Kayıt yaparsanız ne olur? Hangi eylem suç? Hangisi değil? [Clubhouse'a Hukuki Bakış]
Milyonları odasına çeken Clubhouse için Türkiye'de temsilci atama zorunluluğu kapıya dayandı. Clubhouse'un yasal düzenlemeler açısından durumunu değerlendiren bilişim hukuku uzmanı avukat M. Gökhan Ahi, "Bu platform da diğerleri gibi kanundaki 'sosyal ağ sağlayıcı' tanımına giriyor" dedi. "Clubhouse uygulaması üzerinden ses kaydına izin verilmiyor. Ancak, bazı kullanıcıların bazı oturumları bir başka cihaza ses olarak kaydettiği sıklıkla söyleniyor. Bu tür eylemler açıkça suçtur" diyen Ahi, şu uyarıda da bulundu: "İstihbarat servisleri de bu gibi sosyal platformlarda sıradan bir kullanıcı gibi girerek, veri ve istihbarat topluyor olabilir." Necdet Çalışkan'ın haberi...
Sosyal ağların yeni fenomeni haline gelen sesli konuşma uygulaması Clubhouse, şimdilik sadece iOS platformdan erişilebiliyor olsa da milyonları sohbet odalarına çekti. Türkiye dahil pek çok ülkede App Store’a açık ara en çok indirilen uygulama haline gelen Clubhouse, video başta olmak üzere görsel içeriklerin öne çıktığı sosyal medya dünyasında ses temelli yeni bir trend oldu.
Merak edenler bir yandan davetiye peşine koşup, nasıl kullanıldığına alışmaya çalışırken, kısa sürede hızlı ısınanlar ise saatlerini Clubhouse odalarında geçiriyor. Hatta hararetin yüksekliği bazı odalarda, hakaret başta olmak üzere kişilik hakları ihlallerinin sesleri de yavaş yavaş yükselmeye başladı.
Peki Clubhouse’ta yaşananların hukuki olarak yaptırımı olabilir mi? Bu platformda kişilik haklarının ihlal edildiğini düşünenler veya hakarete uğrayanlar ne yapmalı? Facebook, Instagram, YouTube ve Twitter gibi platformların Türkiye’de tabi olduğu sosyal medya düzenlemesi açısından Clubhouse’un durumu ne? Türkiye’de temsilci ataması gerekir mi?
Merak edilen bu soruları bilişim hukuku uzmanı avukat M. Gökhan Ahi, HABERTÜRK’ten Necdet Çalışkan’a yanıtladı.
‘KANUNA GÖRE DİĞERLERİ GİBİ CLUBHOUSE DA SOSYAL AĞ SAĞLAYICISI’
1- Clubhouse Türkiye'deki sosyal medya düzenlemesi kapsamına girer mi? Yasal statü olarak Facebook, Instagram ve Twitter’dan ne farkı var?
Bu platform da diğerleri gibi kanundaki "sosyal ağ sağlayıcı" tanımına girmektedir. Sosyal etkileşim amacıyla kullanıcıların internet ortamında ses içerikleri oluşturmalarına ve paylaşmalarına imkân sağlayan bu platform tipik bir sosyal ağ sağlayıcıdır. Sosyal ağ sağlayıcıların temsilci bulundurma ve diğer yasal yükümlülüklerinin başlaması için, Türkiye’den günlük erişiminin bir milyondan fazla olması gerekiyor. Türkiye’deki kullanıcı sayısı henüz çok sınırlı olduğundan ve henüz Android tabanlı cihazlarda kullanılamadığı için bu rakama bir kaç ay daha ulaşılamayacaktır.
‘ŞİKAYET EDEN OLABİLİR’ DİYE KAYITLAR HEMEN SİLİNMİYOR’
2- Platformdaki ses kayıtlarının hukuki olarak durumu nedir?
Platformun gizlilik bildirimine göre, ses kayıtları sadece oturum boyunca kaydediliyor, oturum bittikten sonra siliniyor. Bunun tek istisnası, oturum sırasında kullanıcılardan birisi tarafından yapılmış bir şikayet bildirimi. Bu durumda, oturum kayıtları hemen silinmiyor ve şikayet konusunun incelenmesi için kayıtlı kalmaya devam ediyor. Platformun kullanıcı kurallarında, kayıt ile ilgili incelemenin ne kadar süreceği ve daha sonra bu kayıtların ne zaman silineceği bildirilmemiş.
‘HAKARETE UĞRAYAN DAVA AÇALABİLİR AMA KAYITLARI ALMAK NEREDEYSE İMKANSIZ’
3- Clubhouse’taki sohbetlerde kullanılan ifadeler, hem kişisel hem de kamusal boyutta hakarete konu edilebilir mi? Bu kapsamda dava açılabilir mi?
