Virüsten 3 iyi haber…
Ortaya çıktığı günden bu yana hep kötü haberlerini verdik; insan yaşamı üzerindeki ölümcül etkisinin stresini hissettik.
Bu kez size virüsle ilgili üç iyi haber vereceğim…
İlki aşı ile ilgili…
Aşı çalışmasının bir, iki yerde sürdüğünü sanıyordum, meğer ki sayı epey fazlaymış.
Ankara ve Erciyes üniversitelerindeki izolasyon sürecinde rastlandığı gibi sadece 2 fakültede değil, bir elin parmağından fazla sayıda kurumda aşı çalışması sürüyormuş.
Hatta epey de yol kat etmişler…
Bu aşamada bir de umudun gecikeceği mutsuz haberi vereyim, konuştuklarımın neredeyse tamamı aşının kullanılabilir hale gelmesi için yılbaşından önceki bir tarihi işaret etmedi.
Bunu söyleyenler de virüsü izole eden, insan vücudundan çıkarıp, laboratuvar ortamında üremesini sağlayan Türkiye’nin önde gelen virologları…
Yani virüsü en iyi bilen tanıyan bilim insanı, akademisyen; veteriner hekimler…
GÖRÜNÜR OLMAK İSTEMİYORLAR
Yaşamını eşim ve benimle sürdüren hayvanların sağlığından sorumlu veteriner hekim dostlarımın da aslında onlardan bir farkı yok…
Fazla konuşmaktan hoşlanmıyorlar; işlerine yoğunlaşıp, sonuç odaklı hareket ediyorlar.
Veterinerlik fakültesi bünyesinde bulunan virüs ile uğraşan virologların ise daha katı özelliği var; belki uğraş alanları virüsten kaynaklansa gerek, görünür dahi olmak istemiyorlar.
İsimlerinin çok duyulur olmasından da hoşnut değiller; işlerine bakan, bilimsel buluşlarıyla ve çabalarıyla adlarının duyulmasıyla yetinen isimler…
Sohbet ettiğim birden fazla virolog aynı davranışı sergilediği için kararlarına ve tutumlarına saygı duyuyorum.
Hemen bir noktayı aydınlatmalıyım, sohbetleri insanın beyninin kıvrımını açan bilgi birikimiyle dolu…
Bir akademisyen titizliğinde sade ve kolay anlaşılır anlatıyorlar…
TAM 17 BİRİMDE DEVAM EDİYOR
Bazıları hiç yazılmasını istemedi, sohbetle yetinmemi istedi; bazılarının da izin verdiği kadarını buradan paylaşacağım…
Önce hücre kültüründe izole edilmesi başarılan virüsten dileyenin aşı veya ilaç çalışmasında bulunmak üzere alabileceği TUBİTAK Marmara Araştırmaları Merkezi’ne bildirilmiş.
Eş zamanlı virüsü izole eden fakülteler de aşı çalışmasına başlamış... Epey yol kat etmişler, önemli bir seviyeye kadar gelmişler…
Bakan Mustafa Varank’ın da kısa süre önce açıkladığı gibi, aşının hayvanlar üzerindeki test çalışmasında yol kat etmişler.
TUBİTAK Başkanı’nın da dün açıkladığı gibi tam 17 projede 29 üniversitede 8 firma ve 9 araştırma kurumu çalışma yapıyormuş.
Hayvanlar üzerinde aşı çalışmasına geçen kurum sayısının da 8’i bulduğunu bildirdiler…
Bu sayı önemli, aralarında bilimsel yarış başlamış demek…
Bazı ülkelerin aşı için milyon dolarlar akıttığı ortada iken, ellerindeki olanaklarla çaba gösteren ve diğer ülkeler kadar yol kat eden olmak önemli bir başarı.
Para ile değil, bilgi birikimi ve akademik azimle ilgili olduğunu sergilemeleri, gelecek nesillere idol olmaları açısından da önemli…
İYİ YÖNDE MUTASYONA UĞRUYOR
Gelelim bir diğer iyi habere…
Koronavirüsün, insandan insana geçerken mutasyona uğradığını bildirdiler.
“Ama bu iyi yönde seyreden bir mutasyon; patolojisi düşüyor, etkisi hafifliyor. İlk günlerdeki ağır özelliğini kaybetti” dediler.
Sorum üzerine, Sars gibi bir süre sonra yok olup gideceğini söylemek için erken olduğunu da kayda geçirdiler.
Şu noktanın altını hepsi de birkaç kez çizme gereği duydu:
“Covid-19 için mutasyonlar devam edecek, şimdi iyi yönde gidiyor ama bir anda tersi yönde de hareket edebilir; çok yeni bir mutasyonla aşırı derecede yükselebilir de… Virüsün mutasyon sürecindeki davranışı tam tespit edilebilmiş, bu budur denilebilecek seviyede değil. Bir anda tamamen ortadan kaybolabilir ya da ani bir yükselme gösterebilir. Belki de bir süre daha etkisi düşük seviyede devam eder.”
HAYVANLARDA ETKİLİ OLAN VAR
Aşının bu durumda ne zaman piyasaya çıkabileceğini sordum.
Henüz aşının tam test aşamalarının dünyada tamamlanmadığını, ileri sürülen iddiaların ağırlıklı bölümünün reklam amaçlı olduğunu, şova dayalı bazılarının da bir anda zaten unutulduğunu anımsattı.
İçlerinden biri, “Gelecek yılbaşından önce kimse aşı beklemesin” dedi.
Sonrasında konuştuğum diğerleri de akademisyen arkadaşlarının bu yaklaşımını destekledi.
Özetle virüs hayvanlar üzerinde denendi, etkili olduğu bazı denemelerde görüldü ama bu her şey bitti, insan üzerinde de aynı etkiyi gösterir demek değil.
UZUN ZAMAN ALACAK
Virologların da vurguladığı gibi “uzun zaman alacak” ardından üç farklı fazdan geçecek…
Yani önce az sayıda insanda denenecek; sonra 300 kadar insan üzerindeki etkisine bakılacak, son aşamada da binden fazla kişiye yapılıp toplu etkisine bakılacak.
Bütün bunlar tamamlandıktan sonra da üretilmesine karar verilecek…
Dileğim o ki, aşıyı ilk geliştiren onlar olur; 10’uncu ve 17’nci yüzyıllarda dünyayı kırıp geçiren virüs salgınları karşısında gösterdikleri başarıyı bir daha taçlandırır…
Örnek mi, çiçek aşısı…
