Doğu ve Güneydoğu sandıklarının mesajı
İstanbul’da üzerindeki tartışması ve sayımı devam eden oyların sayısı net olmamakla birlikte oranlarda büyük bir değişimin olması şu aşamada gözükmüyor.
Bugüne kadar sayılan oyların simülasyonu yapıldığında gelecekteki sonucu görmek olası.
Dolayısıyla katılımın %83.9 olduğu seçimde tartışma yaratan geçersiz oyların oranı da muhtemel ki %3.6 gibi bir oranda seyredecek.
İstanbul oranı Türkiye ortalaması ile de örtüşüyor…
Türkiye genelinde de %84.7 katılım olurken, geçersiz oyların oranı da %3.9 olarak gerçekleşti.
Belki oransal bakıldığında fazla bir şey ifade etmiyor olabilir ama rakama vurulduğunda ciddi bir oyu karşımıza çıkarıyor.
Birçok büyükşehrin nüfusundan veya seçmen sayısından çok daha fazla oya tekabül ediyor.
Buna göre, 57 milyon 93 bin 410 seçmenin 48 milyon 340 bin 184’ü sandığa gidip oy kullanmış.
Ancak 46 milyon 431 bin 712 seçmenin oyu geçerli sayılmış; 1 milyon 908 bin 472 oy ise geçersiz olmuş.
RİZE SANDIK KÜSKÜNÜ
Oranları bölgeler itibarıyla ele aldığımızda ise ilginç bir sonuç var.
Seçmen Ege ve Akdeniz’de sandığa büyük teveccüh göstermiş; neredeyse patlatmış.
Denizli, Afyonkarahisar’da %88’i aşan oranda sandığa giderken, kıyı şehirlerinde de de durum farklı olmamış %85-88 bandında hareket etmiş.
İç Anadolu ve Karadeniz’deki seçmen de İstanbul paralelinde davranmış; %83 altına düşmemiş.
Karadeniz’in bütün illerinde %82 üzerinde katılım gösterirken sadece Rize’de %79.8 oranında kalmış.
Rize Cumhurbaşkanlığı seçimine %88 gibi yüksek oranda verdiği desteği bu seçimde esirgemiş.
Geçen seçim sandıkta oy kullanan seçmenin %10’u bu kez sandığa gitmemiş.
Karadeniz’in diğer illerdeki seçmen davranışında bu denli yüksek kırılma yaşanmamış.
Sonucun böyle olma ihtimalinin mesajı aslında seçim öncesi gelmişti.
Sosyal medya yayınlarında Rizeliler, “Nasıl olsa onlar her zaman oy verirler düşüncesiyle bize ilgi göstermiyor” bakışına tepkisini net göstermişti.
Belli ki sandığa da yansıtmaktan geri durmamış…
KATILIMIN EN DÜŞÜĞÜ
Doğu ve Güneydoğu’daki rakamlar ise bir başka ilginç gerçeği karşımıza çıkarıyor.
Geçmiş seçimlerde katılımın en yüksek olduğu illere sahip olan Doğu ve Güneydoğu bu seçimde katılımın neredeyse en az olduğu illere sahip bölge...
Batıdaki birçok ilde katılım %88’e çıkarken, Doğu ve Güneydoğu bunun neredeyse 10 puan altında kalmış, birkaç il dışında katılım oranı %80’in üzerine çıkmamış.
REKOR BİNGÖL VE AĞRI’DA
Hem katılım hem de geçersiz oylar açısından değerlendirildiğinde ise Bingöl’de sandık obruk olup çökmüş.
Bingöl’de sandığa giden seçmen oranı %73.6’da kalırken, oy kullanan seçmenin oylarının da %6.8’i geçersiz olmuş.
Yani seçmen hem sandığa gitmemiş giden de oyunu geçersiz kullanmış.
Bölgede sandığa gitmeyen oranının en yüksek olduğu il %74.8 ile Ağrı; bu kentte seçmenin %5.3’ü de kullandığı oyları geçersiz kılmış.
Ancak hem sandığa gitmeyen hem de geçersiz oy kullanan açısından rekor Bingöl’de...
Bingöl’de, HDP ile yarışan AK Parti adayı Erdal Arıkan 105 bin 976 seçmenin 18 bin 954 oyunu alarak Belediye Başkanı seçilmişti.
Hemen ardından gelen HDP adayı Hişyar Özsoy da 14 bin 948 oy almıştı.
Her iki adayın aldığı oylar, toplam seçmenin %18 ve %14’üne denk geliyor…
Toplam kullanılan 78 bin 2 oyun da %24’ü demek.
Birçok ilde belediye başkanları kullanılan oyların yarısını alarak başkan seçilirken, Bingöl’de Başkan seçilen Arıkan, toplam seçmenin beşte birinin veya kullanılan toplam oyun da dörtte birini alamamış.
Rakibi ise 4 bin oy daha gerisinde kalmış…
Bu rakam da Bingöl’de hem AK Parti’nin hem de HDP’nin durumunu oturup tartışması gerekiyor.
AĞIRLIK %80 ALTINDA
Özellikle de HDP’nin…
Bunu vurgulamamın nedeni, Güneydoğu’da daha fazla ilde kazanan HDP’nin geçmiş seçimlere göre seçmeni sandığa yeterince taşıyamadığının ortaya çıkması.
Örneğin Diyarbakır, Batman, Hakkari, Van, Mardin’de geçen seçim sandığa giden seçmen sayısı çok daha yüksek iken, bu seçim oran %80 sınırında veya altında kalmış.
Benzer şekilde kullanılan oyların bu illerdeki iptal oranı da ilginç bir şekilde %5 ile %5.9 arasında kalmış.
GİTMEDİ VE GEÇERSİZ VERDİ
Yani seçmen bölgede sandığa gitmekten kaçınırken, gidenin önemli bir bölümü de oyunu geçersiz hale getirmiş.
Geçersiz oylarda %6.8 ile en yüksek orana ulaşan Bingöl’ü, %5.9 ile Bitlis takip etmiş.
Diyarbakır, Batman, Siirt, Muş, Van, Gaziantep, Şanlıurfa, Ağrı, Hakkari’de seçmenin sandıktan soğuması fayda getirmez, demokratik katılımdan uzaklaşmasını sağlar.
Hele ki buna, seçime giren ancak KHK ile kamu görevinden uzaklaştırıldıkları için kazandıkları belediye başkanlıkları elinden alınanlar da eklendiğinde, durum bir sonraki sandıkta daha vahim hale gelir…
Demokratik hakkın sandıkta aranmasını zorlaştırır, seçmeni çok daha fazla küstürür…
Kazanan da seçmenin tam desteğini ardında görmediği için kenti yönetemez, taleplerini karşılayamaz hale gelir…
