Google ile Rekabet arasında yaşanan süreçte kim ne istiyor? [Bir krizin kronolojisi]
Ne Google ne de Rekabet Kurumu geri adım atıyor. Türkiye'de 2015 yılında Rus Yandex'in bir başvurusuyla başlayan süreçte, yapılan her açıklama ile tansiyon da biraz daha tırmanıyor. Peki gündeme damgasını vuran Türkiye'deki Google'ın lisans krizinde neler yaşandı? Nasıl başladı? Kim ne istedi? Bundan sonra ne olur? İşte bir krizin kronolojisi… Necdet Çalışkan yazdı..
Rekabet Kurumu’nun Google’a kestiği cezanın ardından önce Google’ın Türkiye’de artık yeni çıkacak Android telefonlara lisans vermeyeceğini açıklaması, ardından dün Rekabet’ten gelen “AB daha fazlasını istedi ve yaptın, Türkiye’de yükümlülüklerini eksiksiz yerine getirmelisin” mesajı ve Samsung’un da “Süreci yakında takip ediyoruz” açıklaması ile mobil cihaz pazarında tansiyon iyice yükseldi.
Peki bundan sonra ne olacak? Kim, kimden, ne istiyor?Türkiye’nin Google krizinin kronolojisinin özetini ve tablonun son halini özetledik.
Habertürk'ten Necdet Çalışkan'ın haberine göre gelinen noktayı daha iyi anlayabilmek için önce 2015 yılına gitmek gerekiyor. Çünkü bir anlamda aslında olayın başlangıcı 2015 yılında Yandex’in Rekabet Kurumu’na yaptığı başvuru ile başlıyor.
10 Temmuz 2015: Yandex, Google’ın telefon üreticileri ile imzaladığı sözleşmelerde, cihazlarına Google uygulamalarını önceden yüklenmesi şartını getirdiği ve böylelikle rekabet kurallarını ihlal ettiği iddiasıyla Rekabet Kurumu’na başvuruyor.
ÖNCE REDDEDİLİYOR
28 Aralık 2015: Rekabet Kurulu’ndan konu hakkında oy çokluğuyla Google’a yönelik bir soruşturma açılmasına gerek olmadığı kararı çıkıyor.
6 Mayıs 2016: Yandex, Rekabet Kurulu’nun bu kararının yeniden değerlendirilmesini talep ediyor.
9 Haziran 2016: Kurul, yapılan yeniden değerlendirme sonucunda Yandex’in tekrar inceleme talebinin işleme alınmasına gerek olmadığına yine oy çokluğuyla karar veriyor.
31 Ağustos 2016: Yandex tarafından Kurul kararının iptali ve yürütmesinin durdurulması istemiyle Ankara 5. İdare Mahkemesi nezdinde açılan davada, mahkemeden ‘yürütmenin durdurulması talebinin reddi’ kararı çıkıyor.
9 Kasım 2016: Yandex’in, Ankara 5. İdare Mahkemesi’nin red kararına itiraz etmesi üzerine Ankara Bölge İdare Mahkemesi 7. İdari Dava Dairesi’nden Rekabet Kurulu’nun kararının “soruşturma açılmasına gerek olmadığına” ilişkin 1. maddesinin yürütmesinin durdurulmasına karar veriyor. Mahkeme, araştırmanın genişletilmesi suretiyle soruşturma açılmasına hükmediyor.
GOOGLE SAVUNMA VERİYOR
9 Şubat 2017: Bu karar üzerine Rekabet Kurulu, Google hakkında soruşturma açılmasına karar veriyor.
24 Mart 2017: Google, Rekabet Kurumu’na birinci yazılı savunmasını iletiyor.
19 Temmuz 2017: Kurul kararı ile soruşturma süresi 6 ay uzatılıyor.
22 Ağustos 2017: Rekabet Kurulu’nun değerlendirmesi sonucunda, Google tarafından yapıldığı bildirilen değişikliklerin yeterli görülmesi nedeniyle, bu aşamada ek bir geçici tedbir tesisine yer olmadığına “oybirliği” ile karar veriyor.
16 Nisan 2018: Google tarafından Rekabet Kurulu’na ikinci yazılı savunma gönderiliyor.
9 Temmuz 2018: Google tarafından Rekabet Kurulu’na üçüncü yazılı savunma gönderiliyor.
18 Temmuz 2018: Kurul, Google’dan sözlü savunma istiyor.
28 Ağustos 2018: Google yetkililerinin katılımıyla sözlü savunma toplantısı gerçekleştiriliyor.
PARA CEZASI KESİLİYOR
19 Eylül 2018: Rekabet Kurulu, Google’ın cihaz üreticileri ile imzaladığı; sözleşmelerde yer alan Google arama ve Google Webview bileşeninin varsayılan olarak atanmasına ve Google arama parçacığının ana ekranda konumlandırılmasına yönelik uygulamaları ile rekabet kurallarını ihlal ettiğine ve bu kapsamda Google’a 93 milyon 83 bin 422 TL idari para cezası verilmesine “oybirliği” ile karar veriyor. Kurul, cihaz üreticileri ile imzalanan tüm sözleşmelerden Google aramanın rakiplerinin cihazlara önyüklenemeyeceğine ve cihaz üreticilerinin cihazlardaki arama noktalarının herhangi birinde Google aramaya rakip ürünleri kullanamayacaklarına dair yükümlülüklerin çıkarılması yükümlülüklerinin getirilmesine istiyor.
