Doğum borçlanması erken emekli eder mi?

Gelir Vergisi Kanunu uyarınca, kıdem tazminatından vergi alınmaz. Kanuna göre kıdem tazminatı, 6 ayda bir belirlenen tavan tutarı aşamaz. Kıdem tazminatı tavanı 2020’nin ikinci yarısı için 7 bin 117 TL’dir.

İkale sözleşmesi kapsamında ödeme yapılmışsa, bu ödemelerin de kıdem tazminatı tavanına kadar olan kısmı vergiden muaftır. İkale sözleşmesi yapılmamış olsa bile kıdem tazminatını aşan iş kaybı tazminatı, iş sonu veya iş güvencesi tazminatı gibi ödemeler de bu kapsamda sayılır.

Örneğin sizin yol yemek parası dahil giydirilmiş brüt ücretiniz 5.000 TL olmasına karşın size her yıl için 8000 TL tazminat ödendi ise bu ödemenin 5000 TL’ye kadar kısmı kıdem tazminatıdır. Bu tutarı aşan kısmı ise ikale tazminatıdır.

Bu durumda, size her yıl için yapılan 7117 TL’ye kadar tazminat ödemelerinden vergi kesilmez, bunu aşan tutar üzerinden kesilir. Vergi oranı da o yıl içinde tabi olduğunuz son gelir vergisi dilimidir. Son vergi diliminiz yüzde 27 ise kıdem tazminatı tavanını aşan tazminatlardan bu oranda vergi kesilir. Bu şekilde kesilen verginin iadesini alamazsınız.

İkale sözleşmesi kapsamındaki tazminatlardan kesilen verginin iadesi işlemi 27 Mart 2018 tarihinden önceki ikale sözleşmeleri için uygulanmıştır. Bu tarihten sonra alınan vergilerde iade hakkı söz konusu değildir.

2008 ÖNCESİ DONDURULAN BAĞ-KUR SÜRESİNİ İHYA ETMEK NE KAZANDIRIR?

01.12.1981 doğumluyum. 2011 doğumlu bir çocuğum var. 01.12.2014 tarihinde sigortalı çalışmaya başladım ve halen devam ediyorum. Ayrıca 01.03.2005 - 31.12.2005 tarihler arası 4/1-b kapsamında ödenmemiş tarım BAĞ-KUR sigortası tescili var. (İhya süresi 300gün)

Soru 1: Bu 300 günü ödesem bana bir faydası olur mu?

Soru 2: Sizin tavsiyeniz ne olur?

Soru 3: Bu şartlar altında ne zaman emekli olurum? (Birgül A.)

Sigorta başlangıcınız 2014 olarak kabul edildiğinde en erken 58 yaşında olmak üzere 7200 prim gününü doldurduğunuz tarihteki yaşa göre emekli olursunuz.

300 günlük tarım BAĞ-KUR sürelerinizi ihya ederseniz sigorta başlangıcınızı 2005 yılına çekersiniz. Böylece 2008 yılındaki kanun değişikliğinden etkilenmezsiniz. 7000 prim gününü doldurduğunuzda 58 yaşında emekli olursunuz.

İhyanın size sağlayacağı bir başka hak da ileride prim sürenizi doldurmakta zorlanırsanız 2011 yılında doğan çocuğunuz için 720 güne kadar doğum borçlanmasından yararlanmak olur.

Başvuru süresi devam eden yapılandırma kanunu kapsamında normale göre çok daha düşük maliyetle ihya işlemini gerçekleştirebilirsiniz. Geçen hafta da yazdım. Bir okurumun 1997-1998 yıllarındaki 515 günlük ihya süresi için normalde 17 bin 500 lira ödemesi gerekirken, yapılandırma ile bu tutar 1900 liraya indi. İmkanınız varsa, ihya konusunda ilk defa sağlanan bu kolaylıktan yararlanmanızı tavsiye ederim.

GÜNCELLEME KATSAYISI EMEKLİ AYLIĞINA NASIL YANSITILIR?

