Antalya'daki teleferik kazası neden yaşandı? Bilirkişi ön raporu tamamlandı

Tünektepe Teleferik Tesisi'nde yaşanan kazada önce direk devrildi, sonra kabinin tabanı koptu. Kabindeki 8 kişi metrelerce yüksekten düştü. Kaza sonrası bölgede çok sayıda ekiple kurtarma çalışması başlatıldı. 23 saat süren kurtarma operasyonuyla havada mahsur kalanların tamamı kurtarıldı.

BELEDİYE BAŞKANI İLE BİRLİKTE 5 KİŞİ TUTUKLANDI

Kazanın ardından Antalya Cumhuriyet Başsavcılığınca başlatılan soruşturma kapsamında 13 şüpheli hakkında gözaltı kararı verildi.

Şüphelilerden Kepez Belediye Başkanı Mesut Kocagöz, A.B.S, O.E, S.T. ve S.Y, "Taksirle ölüme ve yaralanmaya neden olma" suçlamalarıyla tutuklandı.

Diğer 8 şüpheli adli kontrol şartıyla, R.T ise savcılık tarafından serbest bırakıldı.

Antalya Büyükşehir Belediyesine ait Anet A.Ş'nin Genel Müdür Vekili B.S, mekanik mühendisi O.E, Anet iş güvenliği uzmanı M.A, taşeron bakım şirketinin sahipleri R.T. ve S.T, şirketin bakım ve otomasyon amiri S.Y, mekanik bakım sorumluları S.K, K.K, O.K, Ö.E, makine teknisyeni H.A. ile iş güvenliği uzmanı T.Ü.A. gözaltına alınmıştı.

Şüphelilerden tekniker A.A'nın ise yurt dışında olduğu tespit edilmişti.

BAKAN TUNÇ: SORUŞTURMA TİTİZLİLİKLE SÜRÜYOR

Adalet Bakanı Yılmaz Tunç, sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, Sarısu-Tünektepe teleferik hattındaki teleferik direğinin kırılarak seyir halindeki kabinlerden birinin düşmesi sonucu 1 kişinin hayatını kaybettiğini, 17 vatandaşın yaralandığını, kabinlerde mahsur kalanların kurtarıldığını ifade etti.

Olayla ilgili Antalya Cumhuriyet Başsavcılığında adli soruşturma başlatıldığını hatırlatan Tunç, bir Cumhuriyet Başsavcıvekili ve bir Cumhuriyet Savcısının koordinasyonunda, 2 iş sağlığı ve güvenliği uzmanı, 2 makine uzmanı ve bir elektrik uzmanından oluşan bilirkişi heyeti tarafından detaylı olay yeri inceleme ve keşif çalışması yapıldığını ve ön rapor hazırlandığını belirtti.

Bakan Tunç, şu bilgileri paylaştı:

"Soruşturma kapsamında uzman bilirkişi heyeti tarafından hazırlanan ön rapor, müşteki ifadeleri ve beyanları ile şüpheli savunmaları birlikte değerlendirilmiş olup, gözaltına alınan teleferik hattını işleten firma ile teleferik hattının bakım ve onarımından sorumlu firmanın yetkilileri ve çalışanlarının da aralarında yer aldığı 14 şüpheliden 5'i tutuklanmış, 8 şüpheli hakkında adli kontrol kararı verilmiş, 1 kişi de serbest bırakılmıştır. Hepimizi üzen olayla ilgili adli soruşturma tüm yönleriyle titizlikle sürdürülmektedir."

Öte yandan teleferik kazasına ilişkin bilirkişi ön raporu da tamamlandı. Raporda ihmaller zinciri tek tek sıralandı.

Antalya Cumhuriyet Başsavcılığı'nın yürüttüğü soruşturmaya yönelik hazırlanan ön raporda, Antalya İl Özel İdaresi'nin uhdesindeki teleferik tesisin 2016 yılında Antalya Büyükşehir Belediyesi yönetimine geçtiği belirtildi.

