50 yıl sonra TWIST

AFRO-AMERİKAN dansının ritmini belirlemiş ve sonunda break dansa ulaşmış olsa da bugün 50 yıl önce ortaya çıkıp tüm dünyayı saran twist dansını hatırlayan pek yoktur herhalde. Oysa 50 yıl önce yaz aylarında ilk önce tatil kamplarının dans pistlerinde ortaya çıkan twisti bugünlerde popüler tarihin önemli gelişmesi olarak anmalıyız.

Nerede ortaya çıktı

Twistin ilk kim tarafından ortaya çıkarıldığını tam bulma imkânı olmamıştır. Ancak o yıllarda Florida’da yaşamakta olan Hank Ballard adlı kişinin twisti ilk formüle eden olduğu kabul edilir. Ballard, Amerika’nın güneyinin popüler kültürüyle yetişmiş bir insandı ve yörenin Afro-Amerikan müzik ve dans kültüründen de çok etkilenmişti. Florida’nın Tampa bölgesinde o dönemde adına “madison” denilen bir grup dansı vardı. Bunun kökenlerinin Alabama’daki zencilere uzandığı söylenebilir. Madison dansında pisttekiler kalçalarını sallarken ayaklarını tek tek havaya kaldırırlardı. Hank Ballard’ın bu madison dansından esinlenip toplu danstaki o figürü ikili dansa da uyguladığı söylenir ve twistin doğumu da böyle başlar. 1959 yılında “Teardrops on your letter” adında çok popüler bir parça vardı. Ballard, yeni icat ettiği dansa bir müzik yazdı ve adını da “twist” koydu. “Teardrops on your letter” parçasının 45’lik plağı çıkacakken (bunun ne olduğunu bilmeyenler büyüklerine sorabilir) plağın arka, yani b yüzüne de twist parçası kondu ve twist o popüler parçanın yardımıyla yayılmaya başladı.

Twist seksüel özgürlüktür

1978 yılında yayınlanan “DISCO” adlı kitabında Albert Goldman, twist dansının özünde kalçaların iyi sallanmasının yattığını söyledi ve bu hareketin dönemin seksüel özgürlük hareketiyle paralelliğine de dikkat çekti.

Twist sınıfsızdır

İlk ortaya çıktığında twistin sadece gençler arasında popüler olacağı düşünülüyordu. Ama bir süresonra o güne kadar dans partilerinde sadece fox-trot, vals yapan orta ve üstü yaştaki, farklı sosyal sınıflardan insanlar da twisti benimsemeye başladılar. Hatta dönemin dedikodu yazarları Zsa Zsa Gabor gibi twist yapması beklenmeyen insanların twist yaparken görülmeleri üzerine yazılar yazmaktan büyük keyif alırlardı. Richard Burton ve Elizabeth Taylor çifti bile twist yaparken görüldü o günlerde.

Doktorlar sevdi bu dansı

TWİSTİN hızlı ritmine kendilerini fazla kaptıranlar, ani hareket yaptıklarında kendilerini incitebiliyorlardı. Dans incinmeleri sonucunda doktora başvuranların sayısı çok artınca, twist doktorların bir dönem en sevdiği danshaline geldi.

Dönem bitince başka dansa geçildi

TWİST söylediğimiz gibi bir döneme ait hissiyatın ürünüydü. O dönem de kapanınca twistin açtığı yoldan yürüyüp yeni figürler yaratan yeni danslar ortaya çıktı. Her dönem, başkaldırısını dansta kendine göre ifade ediyordu. Break dansının otoriteye başkaldırısı kendisine göredir, ama bu dansta da twistin etkilerini görmek mümkündür. Hip-hop şarkıcılarının sahne hareketlerinde de twistin etkisi vardır.

Sadece dans değildi

TWİST ortaya çıkıncaya kadar danslar düzgün ve kabul edilmiş kurallar ile yapılırdı; en hızlı dansta bile kurallar belliydi. Ama twist anarşik bir dans biçimi olarak ortaya çıktı. Dans pistinde eşler kalçalarını iyi sallayarak (zaten dansın bu yönü Afro-Amerikan dans hareketinin yönünü belirlemiştir ve break dansının da temelini atmıştır) ve pistteki her insan dans ederken bu dansın kurallarını yazmaya başlamıştır. Bu kural tanımazlık ve bireyin dansın kurallarını kendisine göre yeniden yazması, 1960’lı yılların ruhuna uygundu. 1960 yılında ortaya çıkıveren twist dansı, bu yıllardaki anarşik ruh halinin, bireysel özgürlük arayışının ve kurallara karşı isyanın habercisi gibiydi.

American Bandstand

AMERİKAN televizyonunda o dönemde çok popüler olan bir müzik ve dans programı vardı. Adı da American Bandstand’ti. Yaşımı hatırlattığı için ne yazık ki demeye mecburum ama ben de orada seyrettim orijinalini bunun. Sunucusu Dick Clark’tı. Clark o hafta hangi parçayı, hangi dansı sunarsa o anında Amerika’da popüler olurdu. Clark bir programa Hank Ballard’ı da çıkarmak istiyordu ama sonra bundan vazgeçti; çünkü büyük ihtimalle Ballard’ın seksüel içerikli şarkılarını yayında söyleyeceğinden çekindi. Ancak twisti duymuştu ve parçayı programında çaldırdı, dansı da gösterdi. Daha sonra Amerikan televizyonunda twistin nasıl yapılacağını, kalçaların nasıl sallanacağını gösteren programlar yapıldı.

Sınıf atladı

SADECE bir dansla değil aynı zamanda yeni bir sosyal fenomenle karşı karşıya bulunulduğunu gören prestijli New Yorker Dergisi, “Talk of the Town” bölümünde twist üzerine son derce enteresan yazılar yayınlamaya başladı. Sadece ciddi konulara değinmek iddiasında olan Time Dergisi bile twistin nasıl da her sınıftan insanın dansı haline geldiğini inceleyen analiz yazıları yayınladı.