Başkan Yardımcısı Seyit Torun ve Musavvat Dervişoğlu’na aynı soruyu yönelttim.
Dervişoğlu kendilerinin de ilk tespitinin AK Parti ile MHP’nin başa baş kaldığı ve CHP’nin de güçsüz olduğu yerlerde İYİ Parti tabanının MHP’ye kaydığını, yine bazı ilçelerde de İYİ Parti ile AK Parti’nin baş başa kaldığı yerlerde de MHP seçmeninin teveccühünü İYİ Parti’den yana gösterdiğini tespit ettiklerini belirtti.
“Seçmen fikir namusuna sıkı sıkıya bağlanmış, ideolojisinden kopmakta zorlanıyor” dedi.
Dervişoğlu, “CHP seçmeni stratejik oy kullanırken, hedef partisine oy vermekte zorlanmamış. Bazı yerlerde DSP’ye yönelmiş olsa da ağırlıklı olarak stratejik davranmış” dedi.
Bütün bunlar da gösteriyor ki Cemil Meriç’in “İdeolojiler, idraklerimize giydirilmiş deli gömlekleridir” kuramı işlerliğini sürdürüyor.
***
“Ampule basacaksın” tembihinin getirisi
İstanbul’da sandık başında oy pusulası sayımını izleyen partilerin yetkililerinden bazılarıyla konuştum.
Her iki tarafa da aynı soruyu yönelttim:
“Geçersiz oylar neden kaynaklanıyor? Geçersiz oyları arttıran seçmen davranışının ağırlığı kaynağı nedir?”
Birkaç farklı yanıt veren oldu ama genelde aynı noktaya işaret ettiler; işaret parmakları nedeni işaret ederken, aslında diğer 3 parmakları da kendilerini gösteriyordu.
Aktardıklarına göre özellikle AK Parti seçmeninin yoğun olduğu bölgelerde seçmen oy pusulasındaki mühür bölümünün yuvarlağı yerine, AK Parti ambleminin üzerine mührü basmış.
CHP seçmeninin yoğun olduğu semtlerde de benzer şekilde “Altı Ok”a yönelmiş.
Oy pusulası siyah-beyaz olunca görülmemiş ve boş kabul edilmiş.
Yeniden sayım sırasında hemen hepsi ışığa tutulmuş ve mühür izi görülenler sayıma dahil edilmiş.
Seçmene yol gösterirken, “Ampulün üzerine basacaksın” veya “Altı okun üzerine basacaksın” telkinleri bu hatanın nedeni olmuş.
Her iki taraf da dün bundan dolayı hayıflanıyordu.
Anlaşılan o ki bundan böyle seçmene oy verme yöntemi izah edilirken, hiçbir parti yetkilisi amblem üzerinden telkin yapmayacak…