Mekanik açıdan değerlendirmeye yer verilen raporda, şunlar kaydedildi:

"Tesisin işletmeye alındığı tarihten bugüne kadar 7 yıl sürenin geçmiş olduğu anlaşılmıştır. 12 Nisan saat 17.20 sularında 5 nolu teleferik direğinin flanş bağlantılarını sağlayan cıvataların koptuğu, sebebinin ise direk üzerindeki kabin taşıyıcı halat sisteminin üzerinden geçtiği makaralardaki nedeni anlaşılamayan deformasyonlardan dolayı makaranın metal aksamına sıkışması sonucu sistemin hareket yükünden dolayı meydana gelen kuvvetli çekme yüküne dayanamayıp direk üzerindeki flanşların bağlı olduğu cıvataların koptuğu tespit edilmiştir. Kopma sonucu direğin üst bölümünün çekme kuvveti sonucu kabinin alt kısmına çarparak çelik konstrüksiyonu koparttığı dolayısıyla kabin içerisindeki insanların aşağıya düştüğü keşif esnasındaki incelemelerimizden anlaşılmıştır."

5 nolu direğin toplam 7 flanştan ve toplam 10 parça boru direkten oluştuğu, alttan üçayakla yükseldiği, üstteki yedinci flanşta üçayağın birleşerek tek sütun olarak devam ettiği tespit edilen raporda, flanş bağlantılarını oluşturan cıvataların yerlere saçıldığı ve deforme olduklarının tespit edildiği, cıvatalardaki deformasyonun çekme-kesmeye bağlı olduğunun anlaşıldığına işaret edildi.

Direği oluşturan parçaları birleştiren flanşlarda deformasyon görülmediği aktarılan raporda, devrilmiş direğin yanına gidildiğinde taşıyıcı-çekici halatları tutan makaralardan birisinin halatın etkisiyle deforme olduğu, halatın makaranın içerisine girdiğinin (sıyırdığı) tespit edildiği belirtildi.

Olaya sebep olan faktörlerin iki grupta incelendiği vurgulanan raporda, devrilmiş olan direğin çekici ya da taşıyıcı halatların makara içerisine sıkışması ile kesici anahtarın (switch) görevini yapamaması sonucu halatın çekmeye bağlı olarak direğe moment uyguladığı ve direğin alttan ikinci katındaki flanşların cıvatalarının kopması ile birlikte direğin devrildiği kaydedildi.

Devrilmiş olan direğin devrilme aşamasında makaranın arasına halatın girmesiyle makaranın deforme olduğu dolayısıyla halatın sıkışması ile değil cıvataların yükü taşıyamayıp kopması yüzünden direğin devrilmiş olduğu tespitine yer verilen raporda, şu ifadeler yer aldı:

"2017 yılından itibaren tesise ait iş emri formlarının günlük tutulduğu 2024 yılına ait ocak, şubat ve mart aylarına ait iş emri form belgelerinde yapılan işlemler görülmüştür. Ancak direklere ait cıvataların torkunda boşluk olup olmadığının kontrolü, cıvataların korozyona uğrayıp uğramadığının tespiti ve kontrolü, malzeme yorulmasının dikkate alınarak belli zaman aralıklarında cıvata, rondela, rulman vs. gibi makine elemanlarının değişimlerinin yapılmadığı tespit edildi. Tesiste bulunan dokuz adet teleferik direklerinin üzerindeki traverslerde çalışan lastikli makara gruplarının hangi periyotlarda değiştirildiğine dair tutanak ve kontrol formlarının bulunmadığı görülmüştür."

Raporda, 19 Nisan 2017'de Makine Mühendisleri Odası Bursa Şubesi tarafından İnsan Taşımak için tasarlanan Halatlı Taşıma Tesisi İşletme Teknik Ruhsatı Kontrol Raporu verildiği dosya incelemesinde uygunluk ruhsatı raporu verildiği görüldüğü kaydedildi.

Teleferik sisteminde her direğinde halat taşıyıcı makaralarında meydana gelebilecek lastik hasarlarında tüm sistemin enerjisi kesip frenleyen tertibatı sağlayan koruma elemanı 2 adet emniyet switch'inin bulunduğu belirtilen raporda, "Olay anında emniyet sviçlerinin (switch) bağlı olduğu direk üzerinde bulunan panoya gelen kumanda kablosunun direğin ilgili kısmının yerinden kurtularak devrilmesi ile koptuğu ve hareket enerjisini sağlayan devreleri kestiği, bu nedenle kabin taşıyıcı halat ile birlikte kabinlerin asılı kalmış oldukları görüldü." tespitine yer verildi.

