Aşı ile ilgili iki kritik soru: 1-Sinovac az mı koruyor? 2- Hastalık geçirenlere kaç doz aşı yapılmalı?
ÇİN Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi Direktörü Goa Fu’nun açıklaması dünyada aşı dengesinin ne denli ince ip üzerinde durduğunu göstermeye yetti.
Türkiye’yi de ayağa kaldırdı...
Goa Fu, bu açıklamasını ülkenin pandaları ile ünlü Cehngdu kentinde düzenlenen konferansta dile getirdi.
Çin Covid-19 aşıları ve aşılama stratejisini anlatırken, “Mevcut aşıların çok yüksek koruma oranlarına sahip olmaması sorununu çözeceğiz” dedi.
Aşılama sürecine ilişkin farklı yollar denemeyi hedeflediklerini ve kullanılan aşıların yeni mutant virüslere karşı etkisini arttırmak amacıyla yeni çalışmalara ihtiyaç duyduklarını da belirtti.
Bu açıklama Çin aşısına ulaşmak isteyen bazı ülkelerin frene basmasına yol açarken, Türkiye, Brezilya ve Endonezya ile Şili’de Sinovac aşısı yapılanları “Bizim aşı işe yaramadı mı?” diye kaygılandırdı.
ÇİN’DEN GELEN AÇIKLAMA
O denli ki Goa Fu’nun açıklaması Türkiye’de Sinovac aşısının Faz-3 çalışmasını yürüten ekibin de kafasını karıştırmış.
Sinovac’ın Faz-3 çalışmasını yürüten ekipte bulunan Prof. Dr. Murat Akova, dünkü sohbetimizde gelişmeler üzerine arkadaşlarının Çin ile yaptığı temas sonucunu aktardı.
Sinovac aşısını üreten bilim insanları Fu’nun aşı çalışmasının herhangi bir aşamasında bulunmadığını belirtmiş.
Bu arada yakın zamanda Science Dergisi’nde yayınlanan bilimsel bir makalede Sinovac aşısının Brezilya mutantına karşı da etkili olduğuna ilişkin verileri paylaştığına dikkat çekti.
Prof. Dr. Akova, aşı aralığının daha da açılması gerektiği görüşünü dile getirip devam etti:
“Yapılan çalışmalar da gösteriyor ki aşı aralığı açıldıkça etkisi de yükseliyor. Biz 15 gün arayla Faz-3 çalışmasını yaptık, ancak efektif olmadığı görülüp 28 güne çıkarıldı. Bunun nedeni o sürede daha yüksek antikor üretiyor olmasından. Ancak şu an bunun 1,5 aya çıkarılması öneriliyor…”
TÜRKİYE’DE KORUDUĞU GÖRÜLDÜ
Dikkat çektiği nokta, Türkiye’de aşı olan 65 yaş üstü kesimin hastaneye başvurusunda vaka sayısında bu denli artışa karşın ciddi bir yükseliş olmaması.
İkinci doz aşısını olup, üzerinden 15 gün geçen kişilerin ağırlıklı bölümünün yoğun bakıma ihtiyaç duymadığını, az bir etkiyle hastalığı atlattığını anımsattı.
Prof. Akova’ya göre aşı çalışıyor ve ileri sürüldüğünün aksine yeni varyantlar üzerindeki etkisi de görülüyor.
Ancak bunun bilimsel anlamda henüz açıklanmış bir verisi yok.
Bu arada sabah saatlerinde konuştuğum bazı bilim insanları ile Sağlık Bakanlığı yetkilileri de dün akşam gerçekleşen Bilim Kurulu toplantısına aşı yapılanlarda görülen hastalanma oranlarına ilişkin gerçek hayat verilerinin sunulacağını bildirdi.
Aktardıklarına göre iki doz aşısı yapılmış olan 8 milyon kişinin %80’ini aşanını aşı ciddi anlamda korumuş, %100’ünde ise ağır seyretmesinin önüne geçmiş.
GERİ ADIM ATTI
Durum böyle iken Çin Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi Direktörü Goa Fu’nun iddiası neye dayanıyor.
İddiaları o ki, Çin içinde aşılar arasında ciddi çekişme var ve bu sorunun getirisiyle yüz yüze kalınmış durumda.
Nitekim dün de Goa Fu, sözlerini düzeltti, kastının aşıların etkinliğinin daha da arttırılması gerektiğine yönelik bir duruma işaret etmek olduğunu belirtti.
Sözlerinin bugünkü aşıların mevcut mutantları önlemediği yönünde bir yaklaşımı kapsamadığının, bu yorumların yanlış olduğunun altını çizdi.
Türkiye’de de uygulanan inaktif aşıların yanı sıra, mRNA ve protein aşılarına da yönelmenin önemine işaret ettiğini ileri sürdü.
EKONOMİK SAVAŞ
Anlaşılan o ki aşı savaşı sadece ülkeler arasında değil, ülke içinde de ciddi yarışmaya ve çekişmeye yol açıyor.
Bu kaçınılmaz çünkü şu an piyasada var olan aşıların bir dozunun 10 ile 20 Dolar arasında değişen ücretleri dikkate alındığında ne denli büyük bir ekonomik yarışın olduğu da anlaşılır.
Bir aşıdan 100 milyon doz almak demek, bir milyar ile 2 milyar Dolar arasında bir bedel ödenmesi anlamına geliyor.
Böyle bir parayı da kimse başkasına kaptırmak istemiyor.
HASTALIK GEÇİRENE KAÇ DOZ YAPILMALI?
Gelelim işin bir diğer yönüne…
Geçmişte koronavirüs kapan ve üzerinden 6 ay geçenlerin aşı sırası geldi.
Merkezi Hekim Sistemi’ne girdiklerinde aşılarını yaptırabilecekleri belirtiliyor.
Çevremde birçok kişiden aynı soruyu duyar oldum:
“Konunun uzmanı doktorların ağırlıklı bölümünü tanıyorsun, hastalığımın üzerinden 6 ay geçti, şimdi kaç doz aşı olayım? Hangisini olmamı önerirler?”
Soruyu hem mikrobiyolog ve enfeksiyon hastalıkları uzmanı, hem de Faz-3 aşı çalışmasında bulunması nedeniyle Prof. Akova’ya yönelttim.
Önerisi tek doz yaptırmaları yönünde…
Gerekçesi de hücrelerin virüsü tanıma ve harekete geçme mekanizmasının çalıştığı, tek doz ile bir hatırlatma ve destekte bulunulmasının yeterli olacağı yönünde.
Peki, hastalığının üzerinden 6 ay geçmiş kişiler iki doz aşı olursa ne olur?
O konuda elinde bilimsel bir veri olmadığı için yorumda bulunmaktan uzak durdu.
“Nasıl bir etki yaratır bilmiyoruz, çünkü elimizde buna ilişkin bir veri yok” dedi.
Aşı meselesinin önümüzdeki süreçte ne denli sorulara ve sorunlara yol açacağı ortada duruyor.