Emeklilik dilekçemi 15.04.2021 tarihinde vereceğim. 2020 gelişme hızı ve güncelleme katsayısı aylığıma eklenecek mi? Bu veriler ne zaman açıklanıyor? Emekli aylığım bağlandığında, emekli aylığımın bu veriler eklenerek tespit edildiğine emin olmalı mıyım? (Tuncay I.)

Güncelleme katsayısı tüketici fiyat endeksindeki (TÜFE) artışın yüzde 100’ü ile gayri safi yurtiçi hasıla (GSYH) artışının yüzde 30’undan oluşur. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) enflasyon verilerini her ayın 3’ünde açıkladığı için güncelleme katsayısının enflasyon bölümü ocak ayında belli olur. Yıllık GSYH verileri ise şubat sonu veya mart ayı başında açıklanıyor. 2021 yılında 1 Mart’ta açıklanacak.

Ocak ayında emekli olanların aylıkları yıllık TÜFE artışı dikkate alınarak bağlanır, daha sonra GSYH artışının yüzde 30’u oranındaki ilave güncelleme katsayısı farkı emekli aylığına yansıtılır, geriye dönük de fark ödemesi yapılır.

Siz dilekçenizi nisan ayında vereceğiniz için güncelleme katsayısının iki unsuru da açıklanmış olacak. Dolayısıyla, emekli olduğunuzda ilk aylığınız yeni güncelleme katsayısı üzerinden hesaplanmış olacak.

STAJ SİGORTASI PRİMİ YATMAYAN DOĞUM BORÇLANMASI YAPABİLİR Mİ?

Daha önceki bir yazınızda stajın doğum borçlanması için sigorta başlangıcı sayılacağını ifade etmiştiniz. 1987 yılında staj yaptım. Staj döneminde okul işe girişleri vermiş ancak sonrasında prim bildirimi yapmamış. Herhangi bir evraka ulaşamıyoruz. SGK prim günü görmediği için stajı başlangıç olarak kabul etmiyor. Okulun ve Milli Eğitim’in görevini savsaklaması nedeniyle çalışanların bir hak kaybı bulunuyor. Bu mağduriyet dava konusu yapılabilir mi? Bu konuda açılmış dava örnekleri bulunuyor mu? (Berat K.)

Doğum borçlanması normalde sigortalı çalışmaya başladıktan sonra doğan çocuklar için yapılır. Fakat, staj yaparken “kısa vadeli sigorta primi” bildirilmiş olan kadınlar staj tarihi ile sigortalı çalışmaya başlayıncaya kadar olan dönemde doğan çocukları için de doğum borçlanması yapabilirler.

Staj dönemindeki kısa vadeli sigorta prim oranı yüzde 2’dir. Kısa vadeli sigorta kolları iş kazası, meslek hastalığı, hastalık, analık hallerinde güvence sağlar. Kısa vadeli sigorta kolları için yüzde 2 prim kesilirken, emeklilik hakkı sağlayan uzun vadeli sigorta kolları için toplam yüzde 34.5 oranında prim kesilir. (Prim desteğinden yararlanamayan işverenlerden ilave 5 puan daha prim kesintisi yapılır.)

Staj sigortası sadece kadınlara doğum borçlanması yapma hakkı tanır. Doğum borçlanması yapabilenlerin sigorta başlangıç tarihleri öne çekilir. Erkeklerin ve doğum yapmamış kadınların emekliliklerinde staj sigortası dikkate alınmaz, sigorta başlangıcı olarak kabul edilmez.

Staj sigortası primini bildirmeyen okullar için bir dava örneği bilmiyorum. Ama, anlattığım şekilde doğum borçlanması yapma hakkı bulunan kadınlar, kanıtlayabilirler ise dava konusu yapabilirler.

