Erzurum; '2025 Turizm Başkenti'

Palandöken Kayak Merkezi

Palandöken Kayak Merkezi, Erzurum şehir merkezine sadece 10 dakikalık mesafesiyle kolay erişim sunan, Türkiye’nin en uzun kayak sezonlarından birine sahip, ülkemizin ilk ve en gelişmiş kayak merkezidir. Palandöken ve Konaklı kayak Merkezlerimizde toplamda 55 pistten 40’ı Uluslararası Kayak ve Snowboard Federasyonu (FIS) onaylıdır. Palandöken Kayak Merkezinde 44 adet pist ve 51 km pist uzunluğu bulunmakta olup, birçok özelliğiyle kayak tutkunlarının vazgeçilmez adresi konumuna gelmiştir.

Alp disiplini, snowboard, yamaç paraşütü, dağcılık, buz tırmanışı, hedikli kar yürüyüşü, skidoo safari, dev salıncak, insan sapanı ve paintball gibi çeşitli aktivitelerle zenginleştirilmiş olan Palandöken hem profesyonel sporcular hem de amatör macera severler için ideal bir ortam sunmaktadır. Ayrıca gece kayağı imkânı ile ziyaretçiler, gün batımının ardından da bu eşsiz deneyimin tadını çıkarmaktadır.

Bugüne kadar Türkiye’de gerçekleştirilen en büyük kış organizasyonlarına ev sahipliği yapan Palandöken, Avrupa Sporları Başkenti ve Şehirleri Federasyonu (ACES Europe) tarafından 2025 Avrupa Kış Sporları Başkenti ünvanıyla ulusal ve uluslararası arenada daha birçok önemli etkinliği yapmaya hazırlanıyor. Bu benzersiz destinasyon, her seviyeden sporcuya ve doğa tutkunlarına unutulmaz anlar vaat etmektedir.

Erzurum İl Kültür ve Turizm Müdürü Ahmet Yer, Palandöken Kayak Merkezi'ni rakiplerinden ayıran özelliklere dikkat çekti. Palandöken'de iki olimpiyat yapıldığını söyleyen Yer, "Bundan dolayı güvenlik önlemleri ön planda. Ayrıca nisan sonuna kadar kayak ve kar olması Palandöken'i rakiplerinden bir adım daha öne geçiriyor" ifadelerini kullandı.

Çifte Minareli Medrese

Hatuniye Medresesi olarak da anılan Çifte Minareli Medrese, Erzurum’un yüzyıllar boyu eğitim merkezi olmasında büyük rol oynamıştır. Türk İslam mimarisinde dört eyvanlı ve açık avlulu medreselerin en önemli örneklerinden biridir. Selçuklu Sultanı Alâeddin Keykubat’ın kızı tarafından yaptırılmış olan yapının kitabesi bulunmadığından yapım tarihi hakkında da net bir bilgi bulunmamaktadır.

Medrese, iki minaresinin birbirinden farklı olması ile dikkat çekmektedir. Sağ yandaki sütunlar, duvar kenarları ve diğer detaylar çok daha sade bir yapıda iken sol yandaki detaylar daha gösterişli ve incelikli biçimde işlenmiştir.

35x46 metre boyutlarında olan Medrese, eşsiz güzellikteki süslemeleri ve göz kamaştırıcı estetiği ile şehrin en önemli tarihi eserlerinden biridir. 4. Murat’ın emri ile bir süre kışla olarak kullanıldığı kaydedilmektedir. Günümüzde ise müze ve sergi salonu olarak hizmet vermektedir.

Yakutiye Medresesi

Yakutiye Medresesi, Erzurum’da Anadolu’daki kapalı avlulu medreselerin en güzel örneklerinden biridir. İlhanlı hükümdarı Sultan Olcayto’nun emriyle 1310 yılında inşa edilen yapı, Erzurum’un tarihi ve kültürel mirasında önemli bir yere sahiptir.

Medrese, dört eyvanlı bir plan üzerine kurulmuş olup, kapalı bir avluya sahiptir. Avlunun etrafında öğrenciler ve öğretim üyeleri için kullanılan hücreler bulunmaktadır. Ayrıca, yapının kuzey cephesinde taç kapı ve minareleri göze çarpar. Bu detaylar, Türk İslam sanatının zarif işçiliğini yansıtır.

İç mekânda, avluya açılan bir ana eyvan ve ona bağlı diğer küçük odalar yer alır. Giriş kısmında bir türbe bulunmakta olup, bu türbe Selçuklu mimarisinin izlerini taşır. Medresenin derslik olarak kullanılan ana odası ise büyük kemerli pencerelere sahiptir.

Günümüzde müze olarak hizmet veren Yakutiye Medresesi, Erzurum’da ziyaret edilmesi gereken önemli tarihi yapılardan biridir.

