Yaz aylarında güneş çarpmasına karşı dikkat edilmesi gerekenler!
Yaz mevsiminin kavurucu sıcakları, açık hava etkinliklerini cazip hale getirirken, sağlığınızı riske atabileceğiniz bir tehlikeyi de beraberinde getiriyor: güneş çarpması. Güneşin altında uzun süre kalmak, vücudunuzun sıcaklık dengesini bozarak ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Sizin için güneş çarpmasından korunmak için almanız gereken önlemleri ve güneş çarpması durumunda yapılması gereken tedavi yöntemlerini derledik. İşte detaylar!
Yaz aylarında yükselen sıcaklıklar, açık havada vakit geçirme arzusu ile birleştiğinde güneş çarpması riski artar. Güneş çarpması, vücudun aşırı ısınması sonucu meydana gelen ciddi bir sağlık sorunudur ve ihmal edildiğinde hayati tehlike oluşturabilir. Peki önlemek için ne yapılmalı? İşte detaylar!
GÜNEŞ ÇARPMASI SEMPTOMLARI
Sıcak çarpması belirti ve semptomları şunları içerir:
Yüksek vücut ısısı: Rektal termometre ile elde edilen 40 derece veya daha yüksek çekirdek vücut sıcaklığı sıcak çarpmasının ana belirtisidir.
Değişen zihinsel durum veya davranış: Kafa karışıklığı, ajitasyon, konuşma bozukluğu, sinirlilik, deliryum, nöbetler ve koma sıcak çarpmasından kaynaklanabilir.
Terlemede değişiklik: Sıcak havanın neden olduğu sıcak çarpmasında cildiniz dokunulduğunda sıcak ve kuru hissedilir. Ancak, yorucu egzersizin neden olduğu sıcak çarpmasında cildiniz kuru veya hafif nemli hissedebilir.
Mide bulantısı ve kusma: Mideniz bulanabilir veya kusabilirsiniz.
Kızarmış cilt: Vücut sıcaklığınız arttıkça cildiniz kırmızıya dönebilir.
Hızlı nefes alma: Solunumunuz hızlı ve sığ olabilir.
Kalp atış hızı: Sıcak stresi vücudunuzu soğutmaya yardımcı olmak için kalbinize büyük bir yük bindirdiğinden nabzınız önemli ölçüde artabilir.
NEDENLERİ
Sıcak çarpması aşağıdakilerin bir sonucu olarak ortaya çıkabilir:
Sıcak bir ortama maruz kalma: Efor sarf edilmeyen (klasik) sıcak çarpması olarak adlandırılan bir sıcak çarpması türünde, sıcak bir ortamda bulunmak çekirdek vücut sıcaklığının yükselmesine neden olur. Bu tür sıcak çarpması tipik olarak sıcak, nemli havaya, özellikle de uzun süre maruz kalındıktan sonra ortaya çıkar. En sık yaşlı yetişkinlerde ve kronik hastalığı olan kişilerde görülür.
Yorucu aktivite: Eforlu sıcak çarpması, sıcak havada yoğun fiziksel aktivitenin neden olduğu çekirdek vücut sıcaklığındaki artıştan kaynaklanır. Sıcak havada egzersiz yapan veya çalışan herkes eforlu sıcak çarpmasına maruz kalabilir, ancak yüksek sıcaklıklara alışık değilseniz ortaya çıkma olasılığı daha yüksektir.
Her iki sıcak çarpması türünde de durumunuza şunlar neden olabilir:
Terin kolayca buharlaşmasını ve vücudunuzu soğutmasını engelleyen fazla giysiler giymek
Terleme yoluyla kaybedilen sıvıları yerine koymak için yeterince su içmeyerek susuz kalmak
RİSK FAKTÖRLERİ
Yaş: Aşırı sıcakla başa çıkma yeteneğiniz merkezi sinir sisteminizin gücüne bağlıdır. Çok gençlerde merkezi sinir sistemi tam olarak gelişmemiştir ve 65 yaşın üzerindeki yetişkinlerde merkezi sinir sistemi bozulmaya başlar, bu da vücudunuzun vücut sıcaklığındaki değişikliklerle daha az başa çıkabilmesine neden olur. Her iki yaş grubu da genellikle susuz kalmakta zorluk çeker ve bu da riski artırır.
