Asgari ücretin kişi başına milli gelire oranı geriledi
Asgari ücrete son 15 yıllık dönemde iki yıl hariç bir önceki yılın enflasyonunun üzerinde artış yapıldı. Ancak yıllık asgari ücretin kişi başına milli gelire oranında son 49 yılda dramatik bir düşüş yaşandı. Habertürk'ten Ahmet Kıvanç'ın haberi
Net asgari ücret 2002 Aralık ayından 2023 Temmuz ayına kadar olan dönemde 61 kat artarak 184.30 TL’den 11.402.30 TL’ye yükseldi. Aynı dönemde en düşük memur maaşı 51 kat, en yüksek memur maaşı 18 kat, ortalama memur maaşı 38 kat, en düşük işçi emekli aylığı 28 kat, en düşük esnaf emekli aylığı 49 kat, en düşük memur emekli aylığı 22 kat, ortalama memur emekli aylığı 19 kat, ortalama kamu işçisi ücreti ise 24 kat artış kaydetti.
SORULARINIZ İÇİN: akivanc@haberturk.com
Tüketici fiyat endeksine (TÜFE) göre net asgari ücret reel olarak yüzde 370 oranında arttı. Reel artış en düşük memur maaşında yüzde 295, ortalama memur maaşında yüzde 195, ortalama kamu işçisi ücretlerinde yüzde 88 oldu. Emekli aylıkları itibarıyla reel artış ise en düşük işçi emekli aylığında yüzde 122, en düşük esnaf emekli aylığında yüzde 280, en düşük memur emekli aylığında yüzde 75, ortalama memur emekli aylığında ise yüzde 53 olarak gerçekleşti.
Seçilmiş ücret ve aylıklardaki değişim (2002 - 2023)
Kaynak: Strateji Bütçe Başkanlığı Haftalık Rapor
ASGARİ ÜCRET SON 15 YILDA ENFLASYONUN ÜZERİNDE ARTTI
2008 – 2023 arasındaki 15 yıllık dönemde ise asgari ücret artışının genel olarak bir önceki yıl gerçekleşen enflasyonun üzerinde olduğu görülüyor. Söz konusu 15 yıllık dönemde sadece 2009 ve 2017 yıllarındaki asgari ücret zamları bir önceki yıl enflasyonunun altında kaldı. 2008 yılı enflasyonu yüzde 10.06 olurken 2009 yılında asgari ücret yüzde 8.50 oranında arttı. 2016 yılı enflasyonu yüzde 8.53 olurken, 2017 yılı asgari ücret zammı yüzde 7.92’de kaldı.
2016 yılında önceki yıl enflasyonu yüzde 8.81 iken asgari ücrete yüzde 29.33 oranında zam yapılması nedeniyle 2017 yılındaki asgari ücret zammı nispeten düşük kaldı.
Asgari ücrete son yıllarda genel olarak enflasyonun üzerinde zam yapıldı. Asgari ücret zamları diğer işçi ücretleri ve memur maaşları ile emekli aylıklarına yapılan zammın üzerinde oldu. Bununla birlikte asgari ücretle çalışanların alım gücünün azaldığı, asgari ücretin eridiği tartışmaları da devam ediyor. TÜİK’in hesapladığı enflasyon verilerinin vatandaşın yaşadığı hayat pahalılığını yansıtmaktan uzak olmasının bunda önemli bir faktör olduğu değerlendiriliyor.
Yıllara göre gerçekleşen enflasyon ve asgari ücret seviyeleri
Kaynak: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Türkiye İstatistik Kurumu
YILLIK ASGARİ ÜCRETİN KİŞİ BAŞINA MİLLİ GELİRE ORANI 40 YILDA NE OLDU?
Asgari ücretin alım gücünün ölçüldüğü bir başka gösterge olarak da asgari ücret ve gayri safi yurtiçi hasıla (GSYH) ilişkisi gösteriliyor. DİSK Araştırma Merkezi’nin (DİSK – AR) 2024 Yılı Asgari Ücret Raporu’nda, 1974 yılından bu yana brüt asgari ücret ile kişi başına milli gelir (GSYH) karşılaştırması yapıldı. Buna göre, 1974 yılında yıllık brüt asgari ücret kişi başına milli gelirin yüzde 80.6’sına karşılık geliyordu. Kişi başına milli gelir 17.875 TL iken yıllık ortalama asgari ücret 14.400 TL seviyesinde idi.
Asgari ücretin kişi başına milli gelire oranı 12 Eylül darbesinin yaşandığı 1980 yılında yüzde 40.0’a düştü, 1989 yılında ise yüzde 34.8’e kadar geriledi. 1992-93 yıllarında yüzde 48’in üzerine çıkmakla birlikte 1990’lı yıllarda yüzde 35-49 arasında seyretti.
Asgari ücret ve kişi başına milli gelir (TL - Yüzde)
Kaynak: TÜİK ve Strateji Bütçe Başkanlığı verilerinden DİSK-AR tarafından yapılan hesaplamalar
1999 yılında kişi başına milli gelirin yüzde 60.8’ine çıkan brüt asgari ücret bu tarihten 2015’e kadar olan dönemde yüzde 49-59 arasında gezindi. 2016 yılındaki yüksek oranlı artışla kişi başına milli gelirin yüzde 59.7’sine çıkan asgari ücret 2021 yılında kişi başına milli gelirin yüzde 49.8’ine, enflasyonun zirve yaptığı 2022 yılında ise yüzde 39’una geriledi. Orta Vadeli Program (OVP) hedefleri tutarsa bu yılki asgari ücret ise kişi başına milli gelirin yüzde 47.4’üne ulaşacak.
Bu yıl yıllık bazda brüt asgari ücret 140.535 TL olurken, OVP’ye göre kişi başına milli gelir 296.595 TL olacak. Asgari ücret 1974 yılındaki gibi kişi başına milli gelirin yüzde 80.6’sı seviyesinde olsaydı bu yıl brüt asgari ücretin ortalama 11.711 TL yerine 19.921 TL olması gerekecekti.