26 Temmuz 2019: Google, Kurul kararındaki yükümlülüklerin ne şekilde yerine getireceğine dair bir uyum paketi ile bildirimde bulunuyor.
6 Ağustos 2019: Google, uyum paketine ek bilgiler gönderiyor.
7 Kasım 2019: Rekabet Kurulu, Google’ın sözleşmelerinde yapması gerekli değişiklikleri yapmadığını karara bağlıyor. Google’a 7 Kasım 2019 tarihinden başlamak üzere yükümlülüklerin yerine getirildiği tarihe kadar geçecek süre için 2018 yılı Türkiye cirosunun onbinde 5’i oranında olmak üzere günlük süreli idari para cezası kesiliyor.
GOOGLE İŞ ORTAKLARINA YAZI GÖNDERİYOR
12 Aralık 2019: Google, Türkiye’deki yerli/ yabancı tüm iş ortaklarına gönderdiği mektup ile Android cihaz üreticilerine Türkiye’de artık Google mobil servisleri için lisans vermeyeceğini duyuruyor.
15 Aralık 2019: Google’dan kamuoyuna yapılan ilk açıklamada şöyle deniliyor: “Ağustos ayında Android iş ortaklarımızla yaptığımız anlaşmalarda değişiklikler yapmıştık. Kasım ayında, Rekabet Kurumu bu değişikliklerin uygun olmadığı ve bu anlaşmalarla operasyonlarımızı sürdüremeyeceğimiz yönünde karar verdi. Türkiye’deki kanunlarla uyumlu bir şekilde çalışabilmemiz için iş ortaklarımızı Türkiye’de yeni çıkacak Android telefon modelleri ile ilgili anlaşma yapamayacağımız konusunda bilgilendirdik. Tüketiciler mevcut cihaz modellerini satın almaya devam edebildikleri gibi, halihazırda mevcut cihazları ve uygulamaları da normal şekilde çalışmaya devam edecektir. Google’ın diğer ürün ve servisleri durumdan etkilenmeyecektir."
16 Aralık 2019: Google’dan yaşanan krizle ilgili ikinci ve daha ayrıntılı bir açıklama geliyor. Android iş modelinin çalışma yapısının vurgulandığı açıklamada, şu ifadeler kullanılıyor:“Rekabet Kurumu ile 3 yıldan fazla süre çalıştıktan sonra Ağustos ayında yine Rekabet Kurumu’nca alınan bir karar üzerine, Android iş ortaklarımızla yaptığımız anlaşmalarda bazı değişikliklere gittik. Ancak, Kasım ayında Rekabet Kurumu bu değişikliklerin yeterince uygun olmadığı ve Türkiye’de bu anlaşmalarla faaliyet gösteremeyeceğimiz yönünde kanaat bildirdi. Google olarak bu konunun olabildiğince hızlı şekilde çözümü için Rekabet Kurumu ile birlikte çalışmayı sürdürüyoruz. Bu durumun Türkiye’deki kullanıcılar, üreticiler, uygulama geliştiriciler ve operatörler için getirdiği zorlukları anlıyor, bu sebeple Rekabet Kurumu ile birlikte çalışarak konuyu en kısa sürede çözüme kavuşturabilmeyi umuyoruz.”
REKABET, 'AVRUPA'DA YAPTIN, BURADA DA YAP' DİYOR
17 Aralık 2019: Rekabet Kurumu, konuyla ilgili ilk basın açıklamasını yapıyor. Sürecin genel olarak özetlendiği açıklamada, Google’a yükümlülüklerini yerine getirmesi için verilen 6 aylık sürenin 6 Ağustos 2019 tarihinde sona erdiği ve 7 Kasım 2019’da da şirkete süreli (günlük) idari para cezası uygulanmaya başlandığı hatırlatılıyor. Google’ın soruşturmaya konu uygulamalarının Avrupa Birliği (AB) ve Rusya Federasyonu’nda da benzer soruşturmalara konu olduğu, AB Komisyonu’nun konuyla ilgili olarak Google’a 4.34 milyar Euro para cezası kestiği belirtilen açıklamada, şu ifade özellikle vurgulanıyor: “AB Komisyonu tespit ettiği ihlalleri sona erdirmesi için Google'dan Kurulumuz tarafından talep edilen yükümlülüklerden daha kapsamlı adımları atmasını istemiş ve bu talebin gereği Google tarafından yerine getirilmiştir. Gelinen noktada Google’ın, diğer ülkelerde yaptığı gibi, Kurulumuz kararında yer alan yükümlülükleri eksiksiz bir şekilde yerine getirmesi gerekmektedir.”