Erzurum Kalesi

Erzurum'un merkez ilçelerinden Yakutiye sınırları içinde yer alan Kale; 415 yılında Bizans İmparatoru Theodosius tarafından inşa edilmiştir.

İç ve dış kale olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır. İç kale 8 burca sahiptir ve avlusunda tuğladan yapılmış eski bir hamam bulunmaktadır. Osmanlı Devleti döneminde iç kalenin kuzey duvar bitişiğinde "İç Kale Mescidi" inşa edilmiştir.

Dış kalenin surları büyük ölçüde yıkılmıştır fakat kale kapıları açıldıkları konumların izlerini hala muhafaza etmektedir. Bazı bölümleri yıkılan kalenin taşları, 19'uncu yüzyıl ortalarında tabyaların yapımında kullanılmıştır.

Lala Mustafa Paşa Mektebi - Kale Mescidi

Erzurum iç kalesinde bulunan Saat Kulesinin doğusunda yer almaktadır. Saat kulesinin üzerinde yer alan kitabe dikkate alındığında mescidin 12.yüzyılın ikinci yarısında inşa edilmiş olduğu bilgisi elde edilmektedir.

Giriş kuzey tarafında bulunan küçük bir kapı ile sağlanmaktadır. İç kaleye açılan kapısı düz atkı taşlı olup sivri kemerli bir alınlığı bulunmaktadır. Alınlık kısmında kazayağı motifinin en güzel örnekleri görülmektedir. Tuğladan yapılmış olan gövdesi sepet örgü seklinde örülmüş şerefeye yakın kısmında kufi kitabe kuşağı dolanmıştır.

Kuzey kapıdan girilince iki yanı beşik tonozla derinleştirilmiş çapraz tonozu orta mekâna, buradan da bir sivri kemerle ayrılmış üzeri yüksek mihrap önü mekânına ulaşılmaktadır. Kıble duvarı surlara bitişik ve dikdörtgendir. Kubbesi içten beş sıra mukarnasla süslenmiştir. Yükseltilmiş kasnağı tas tepelikli konik bir külah ile kapatılmıştır.

Saat Kulesi

Erzurum'un önemli tarihi eserlerinden olan Saat Kulesi Tarihi Erzurum Kalesinin iç kısmında, güneybatı köşesine inşa edilmiştir. 1124-1132 yılları arasında Saltuklu Hükümdarı Emir Muzaffer Gazi tarafından gözetleme kulesi ve kale mescidinin minaresi olarak yaptırılmıştır. Kapıdan içeri girildiğinde ahşaptan yapılmış 65 basamakla kulenin zirvesine ulaşılabilmektedir. Ayrıca kulenin üzerinde bir kitabe mevcuttur.

Üç Kümbetler

Şehrin merkezinde yer alan Üç Kümbetler, geçmiş dönemlerde hakim olan anıt mezar geleneğinin önemli örnekleri arasındadır. Çifte Minareli Medrese'nin arka tarafında yer alan kümbetler, plan ve bezemeleri bakımından ilgi çekmektedir. Kümbetler farklı boyutlardadır. Bunların en büyüğü Emir Saltuk’a aittir. İkinci ve üçüncü kümbetler ise kime ait olduğu bilinmemektedir. Fakat üzeri külah örtüsü ve yatay kesmeli kemere sahip olan kümbetin bir kadına ait olduğu görüşü hakimdir. Kesme taşlardan yapılmış olan kümbetlerin üzerinde çiçek ve hayvan figürleri bulunmaktadır.

Kümbetlerin yanında yer alan kare şeklindeki yapının mescit olduğu konusunda görüş birliği vardır.

Ulu Cami (Atabey Camii)

Erzurum'un en eski camilerinden biri olan Ulu Camii konum olarak Çifte Minareli Medrese'nin batısındadır. Bazı kaynaklarda var olduğu söylenen kitabesine göre Saltuklu Emiri Nasreddin Aslan Mehmed tarafından 1179 yılında yaptırılmıştır. Saltuklular'ın "Atabey" unvanından dolayı camiye Atabey Camii’de denmektedir. Üst örtüsü mihrap duvarlarına dikey olarak inşa edilen Camii toplam yedi neftten oluşmaktadır. 28 serbest "L", "T" ve dikdörtgen şekilli paye üzerine olan camii 54x41.70 metre ölçülerindedir. İbadet mekânında bulunan üst örtüyü, on altısı duvarlara bitişik olan kırk paye taşımaktadır. İçerisinde toplam 40 sütun bulunmaktadır. ikisi doğuda üçü kuzeyde olmak üzere toplam 5 kapısı vardır.

Caminin kuzeybatısında yer alan minare tas bir kaideye sahiptir. Gövde silindirik ve tuğladan basit sepet örgü tekniğinde biçimlendirilmiştir.

Erzurum’un en önemli ve en eski camisi olma özelliğine sahiptir.