Her yerde olduğu gibi, burada da hakaret, özel hayatın gizliliğini ihlal, haberleşmenin gizliliğini ihlal gibi klasik suçlar işlenebileceği gibi, kişilik haklarının ihlal edilebildiği diğer durumlarla da karşılaşılabilir. Bu suçlara maruz kalan ve kişilik hakkı ihlal edilen birisi, bu konuda elbette ki şikayette bulunabilir veya dava açabilir. Ancak, ses kayıtlarını platformdan alabilmek neredeyse imkansız. Her ne kadar kayıtla ispatı zor gözükse de, aynı oturumda bulunan başka kişilerin tanıklıkları da önemli bir delil olarak savcılıklarca veya mahkemelerce değerlendirilecektir.
‘BAŞKA BİR CİHAZLA KAYIT YAPILIRSA, BU AÇIKÇA SUÇTUR’
4- Ses kaydı yasal bir sorun yaratır mı?
Uygulama, herhangi birisinin cihazdan yazılım olarak ses kaydına izin vermiyor. Ancak, bazı kullanıcıların bazı oturumları bir başka cihaza ses olarak kaydettiği sıklıkla söyleniyor. Bu tür eylemler açıkça suçtur, eğer kapalı bir oturum kaydediliyorsa, haberleşmenin gizliliğini ihlal; eğer herkese açık bir oturum kaydediliyorsa, özel hayatın gizliliğini ihlal suçu oluşur. Ayrıca bu kayıtların bir yerde yayınlanması veya ifşası ise her iki suçun cezasını ağırlaştırmaktadır. Tüm tarafların izni ve rızası olması halinde suç oluşmayacaktır.
‘ODALARDA İSTİHBARAT SERVİSLERİ DE OLABİLİR’
5- Belirli grupların sohbet odalarında, konuşmadan sadece dinleyici olarak bile bulunmuş olmak, ne gibi yasal sorumlulukları beraberinde getirebilir?
Herhangi bir sohbet odasında veya oturumda dinleyici olarak bulunmak, konuşma içeriklerini ifşa etmemek kaydıyla herhangi bir yasal sorumluluk oluşturmaz. Eğer ki, bir suç örgütü veya terör örgütü üyeleri tarafından yapılan herkese açık bir oturum olsa bile durum değişmez. Çünkü, sadece bir oturumu dinlemek eylemi kimseyi örgüt üyesi yapmaz, başkaca kriterler de gerekir, süreklilik, çeşitlilik ve yoğunluk gibi. Hatırlatmam gerekiyor ki, istihbarat servisleri de bu gibi sosyal platformlarda sıradan bir kullanıcı gibi girerek, veri ve istihbarat topluyor olabilir.
‘KALİFORNİYA’DAKİLERİN GİZLİLİĞİ GÜVENDE, DİĞERLERİNİN MEÇHUL’
6- Clubhouse'un gizlilik ilkeleri açısından kişisel verilerin güvenliğinin durumu nedir?
Clubhouse gizlilik bildirimine baktığımızda, hesap açmak için kullanılan ad ve soyad, telefon numarası, telefon rehberi, kişisel fotoğraf, sosyal medya bağlantıları, e-posta adresleri gibi bilgilerin yanı sıra IP, ülke/şehir lokasyonu, cihaz bilgileri, veri trafiği gibi bilgileri işliyor ve saklıyor. Şirket, San Francisco’da kurulduğu için Kaliforniya Tüketici Gizlilik Yasası’na tâbi. Bu yasanın amacı da bizim KVKK gibi kullanıcılar ve tüketicilerin kişisel verilerinin gizliliğini ve güvenliğini sağlamak. Ancak, bu yasa sadece bu eyalette ikamet edenler için bir koruma sağlıyor. Clubhouse’ın diğer ülkeler ve Avrupa Birliği vatandaşları için ilan ettiği özel bir gizlilik bildirimi ve usulü henüz bulunmuyor.
‘SES, BİYOMETRİK VERİDİR AMA BURADAKİ AKİBETİ BELLİ DEĞİL’
7- Clubhouse’da ses analizi ve ses eşleşmesi yapılabilir mi?
Telefon numaramız, e.posta adresimiz, telefon rehberimiz gibi kimliğimizi belirleyen her tür veri bu platformda tutuluyorken, şimdi de ses verimizi burada paylaşıyoruz. Platformun arka tarafta ses eşleşmesi veya ses analizi yapması mümkün. Gizlilik bildirimlerinde, seslerin analiz edilip edilmediğine dair bir bilgi paylaşılmamış. Bu durumda, biyometrik veri olarak kabul edilen ve yüzde 99’ün üzerinde bir oranla kişiyle eşleştirilebilen ses verilerimizin akıbeti henüz belli değil. Bu konuda yavaş yavaş itirazlar yükselmeye başladı. İlerleyen zamanlarda göreceğiz.