"2017 yılından itibaren tesise ait iş emri formlarının günlük tutulduğu 2024 yılına ait ocak, şubat ve mart aylarına ait iş emri form belgelerinde yapılan işlemler görülmüştür. Ancak direklere ait cıvataların torkunda boşluk olup olmadığının kontrolü, cıvataların korozyona uğrayıp uğramadığının tespiti ve kontrolü, malzeme yorulmasının dikkate alınarak belli zaman aralıklarında cıvata, rondela, rulman vs. gibi makine elemanlarının değişimlerinin yapılmadığı tespit edildi. Tesiste bulunan dokuz adet teleferik direklerinin üzerindeki traverslerde çalışan lastikli makara gruplarının hangi periyotlarda değiştirildiğine dair tutanak ve kontrol formlarının bulunmadığı görülmüştür."

BAKIM PERSONELİNDEN BAZILARININ MESLEKİ YETERLİLİK BELGESİ YOKMUŞ

Bilirkişi raporunda, "Risk değerlendirmesi içerisinde yer alan mesleki yeterlilik belgesine ithafen işletmeye belgelerin teslim edilmesi istenmesine karşılık dosya içerisinde bakım personelinden bazılarının mesleki yeterlilik belgelerinin bulunmadığı görülmüştür." ifadesi kullanıldı.

Raporda, Anet AŞ ve Megatower AŞ ile yapılan tesisin bakım ve işletme sözleşmesi incelendiği ve sözleşmede birçok bakım işinin Megatower firmasına Anet AŞ tarafından yapılması için verildiği kaydedildi.

Sözleşme içeriğinde maddeler halinde yapılacak işlerin listelendiği belirtilen raporda, şöyle denildi:

"Liste içeriği incelendiğinde K- bendinde direk bağlantı elemanları kontrolleri, eksikliklerin giderilerek uygun sıkılıkların sağlanması kontrolü, direklerdeki bileşenlere ait (platform, merdiven, boyunduruk) durum tespitlerinin yapılması ve uygunluklarının kontrolü, direk ankıraj cıvatalarının torklanması işleri Anet AŞ tarafından Megatower AŞ firmasına yaptırılmak üzere verilmiştir. Ancak Anet AŞ firmasında çalışan kontrol ve kesin kabul mühendislerinin kesin kabulleri ve kontrolleri nasıl yaptıklarına ilişkin herhangi bir evraka dosyalarda rastlanmamıştır. Megatower ve Anet AŞ firmalarının tehlike sınıflarına uygun iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi atamaları İSG katip programı üzerinden yapıldığı görülmüş olup, MegaTower çalışanlarının iş sağlığı ve güvenliği eğitimleri, kişisel koruyucu donanım tespit tutanakları, iş sağlığı ve güvenliği işyeri çalışma talimatnameleri güncel olmasına karşılık güncel Acil Durum Planları ile Risk Değerlendirmesine rastlanmamıştır. Ancak Megatower AŞ'nin iş güvenliği uzmanının 14 Eylül 2023'te iş güvenliği tespit ve öneri defterine risk değerlendirmesinin MegaTower AŞ'ye teslim edildiğine dair tespiti görülmüştür."

Raporda, Anet AŞ'ye ait iş sağlığı ve güvenliği dosyası içerisinde 07 Temmuz 2022'de Antalya Çalışma İş Kurumu İl Müdürlüğüne onaylatılmış tespit öneri defteri bulunmasına karşılık içeriğinde herhangi bir bilgi ve tespit olmadığının görüldüğü belirtildi.

Öte yandan bilirkişi ön raporunda, kaza bölgesinde bulunan kopmuş cıvatalar ve somunların fotoğraflarına da yer verildi.

TELEFERİK SİSTEMİNİN MAKARA DEĞİŞİMİ SEÇİM VE BAYRAM NEDENİYLE ERTELENDİĞİ İDDİASI

Antalya Cumhuriyet Başsavcılığının 5 şüphelinin mahkemeye sevk yazısında, bilirkişi heyetinin, kurtarma çalışmaları devam ederken olay yerinde inceleme ve keşif yaptığı belirtildi.

Bilirkişi heyetinin sunduğu ön raporda kazanın, 5 numaralı teleferik direğinde yer alan çekici/taşıyıcı halatların taşıyıcı makara içine sıkışması sonucu ağırlığın 5 numaralı direğe yüklenmesi sonrasında direğin mukavemet gösteremeyerek cıvatalarda yer alan deformasyon sebebiyle de bağlantı noktasından kırılması nedeniyle meydana geldiği hatırlatılan yazıda, şüphelilerin alınan beyanlarında teleferiğin yıllık ağır bakımı vesilesiyle yaklaşık 3 ay sürecek bir bakıma alınması gerektiği, 2024 yılında ise yerel seçimler ve bayram gerekçesiyle ağır bakımın kapsamının daraltıldığı ifade edildi.