Rüstem Paşa Bedesteni (Taşhan)

Erzurum'un eski yapıları arasında olan ve Taşhan adı ile bilinen Rüstem Paşa Bedesteni yapıldığı dönemin muazzam güzelliği, heybeti ile ayakta durmakta; Erzurum’a has Oltu Taşı’na ev sahipliği yapmaktadır.

İki katlı olarak inşa edilmiş yapının Kitabesi yıpranmış olduğundan yapım tarihi hakkında kesin bilgi yoktur.

Alt kat büyük bir avludan oluşmaktadır; etrafı odalar ile çevrilidir. İkinci kat dar bir şekilde örülmüştür ve avluya bakan hiçbir kapı ve penceresi bulunmamaktadır. Rüstem Paşa Bedesteni çarşı olarak da kullanılmakta olup gerek sergilenen Oltu taşı ürünler gerekse eşsiz mimarisi ile ziyaret edenleri kendisine hayran bırakmaktadır.

MÜZELER:

Erzurum Müzesi

Erzurum İli Geçmişten günümüze çeşitli medeniyetlere ev sahipliği yapmış kadim bir yerleşim alanı olduğu için geniş bir kültürel mirasa sahiptir. Bu kültürel mirasın etkili bir şekilde tanıtılması ve sunumu Erzurum Müzesinde yapılmaktadır. Müze eski çağlardan günümüze kadar ulaşan essiz ve ünik eserleriyle dikkat çekmektedir.

Müzenin tasarımı geniş açıklıklı ve yüksek tavanlı mekanlarla esnek bir sergileme düzeninden oluşmaktadır. Sergi mekanlarının esnek yerleşim planına sahip mimarisi, benzersiz ve çok yönlü bir deneyim yaratılmasına yardımcı oluyor. Senaryoda kronolojik ve tematik bir akışın yanı sıra, bazı sergilerin geleneksel sergileme yöntemleriyle sunulduğu, teknolojik imkanların da kullanılmasıyla anlatım zenginleştirilmiştir. Bu mekan kurgusunda ziyaretçilerin sergi boyunca senaryoyu deneyimleyeceği ve takip edeceği bir yol tasarlanmıştır.

Modernlikle gelenekselliğin harmanlandığı bir konseptle oluşturulan Müze Erzurum’da görülmesi gereken mekanların başında gelmektedir.

Ata Buz Müzesi

Ülkemizin ilk ve tek buz müzesi olan Atatürk Üniversitesi Ata Buz Eserler Müzesi, sanatın buza yansıdığı eşsiz eserleriyle yerli ve yabancı ziyaretçilerin ilgisini çekmektedir. Müze, buzdan yapılmış heykeller ve sanat eserleriyle hem sanatsal hem de kültürel bir deneyim sunarak, her yaştan ziyaretçiye unutulmaz anlar yaşatmaktadır.

Buzun zarif şekillerdeki dönüşümü hem geleneksel hem de modern sanatla harmanlanmış bir şekilde sergilenmektedir. Bu eşsiz mekân, sanatseverler ve meraklılar için mutlaka ziyaret edilmesi gereken bir yerdir.

Atatürk Evi ve Müzesi

Günümüzde Atatürk Evi olarak adlandırılan konak Erzurumlu bir zengin tarafından 19.yy’ın sonlarında yaptırılmıştır. Millî mücadele gerçekleşirken Erzurum’a gelen Gazi Mustafa Atatürk ve arkadaşları Erzurum’a geldiklerinde bu konağa yerleşmiş bunun üzerine konak tarihsel bir ehemmiyet kazanmıştır.

Atatürk ve arkadaşları 52 gün süren dönemde Erzurum Kongresi çalışmalarının büyük kısmını ve en önemli toplantılarını burada gerçekleştirmiştir. Konak 1984 yılında müzeye çevrilmiş ve Atatürk Evi Müzesi olarak halka açık hale getirilmiştir. Toplam üç kattan meydana gelen yapıda 1800’lü yılların işleme ve özellikleri dikkat çekmektedir. İçerisinde Gazi Mustafa Kemal Atatürk’e, Kazım Karabekir Paşaya ve Raif Dinç Bey’e ait eşyalar bulunmaktadır.

Erzurum Müzesi, Resim Heykel Müzesi, Erzurum Kalesi Müzesi, Yakutiye Medresesi ve Türk İslam Eserleri Müzesi ve Atatürk Evi Müzesi ise kamu idaresindeki müzelerdir.Ayrıca şehrimizde bulunan; Çifte Minareli Medrese içinde yer alan Erzurum Vakıf Eserleri Müzesi, Atatürk Üniversitesi içinde yer alan Ata Buz Müzesi, Aras Elektrik Şirketi içinde yer alan Aras Elektrik Müzesi özel müze statüsündedir.

Erzurum, Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (EİT) tarafından '2025 Turizm Başkenti' ilan edilen ve '2025 Avrupa Kış Sporları Başkenti' ünvanını aldı.