4/A VE 4/B KAPSAMINDA ÇALIŞMASI OLAN KİŞİNİN SİGORTA BAŞLANGIÇ TARİHİ

8 Mayıs 1967 doğumlu annem 20.11.1990 – 30.11.1995 tarihleri arasında 5 yıl BAĞ-KUR’lu olarak çalıştı. 17 Ocak 2016 tarihinden sonra başladığı ek-5 tarım sigortasından ise 1790 prim günü bulunuyor. Buna göre, hangi sigorta tarihi başlangıç olarak kabul edilir. Ne zaman emekli olur? (İsimsiz)

Hangi statüde çalışmaya başlanırsa başlansın SSK’dan emeklilikte o tarih sigorta başlangıcı sayılır. 8 Eylül 1999 öncesi farklı statülerde çalışması bulunanların 4/b (BAĞ-KUR) ve 4/c (Emekli Sandığı) statüsünden emekliliğinde ise 2002 Haziran ayı itibarıyla kadınlarda 20 yıl, erkeklerde 25 yıllık hizmet süresini doldurmaya kalan gün sayısına bakılır.

Anneniz için SSK’dan emeklilikte 20.11.1990 tarihi, sigorta başlangıcı olarak kabul edilir. SSK’dan normal emeklilikte 5450 prim günüyle 47 yaşında emekli olabilirdi. Normal emeklilik için yaşını doldurmuş ancak prim günü çok eksik bulunuyor. Bu durumda 3600 prim gününü tamamladığı takdirde 58 yaşında emekli olabilir. 3600 günü doldurduktan sonra çalışmasına veya prim ödemesine gerek bulunmuyor. 58 yaşını dolduracağı 8 Mayıs 2025 tarihinde emeklilik dilekçesi verebilir.

DOĞUM BORÇLANMASI EMEKLİLİK TARİHİNİ ÖNE ÇEKER Mİ?

01.01.1972 doğumlu bir kadın arkadaşım için bilgi almak istiyorum.

İşe giriş tarihi 10.10.1996. Çalıştığı yerden 2019’da ayrıldı. Bir çocuğu var. Doğum borçlanması yaptığı takdirde emeklilik tarihi iki yıl öne çekilir mi? Tam emeklilik günü ve borçlanma tutarı ne olur? (Serhat Y.)

Sigorta başlangıcının öne çekilebilmesi için staj yapmış olması, stajyerlik sırasında kısa vadeli sigorta primi bildirilmesi, çocuğun da staj tarihi ile çalışmaya başladığı 1996 arasında doğmuş olması gerekir.

Normal sigortalı çalışmaya başladığı 10.10.1996 tarihinden sonra doğan çocuğu için sadece doğumdan sonra boşta geçen sürelerin 2 yıla kadar kısmını borçlanabilir. Bu da sigorta başlangıcını veya emeklilik tarihini öne çekmez, eksik prim günlerini tamamlamasını sağlar.

1996’daki sigorta başlangıcına göre 5825 prim günüyle, 52 yaşını dolduracağı 1 Ocak 2024 tarihinde emekli olabilir.

GEÇİCİ İŞGÜCÜ DESTEĞİ İÇİN NEREYE BAŞVURULUR?

Açıklanan istihdama teşvik paketi kapsamında belirtilen tarihler arasında son çalıştığı işyerinden ayrılmış olanların (sanırım iş akdi fesih olanlar dahil) ayrıldıkları işyerlerine müracaat etmeleri gerekiyor. Peki bu başvuru sistem üzerinden İŞKUR veya e-Devlet üzerinden mi yapılacak, yoksa yazılı olarak mı işverene müracaat edilecektir? İşveren başvuruya cevap vermezse ne yapılacak? İşyeri ret verirse vatandaş olarak İŞKUR üzerinden mi başvuru yapacağız? (Gürbüz S.)

Öncelikle şunu belirteyim. Aylık 1030 TL ödenecek olan bu desteğin esas amacı, 1 Ocak 2019 ile 17 Nisan 2020 tarihleri arasında işten çıkartılmış olup, işsizliği devam eden ve hiçbir haktan yararlanamayan kişilere destek sağlamaktır. Gerisi teferruattır.

