Kıdem tazminatı giydirilmiş ücret üzerinden ödenir
İşe girdikten sonra askere gidenlerin yaptığı askerlik borçlanması, sigortalı işe giriş tarihini de emeklilik yaşını da öne çekmez. Bu durumdaki kişiler için askerlik borçlanması eksik prim günlerini tamamlama avantajı sağlar. Kıdem tazminatının çıplak ücret üzerinden değil, yol, yemek, yakacak yardımını da içeren giydirilmiş ücret üzerinden hesaplanması gerekir. Habertürk'ten Ahmet Kıvanç, sizden gelen soruları yanıtlamaya devam ediyor.
Soru: 43 yaşındayım. Emekli olma kriterlerinden çalışma yılı ve prim gün sayımı tamamladım. Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan kıdem tazminatımı alabileceğime dair belge de almış bulunuyorum. Yirmi yıldır aynı işyerinde çalışıyorum. Büyük olasılıkla, 01.01.2019 tarihinden itibaren işime son verilecek ya da istifa etmem için yıldırma politikalarına başvuracaklar. Bana yapılan ödemelerin bir kısmı prim, bir kısmı kar payı, bir kısmı ücret olarak görünmektedir. Sormak istediklerim şunlar: Kıdem tazminatımın hesaplanmasında hangi ödemeler dikkate alınır? Tazminat hesabını bordroda gösterilen rakam üzerinden yapacaklarını biliyorum. Bu nedenle kıdem tazminatımı ve sair alacaklarımı talep eden tebligat ile işten ayrılmam mı, yoksa dava konusu yapmam mı doğru olur? (E.G.)
Yanıt: Öncelikle, işten ayrıldıktan sonra işsizlik maaşı alabilmeniz için istifa yerine işverenin sizi işten çıkarmasını bekleyin. Bu size aynı zamanda ihbar tazminatı alma hakkı sağlar. Büyük olasılıkla size SGK’ya bildirilen prime esas kazanç üzerinden kıdem tazminatı ödeyecekler. Bu rakam, sizin gerçekte aldığınız tutardan eksik ise “Fazlaya ilişkin haklarım saklıdır” şeklinde bir şerh koyarak ibraname imzaladığınızda, daha sonra dava konusu yapma hakkınız olur.
Yasal olarak kıdem tazminatı hesaplaması, giydirilmiş ücrete göre yapılır. Çıplak ücrete yemek, yol, yakacak dahil edilir. Kıdem tazminatı tavanı şu an için 5 bin 434 TL, ocak ayında bu rakam memur maaş katsayısına paralel artacak. Hesaplanacak kıdem tazminatınız bu tutarın üzerinde ise ödeme tavan rakam üzerinden yapılır.
EMEKLİ HEKİME İLAVE ÖDEMEDEN ÇALIŞMAKTA OLAN DUL EŞ FAYDALANAMAZ
Soru: Eşim 657’ye tabi emekli uzman hekimdi, 6 yıl önce vefat etti. 657’ye tabi olarak çalıştığım için maaşının yüzde 50’sini ben, yüzde 30’unu da 9 yaşındaki kızım alıyor. Yeni yılda emekli uzman hekimlere yapılacak 2000 liralık ilave ödemeden ben de yararlanabilir miyim? (Özlem B.)
Yanıt: Özlem Hanım, Emekli Sandığı Kanunu’na 26 Temmuz 2018 tarihinde eklenen madde uyarınca, uzman hekimlere 17000, uzman olmayan hekimlere 13000 gösterge rakamı üzerinden yapılacak ilave ödemeden yararlanmanın koşullarından biri, çalışmıyor olmaktır. Herhangi bir sosyal güvenlik kurumuna tabi olarak çalışanların ilave ödemeleri, çalışmaya başladıkları tarihten itibaren kesiliyor. Bu kural, ölen kişilerin hak sahipleri için de geçerli. Bu nedenle, eşinizden dolayı sadece kızınıza yüzde 30 oranında, yani 600 lira ilave ödeme yapılır. Siz ise bu ödemeden, kendi çalışmanızdan dolayı emekli olduktan sonra yararlanmaya başlayabilirsiniz.