Sıcak havalarda efor sarf etmek: Askeri eğitim ve sıcak havalarda futbol veya uzun mesafe koşu etkinlikleri gibi sporlara katılmak sıcak çarpmasına yol açabilecek durumlar arasındadır.
Sıcak havaya aniden maruz kalma: Yaz başındaki bir sıcak hava dalgası veya daha sıcak bir iklime seyahat gibi ani bir sıcaklık artışına maruz kalırsanız, sıcağa bağlı hastalıklara karşı daha duyarlı olabilirsiniz.
İLAÇLARIN ETKİSİ
Bazı ilaçlar vücudunuzun hidratlı kalma ve sıcağa tepki verme yeteneğini etkiler. Kan damarlarınızı daraltan (vazokonstriktörler), adrenalini bloke ederek kan basıncınızı düzenleyen (beta blokerler), vücudunuzdaki sodyum ve suyu atan (diüretikler) veya psikiyatrik semptomları azaltan (antidepresanlar veya antipsikotikler) ilaçlar kullanıyorsanız sıcak havalarda özellikle dikkatli olun.
KOMPLİKASYONLAR
Sıcak çarpması, vücut sıcaklığının ne kadar uzun süre yüksek olduğuna bağlı olarak bir dizi komplikasyona neden olabilir. Vücut ısısını düşürmek için hızlı bir tepki verilmezse, sıcak çarpması beyninizin veya diğer hayati organlarınızın şişmesine neden olabilir ve muhtemelen kalıcı hasarla sonuçlanabilir.
ÖNLEME
Bol ve hafif giysiler giyin: Fazla giysiler giymek veya üzerinize sıkı oturan giysiler giymek vücudunuzun düzgün bir şekilde soğumasına izin vermez.
Güneş yanığına karşı korunun: Güneş yanığı vücudunuzun kendini soğutma yeteneğini etkiler, bu nedenle açık havada geniş kenarlı bir şapka ve güneş gözlüğü ile kendinizi koruyun ve en az 15 SPF'li geniş spektrumlu bir güneş kremi kullanın. Güneş kremini bolca uygulayın ve her iki saatte bir - ya da yüzüyorsanız veya terliyorsanız daha sık - tekrar uygulayın.
Bol miktarda sıvı tüketin: Susuz kalmamak vücudunuzun terlemesine ve normal vücut ısısını korumasına yardımcı olacaktır.
Bazı ilaçlar için ekstra önlemler alın: Vücudunuzun susuz kalma ve ısıyı dağıtma yeteneğini etkileyebilecek ilaçlar kullanıyorsanız, sıcakla ilgili sorunlara karşı dikkatli olun.
Günün en sıcak saatlerinde sakin olun: Sıcak havalarda yorucu aktivitelerden kaçınamıyorsanız, sıvı tüketin ve serin bir yerde sık sık dinlenin. Egzersiz veya fiziksel çalışmayı sabahın erken saatleri veya akşam gibi günün daha serin bölümlerine planlamaya çalışın.
Alışmaya çalışın: Alışana kadar sıcakta çalıştığınız veya egzersiz yaptığınız zamanı sınırlayın. Sıcak havaya alışık olmayan kişiler özellikle sıcağa bağlı hastalıklara karşı hassastır. Vücudunuzun sıcak havaya alışması birkaç hafta sürebilir.
Yüksek risk altındaysanız dikkatli olun: İlaç kullanıyorsanız veya sıcağa bağlı sorun riskinizi artıran bir durumunuz varsa, sıcaktan kaçının ve aşırı ısınma belirtileri fark ederseniz hızlı hareket edin. Sıcak havalarda yorucu bir spor etkinliğine veya faaliyete katılıyorsanız, sıcakla ilgili acil bir durumda tıbbi hizmetlerin mevcut olduğundan emin olun.
Kaynak: Mayo Clinic