Söz konusu tarihlerde işten çıkartılmış olanlar aralık ayında eski işverenlerince işe alınırlarsa işverene ayda 1324 TL destek verilecek. İşverenin işe almadığı kişilerden işsizliği devam edenler ise 1030 TL geçici işgücü desteğinden yararlanacak.

Aralık ayında eski işverene işe dönüş başvurusu yazılı veya sözlü yapılabilir. Ama başvuruda bulundunuz mu, ne cevap aldınız diye size kimse soru sormayacak. Önemli olan işsizliğinizin devam etmesi.

Yazılı başvuru zorunluluğu yok. İşverenden de yazılı bir ret yanıtı almak gerekmiyor. Söz konusu tarihte ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırılık halleri dışında işten çıkartılmış olup işsizliği devam eden kişiler 31 Aralık 2020 saat 23.59’a kadar başvuruda bulunabilecekler.

e-Devlet üzerinden girip "Geçici İşgücü Desteği Başvurusu" menüsünü tıklayacaksınız. Açılacak ekranda formu doldurarak başvuruyu yapacaksınız.

Başvurular yalnızca e-Devlet üzerinden alınacak. Çalışma ve İş Kurumu il müdürlükleri veya hizmet merkezleri ya da sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakıfları üzerinden herhangi bir başvuru alınmayacak.

Başvuru sonuçları yine e-Devlet’te yer alan "Geçici İşgücü Desteği Başvurusu" ekranından duyurulacak.

Bu desteğe ihtiyacı olan çok sayıda kişi olduğunu biliyoruz. Herkes çevresinde bu durumda olan kişileri uyarıp başvuru yapmalarını sağlamalıdır.

NE ZAMAN EMEKLİ OLABİLİRİM?

1970 doğumluyum, 2004 doğumlu bir çocuğum var. 1 Temmuz 1990 SSK girişliyim. SSK’da 3850 prim günüm bulunuyor. 2018 yılından sonra BAĞ-KUR’lu olduğum 18 ayın prim borcunu yapılandırdım. Üç ay sigortalı çalışırsam ve 720 günlük doğum borçlanması yapabilirsem emekli olabilir miyim? (Zeynep Ö.)

SSK’dan 5450 prim günüyle 47 yaşında emekli olabilirsiniz. 2004-2007 yıllarında hiç çalışmamış görünüyorsunuz. Bu nedenle 2004’te doğan çocuğunuz için 720 gün doğum borçlanması yapabilirsiniz.

Doğum borçlanmasıyla birlikte prim gününüzü 5450’ye tamamlayana kadar 4/a’lı olarak çalışmalısınız. Prim gününüzü doldurduğunuz tarihte emeklilik dilekçesi verebilirsiniz.

Doğum borçlanmasını, sigortalı çalışmaya başladıktan sonra yapmalısınız. Aksi takdirde SSK statüsünden emeklilik hakkınızı yitirirsiniz.

02.07.1971 doğumluyum. 10.12.1985 işe girişliyim. 18 ay askerlik yaptım. Şu an 4060 günüm var. Eksik prim dolayısıyla emekliliğe başvuramıyorum. Askerlik borçlanması olan 17 bin TL’yi ödeme imkanım yok. Ne tavsiye edersiniz? (Fatih Ö.)

1985’te adınıza uzun vadeli sigorta primi yatırıldı ise 5300 prim günüyle 49 yaşında emekli olabilirsiniz. Askerlik süresini borçlansanız bile iki yıl daha çalışmanız gerekir. Borçlanma yapmadan ise toplam 3.5 yıl çalışarak emekli olabilirsiniz. Bir başka seçenek ise 3600 prim günüyle 60 yaşında emekliliktir. Hiç borçlanma yapmadan ve bundan sonra çalışamazsanız 60 yaşında emekli olabilirsiniz. Ancak, eksik prim günüyle emekli olacağınız için daha düşük aylık alırsınız.