İŞE GİRDİKTEN SONRA YAPILAN ASKERLİK BORÇLANMASI EMEKLİLİK YAŞINI ÖNE ÇEKMEZ
Soru: Doğum tarihim 24.06.1978
İlk başlangıcım Emekli Sandığı’ndan 15.12.1995 (180 gün)
SSK başlangıcı 08.10.2005 (4.631 gün)
21.05.2003 ile 21.08.2004 tarihleri arasındaki askerliği borçlandırma yaparsam emeklilik yaşım geri çekilir mi? (Ömer Tamer)
Yanıt: Sayın Tamer, 25 yıl sigorta, 56 yaş ve 5825 prim gününe tabisiniz. Askerliğinizi ilk işe giriş tarihinden önce yapmış olduğunuz için, askerlik borçlanması yapmanız size daha erken emeklilik hakkı sağlamaz. İleride prim gününü tamamlamada sıkıntı yaşarsanız borçlanma yapabilirsiniz. Aksi takdirde şu an borçlanma yapmanıza gerek yok.
STAJ SİGORTASI, EMEKLİLİK KOŞULLARINI DEĞİŞTİRMEZ
Soru: 1996 yılında endüstri meslek lisesinde okurken staj süresinde sigortalandım. Prim ödeyerek ilk defa çalışmaya 2003 yılında Bağ-Kur’lu olarak başladım. Emeklilik yaşım hesaplanırken, 1996 yılı mı 2003 yılı mı dikkate alınır?
Yanıt: Staj sigortası, işe başlangıç tarihi olarak kabul edilmiyor. İlk işe giriş tarihiniz olarak 2003 yılındaki Bağ-Kur başlangıcınız kabul edilir. Bu durumda da 60 yaş tabi olursunuz.
HAFTA TATİLİ PAZAR GÜNÜ DIŞINDA DA YAPTIRILABİLİR
Soru: Çalışmakta olduğumuz şirkette pazar günü çalışıp, hafta içinde herhangi bir gün izin yapıyoruz. Pazar günü çalışmamızdan dolayı bize ücret ödenmesi gerekir mi? İşyerindeki uygulama kanuna uygun mudur? (Berkay Ç.)
Yanıt: İş Kanunu’nda hafta tatilinin cumartesi ya da pazar günü yapılacağına dair bir
hüküm yok. Kanun, 7 günlük çalışma süresinde kesintisiz 24 saat izin hakkı öngörüyor. Bu 24 saatlik izin pazar günü de başka bir gün de olabilir. Önemli olan, sizin düzenli olarak 7 günde bir 24 saat kesintisiz izin yapıp yapmamanız. Bu izni yapamıyorsanız, size ücreti ödenmelidir. Yedi günde bir 24 saat kesintisiz izin yapıyorsanız, ücret ödenmez.
AYNI KURUMDAN DUL VE YETİM MAAŞINDA SADECE YÜKSEK OLAN BAĞLANIR
Soru: Babam 1/6/2008 tarihinde vefat etti. Annem babamdan dolayı Bağ-Kur'dan dul maaşı almaktadır. Annemin bundan başka da bir geliri bulunmaktadır. Dul maaşı alan annem, 1992 yılında vefat eden Bağ-Kur emeklisi dedemden dolayı yetim maaşı alabilir mi? (Mehmet Çolaksel)
Yanıt: Babanız da dedeniz de aynı statüde olduğu için sadece yüksek olan aylık bağlanır. Annenizin babanızdan dolayı aldığı aylık muhtemelen daha yüksektir. Dedenizden bağlanabilecek aylığın daha yüksek olduğunu düşünüyorsanız, SGK’dan yazılı bilgi talep edebilirsiniz.