Yazıda, toplamda 2 haftalık sürede sınırlı bakım yapılarak tesisin işletmeye alındığı aktarılarak, "Değiştirilmesi teklif edilen taşıyıcı makaraların değişiminin de bu kapsamda iptal edildiği, ötelendiği, bu yönde ihmal gösterilmek suretiyle yeterli ve gerekli ağır bakım yapılmadığından ötürü yukarıda izah olunan suretle olayın meydana geldiği tespit edilmiştir. Yine olay kapsamında, alınan ifadelerde olayın yaşandığı gün, kabinler içerisinden dahili hat ile teleferik işletmesine 5 numaralı direkte kıvılcım görüldüğünün 2 farklı ihbar ile iletildiği, bu hususun da olayın gerçekleşme nedenine ilişkin tespitlerle örtüştüğü, alınan bilirkişi raporunda tesisin acil eylem planına ilişkin eksikliklerin mevcut olduğu, olası bir kaza durumunda tahliye eylem planının mevcut olmadığı görülmüştür. İzah olunan nedenlerle de 184 kişinin mahsur kalması ve kurtarma çalışmalarının 23 saat sürmesine sebebiyet verildiği anlaşılmaktadır." denildi.

"156 KALEM PARÇANIN DEĞİŞMESİ TEKLİF EDİLMESİNE RAĞMEN 19 PARÇA DEĞİŞTİRİLDİ"

Bahsi geçen teleferik işletmesinin Antalya Büyükşehir Belediyesinin iştiraki olan ANET AŞ isimli firmaya ait olduğu, bakım onarım ve teknik işleyiş hizmetlerinin ise Mega Tower AŞ isimli firmadan hizmet alımı şeklinde gerçekleştirildiğine işaret edilen yazıda, şunlar kaydedildi:

"Sürekli bakım onarımdan sorumlu olan Mega Tower firmasının görevlilerinin alınan beyanlarında, ağır bakım kapsamında kazaya sebebiyet veren makaraların değişiminin ANET isimli firmaya teklif edilmek suretiyle bildirildiği ancak yerel seçim ve bayram bahaneleriyle ağır bakımda teklif edilen makaraların değişiminin ötelendiği, alınan ifadelerden yerel seçim ve bayram tatili bahane edilerek 156 kalem parçanın değişmesi teklif edilmesine rağmen 19 parçanın değiştirilmesi ile yetinildiği, bu hususta ANET isimli firma tarafından ihmal gösterildiği anlaşılmaktadır. ANET AŞ Yönetim Kurulu Başkanı olan, dosyaya sunduğu belgelerden 28 Kasım 2023'te istifa ettiği anlaşılan, dosya içerisinde yer alan ticaret sicil gazetesi örneklerine göre ise 19 Şubat 2024 tarihinde istifası ilan edilen Mesut Kocagöz isimli şüphelinin her ne kadar savunmasında 2023 yılında istifa ettiğini, bu tarihten sonra yapılan ağır bakım hizmet alım sözleşmesindeki eksiklerden sorumlu tutulamayacağını beyan etmişse de, bilirkişiler tarafından hazırlanan ön raporda 2017 yılından itibaren direklere ait cıvataların torkunda boşluk olup olmadığının kontrolü, cıvataların korozyona uğrayıp uğramadığının kontrolü ve tespiti, malzeme yorulmasının dikkate alınarak belli zaman aralıklarında cıvata, rondela, rulman gibi makine elemanlarının değişimlerinin yapılmadığının tespit edildiği, tesiste bulunan 9 adet teleferik direğinin üzerindeki traverslerde çalışan lastikli makara gruplarının hangi periyotlarda değiştirildiğine dair tutanak ve kontrol formlarının bulunmadığının tespit edilmesi karşısında, olayın meydana gelmesinde geçmişe sirayet eden kusurların bulunduğu kanaatine varıldı."

Ramazan Bayramı tatili dolayısıyla yoğunluğun yaşandığı teleferik tesisinde 12 Nisan'da meydana gelen kazada parçalanan kabinden düşen avukat Memiş Gümüş (54) yaşamını yitirmiş, Özlem Şahin, Kaan Akgün, Fatih Gümüş, Keziban Çapar Gümüş, Lütfullah Kerim Gümüş, Herdem Eyüpoğlu ve Kırgızistan uyruklu Akmaral Abdyldaeva yaralanmıştı.