17 Aralık 2019: Rekabet Kurumu’nu bu açıklamasının hemen ardından, dünyada olduğu gibi Türkiye’de de Android cihaz pazarının en önemli oyuncusu olan Güney Koreli Samsung’un açıklaması geliyor.Samsung Electronics Türkiye’den yapılan açıklamada, “Faaliyet gösterdiğimiz tüm ülkelerin yasalarına göre ticari faaliyetlerimizi yürütüyoruz. Türkiye’de Rekabet Kurumu’nun Google’ın faaliyetleri ile ilgili aldığı kararı ve bununla ilgili süreçleri yakından takip ediyoruz. 2020’de çıkacak yeni Galaxy ürünleri ile ilgili Türkiye’deki lansman çalışmalarımıza ve planlamalarımıza devam ettiğimizi kamuoyunun bilgisine sunarız. Rekabet Kurumu tarafından yürütülen süreçle ilgili gelişmelere göre kullanıcılarımızı ve kamuoyunu bilgilendirmeye devam edeceğiz” ifadelerikullanılıyor.
SAMSUNG VE DİĞERLERİ GOOGLE'SIZ YOLUNA DEVAM EDEBİLİR Mİ?
4 yılı aşkın bir süreyi kapsayan bu süreçte gelinen noktada yapılan son açıklamalar, Rekabet Kurumu’nun da Google cephesinin de geri adım atmadığını gözler önüne seriyor.
Net olan bir şey varsa o da Google’ın “Türkiye’de bu anlaşmalarla faaliyet gösteremeyeceğimiz” diyerek artık Türkiye pazarında bulunan yerli veya yabancı Android cihaz üreticilerine yeni lisans vermeyeceğini duyurması ve Rekabet Kurumu’nun “Avrupa, daha fazlasını istedi; yaptın. Burada da yapmak zorundasın!” mesajı ile niyetini güçlü bir şekilde ortaya koyması.
Açıkçası bu lisans olmadan Android işletim sistemli yeni telefonların Türkiye pazarında satışa sunulması da oldukça zor. Cihaz üreticileri kendi uygulama mağazalarını zenginleştirme yoluna gidebilir ancak ABD yaptırımları kapsamındaki Çinli Huawei’nin bile milyarlarca dolar kaynak ayırdığı bu alanda ne kadar yol aldığı veya alabileceği tartışmalıyken, bunu daha orta ölçekli akıllı telefon üreticilerinin yapabilmesini beklemek, deyim yerindeyse, tam bir hayal!
116 MİLYAR DOLARLIK REKLAM GELİRİNE AÇILAN KAPI
Ki Android rüzgarını arkasına en çok alan, Huawei’ye yönelik yaptırımların dolaylı olarak meyvesini de en çok yiyen Samsung’tan konuyla ilgili gelen son açıklama da Google’sız bir ortamda çoğu Android cihaz üreticisinin Türkiye’ye yeni ürünleri getirmekte pek de istekli davranmayacağının işareti olarak görülebilir.
Sonuç itibariyle 2018'de dünya genelinde yıllık toplam 136 milyar dolarlık gelir elde eden Google'ın bu gelirinin yüzde 85'ini oluşturan 116 milyar dolarlık kısmı 'reklam'dan geliyor. Mobil işletim sistemi pazarında Android ile yüzde 85'lik pazar payına sahip olan Google'ın reklam gelirlerine açılan en önemli kapılarından biri de mobil cihazlarda, ön yüklü olarak gelen ve soruşturmalara yol açan uygulamaları.
YILLIK 3 MİLYAR TL CİRO!
Yüzde 85'lik bu paya ulaşmasını sağlayan da Samsung, Huawei, Xiaomi ve Oppo gibi Android telefon üreticileri. Bu iki taraf açısından kazan kazan olarak işleyen süreç tersine döner, cihaz üreticileri "Google olmadan da yola devam ederiz" diyebilir mi? Bu tabloda ve özellikle de kısa vadade oldukça zor!
Google'ın Türkiyepazarındaki geleceğini sorgularken, şu noktanın da altını çizmek gerekiyor: Rekabet Kurumu'nun Google'a Türkiye'deki 2018 yılı cirosunun onbinde 5'i oranda kestiği cezanın 1.5 milyon TL'ye karşılık geldiği tahmin ediliyor. Bu rakam da Google'ın Türkiye'de yıllık 3 milyar TL gibi bir para kazandığını gösteriyor. Ki İrlanda üzerinden kesilen faturaların bu rakama dahil olup, olmadığı konusu ise belirsizliğini koruyor...
