Çocuklarda bu davranışları görüyorsanız dikkat: DEHB hakkında bilmeniz gereken her şey!

DEHB NEDİR?

Dikkat eksikliği/hiperaktivite bozukluğu (DEHB), işlevselliği veya gelişimi engelleyen, devam eden bir dikkatsizlik ve/veya hiperaktivite-dürtüsellik modeliyle belirgindir. DEHB'si olan kişiler aşağıdaki semptom türlerini sürekli olarak deneyimlerler:

1. Dikkatsizlik, kişinin göreve devam etmede, odaklanmayı sürdürmede ve organize kalmada zorluk yaşayabileceği anlamına gelir ve bu sorunlar meydan okuma veya anlayış eksikliğinden kaynaklanmaz.

2. Hiperaktivite, bir kişinin uygun olmayan durumlar veya aşırı kıpırdama, dokunma veya konuşma durumları da dahil olmak üzere sürekli hareket ediyormuş gibi görünmesi anlamına gelir. Yetişkinlerde hiperaktivite aşırı huzursuzluk veya çok fazla konuşmak anlamına gelebilir.

3. Dürtüsellik, kişinin düşünmeden hareket etmesi veya kendini kontrol etmede zorluk yaşaması anlamına gelir. Dürtüsellik aynı zamanda anında ödül alma arzusunu veya hazzı geciktirememeyi de içerebilir. Dürtüsel bir kişi, başkalarının sözünü kesebilir veya uzun vadeli sonuçları düşünmeden önemli kararlar verebilir.

DİKKAT EKSİKLİĞİ VE HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU BELİRTİ VE BULGULARI NELERDİR?

Çocukların zaman zaman odaklanma ve davranış sorunları yaşaması normaldir. Ancak DEHB'li çocuklar sadece bu davranışlarla büyümezler. Semptomlar devam eder, şiddetli olabilir ve okulda, evde veya arkadaşlarla ilişkilerde zorluklara neden olabilir. DEHB'li bir çocukta şu davranışlar görülebilir:

DİKKAT SORUNU YAŞAYAN ÇOCUKLARDA GÖRÜLEBİLECEK DAVRANIŞLAR

Ayrıntıları gözden kaçırmak veya gözden kaçırmak ve okul ödevlerinde ya da diğer etkinlikler sırasında görünüşte dikkatsiz hatalar yapmaya yatkınlık.

Oyun oynarken, konuşma esnasında, dersler ve uzun okumalar gibi durumlarda dikkati sürmekte güçlük yaşamak.

Doğrudan onunla konuştuğunuzda sizi dinlemiyor gibi gözükebilir.

Talimatları takip etmekte veya okul ödevlerini bitirmekte zorlanır. Görevlere başlayabilir ancak odağını kaybetmesi ve dikkatini toparlayamaması çok olasıdır.

HİPERAKTİVİTE NASIL GÖZÜKÜYOR?

Hiperaktivite ve dürtüsellik çeşitli şekillerde ortaya çıkabilir. Bu davranışlara dikkat edilmesi gerekir:

Otururken kıpırdamak ve kıvranma davranışı sergilemek.

Uygunsuz anlarda koşma isteği. Genellikle etrafta düzenli olarak koşma ve tırmanma ihtiyacı duymak.

Sessizce oyun oynayamamak veya bir hobi ile uzun vadede meşgul olamamak.

Aşırı konuşmak ve sıranın kendisine gelmesini beklemekte zorluk yaşamak.

Soruları tam olarak sorulmadan yanıtlamak, başkalarının cümlelerini tamamlamak veya konuşma sırasında sıra beklememek.

DEHB'ye ne sebep olur?

DEHB ne kadar yaygın olsa da doktorlar ve araştırmacılar bu duruma neyin sebep olduğundan hala emin değiller. Nörolojik kökenli olduğuna inanıldığı kadar genetiğin payını da bırakıyorlar.

Araştırma, dopamindeki azalmanın DEHB'de bir faktör olduğunu öne sürüyor. Dopamin beyinde sinyallerin bir sinirden diğerine taşınmasına yardımcı olan bir kimyasaldır. Duygusal tepkilerin ve hareketlerin tetiklenmesinde rol oynar.

Diğer araştırmalar beyinde yapısal bir farklılık olduğunu öne sürüyor. Bulgular DEHB'li kişilerin daha az gri madde hacmine sahip olduğunu göstermektedir. Gri madde aşağıdaki konularda yardımcı olan beyin bölgelerini içerir:

Konuşma

Oto kontrol

Karar verme

Kas kontrolü

DEHB NE GİBİ KOMPLİKASYONLARA SEBEP OLABİLİR?

Tedavi edilmediğinde DEHB potansiyel olarak bir dizi uzun vadeli komplikasyona yol açabilir. Bu komplikasyonlar şunları içerebilir:

Zayıf benlik saygısı, depresyon ve anksiyete, yeme bozuklukları, uyku sorunları.

Riskli, dürtüsel davranışlar, ilişkilerde ve diğer sosyal etkileşimlerde sorun, akademik başarısızlık, iş istikrarsızlığı.

ÇOCUĞUNUZDA DEHB OLDUĞUNDAN ŞÜPHELENİYORSANIZ NE YAPMALISINIZ?

Konu hakkında bir uzmana görüşmek yapabileceğiniz ilk şeydir. Uzmanlar genel olarak DEHB klavuzlarından yola çıkarak teşhis koyarlar. Fakat belirli yaş grupları için bu zor olabilir.

Kılavuzlar özellikle 4 ila 17 yaş arası çocuklara yöneliktir. 4 yaşından küçük çocuklarda DEHB tanısı koymak zordur çünkü çok hızlı değişebilirler ve bu yaştaki birçok çocuk doğal olarak aşırı aktif veya dikkatsizdir. Depresyon veya anksiyete gibi diğer rahatsızlıklardan dolayı gençlerde DEHB tanısı koymak daha zor olabilir.

Teşhis koymak için doktor sizin veya çocuğunuzun son 6 ay içinde yaşadığı semptomları değerlendirecektir. Doktorunuz muhtemelen öğretmenlerden veya aile üyelerinden bilgi toplayacak ve semptomları gözden geçirmek için kontrol listeleri ve derecelendirme ölçekleri kullanabilir.

TEDAVİ SÜRECİ

DEHB tedavisi tipik olarak davranışsal terapileri, ilaçları veya her ikisini birden içerir. Terapi türleri arasında psikoterapi veya konuşma terapisi bulunur. Konuşma terapisiyle siz veya çocuğunuz DEHB'nin hayatınızı nasıl etkilediğini ve bunu yönetmenize yardımcı olmanın yollarını arayabilirsiniz.

Bir diğer terapi türü ise davranış terapisidir. Bu terapi sizin veya çocuğunuzun davranışınızı nasıl izleyip yöneteceğinizi öğrenmesine yardımcı olabilir. DEHB ile yaşarken ilaç tedavisi de çok yararlı olabilir. DEHB ilaçları, dürtülerinizi ve eylemlerinizi daha iyi yönetmenizi sağlayacak şekilde beyin kimyasallarını etkilemek üzere tasarlanmıştır.

Kaynak: National Institue of Mental Health, Health Line, Centers for Diasease Control and Prevention, Cleveland Clinic