Koronavirüs hakkında merak ettiklerinizi soruyoruz!

SİZDEN GELEN SORULAR

Yaklaşık 3 sene önce boynumda bir lenf bezi şişmişti. Ultrason ile bakıldı enfeksiyon kaynaklı olabilir denildi. Yaklaşık 3 hafta önce başka bir kısımda yine boynumda lenf bezim şişti. Boyutunda büyüme yok ama küçülme de yok. Koltuk altlarımda hafif yanma ağrı gibi bir durum var ve köprücük kemiklerime kadar vuruyor ağrı. Lenfoma oldum korkusu bitirecek beni ama korona olurum diye de doktora gidemiyorum. Ne yapmam gerekir? Acil bir durum mu bu? Hastaneye gidersem test yapılan bir yerde tahlil yaparlarsa korona bulaşma olasılığı nedir? Koronavirüs havada asılı kalıyor mu? Dokunduğum yerlere ve maskeme dikkat edersem bulaşma riski ne kadardır? İstanbul'da oturduğum ve buralarda cok yaygın olduğu için korkuyorum.

Bezmialem Dragos Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Dr. Asiye Bahar Kaçmaz, "Lenf bezi şişlikleri basit enfeksiyonlardan kanser hastalıklarına kadar sistemik bir çok durumda karşımıza çıkabilmektedir. Kişinin semptomlarının yanı sıra bezelerin lokasyonu, sayısı, boyutu, hareketi veya ağrılı olup olmaması tanıda yol göstericidir. Sayıda veya boyutta artış , kilo kaybı, gece terlemesi gibi şikayetler de eşlik ediyorsa cerrahi maske ile hastane başvurusu ve değerlendirilmesi uygun olacaktır. Hastanelerde maske uygulaması zorunlu, dezenfeksiyon basamakları etkin olduğu için ve Covid-19 riski taşıyan hasta alanlarının diğer alanlardan ayrılması söz konusu olduğundan bulaş riski daha da azalmaktadır. Kaygı fazlaysa hastanedeki işleyiş telefonla aranarak öğrenilebilir. Ancak sosyal mesafe ve el hijyeni kuralları bu ortamlarda da her zaman uygulanmalıdır" diyor.

Koronovirüs testim pozitif çıktı ilacımı kullandım, son iki testim negatif çıktı fakat hala sırt ağrım devam ediyor. Bu normal bir süreç midir ve ne kadar devam eder acaba (belirtiler arasında bel ve sırt ağrısı, baş ağrısı, göğüs ağrısı vardı, evde tedavi oldum)?

Medipol Pendik Üniversite Hastanesi’nden Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Melahat Bekır Külah, "Koronavirüs bazı kişilerde hiçbir belirti vermezken bazı hastalarda da ateş, öksürük, nefes darlığı, sırt ağrısı, koku kaybı, tat kaybı gibi belirtilerle ortaya çıktığı görüldü. Sırt ağrısı gibi şikayetler, hastalığın tamamen geçmesiyle birlikte azalmıyor ve devam ediyorsa altta yatan farklı bir nedenin olup olmadığı araştırılmalıdır" diyor.

Gizli şeker ve ilerlemiş reflüm var. Öksürüğüm ve sırt ağrım çok fazla ilaç kullanmayınca artıyor. Koronavirüs de risk grubunda mıym?

Bezmialem Dragos Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Dr. Asiye Bahar Kaçmaz, "Şeker hastalığı tanısı alanlarda Covid-19 enfeksiyonun seyri daha ağır olabilmektedir. Erken tanı oldukça önem arz eder. Gizli şeker ise diyabet öncesi dönemi ifade etmektedir ve bu dönemde enfeksiyon hastalıklarının seyriyle ilgili artmış bir risk tanımı yoktur. Reflü tek başına öksürüğe sebep olabilir. Ancak reflüde artış yok ancak öksürük artış gösterdiyse doktor başvurusu uygun olacaktır" diyor.

Langerhans hücreli histiyositozis akciğer rahatsızlığım var herhangi bir ilaç kullanamıyorm, kronik bir hastalık mı bilmiyorum. Covid-19'da bu hastalık riskli midir?

Medipol Pendik Üniversite Hastanesi’nden Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Melahat Bekır Külah, "Pulmoner Langerhans Hücreli Histiyositozis akciğer dokusunu tutan bir intersiysel akciğer hastalığıdır. Diğer kronik akciğer hastalığı olan kişilerde olduğu gibi bu grup hastalar da, daha kolay bronşit ya da zatürre olabilecekleri ve bu solunum yolu enfeksiyonları onlarda daha ağır seyredebileceği için hastalıktan korunma önlemlerini büyük titizlikle uygulamalıdırlar" diyor.

Ben Covid-19 hastasıyım. Kan tahlillerimde ve tomografide problem gözükmedi. Röntgende ciğerlerimde hafif doluluk olduğu söylenildi. 1 hafta hastanede tedavi gördüm ve taburcu oldum. 14 gün karantina süresinden sonra test yaptırdım sonucum pozitif çıktı. Tekrar karantina süresine girdim, test yaptırdım ve sonucum yine pozitif çıktı. Bunun sebebi nedir, bilgi verir misiniz?

Medipol Pendik Üniversite Hastanesi’nden Enfeksiyon ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Uzm. Dr. Bengisu Ay, "Hastalığı hafif geçirenlerde nadiren 2 aya kadar uzayabilen PCR pozitifliği görülebiliyor. Bu durumun sebebi tam olarak bilinmemekle birlikte kişilerin zayıf bağışık yanıt vermesi ile ilgili olabilir. Halen testi pozitif gelen şikayeti olmayan hastalarda bulaştırıcılık olup olmadığı da maalesef hala araştırma konusu. Literatürde bunu açıklayan net bir veri yok" diyor.

36 yaşındayım. 12 yıl önce dalak ameliyatı oldum, dalağım alındı. Patoloji temiz çıktı. Herhangi bir ilaç kullanmıyorum. Plt yüksek çıkıyor. Onun dışında sağlık sorunum yok. Sigara kullanmıyorum. Risk grubunda mıyım? Neler yapmalıyım?

Bezmialem Dragos Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Dr. Asiye Bahar Kaçmaz, "Dalak ameliyatı olmuş hastalarımızda kapsüllü bakterilerle oluşabilecek enfeksiyonlar açısından risk yüksek olduğundan mutlaka bu etkenlere yönelik aşılamaların uygulanması gerekmektedir. Ancak Covid-19 enfeksiyonu için bu grupta risk artışı şu anki bilgilerimizle mevcut değildir" diyor.

AIDS hastalarının risk durumu nedir?

İnönü Üniversitesi Turgut Özal Tıp Merkezi Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Yaşar Bayındır, "AIDS, HIV enfeksiyonunun ileri evresidir. HIV virüsü ile enfekte hastalar gerek erken tanı gerekse yeni tedavi protokolleri sayesinde AIDS evresine geçmeden tedavi altına alınmaktadır. Tedavi altındaki HIV-RNA’sı negatif (6 aydan uzun süre) ve CD4 sayısı yeterli hastaların riski diğer toplum bireylerine yakın olarak değerlendirilebilir. CD4 sayısı yeterli değilse risk oluşmaktadır. Ama yine de en iyi durumda bile önlemlere maksimum seviyede uyulmalıdır. AIDS evresi ise ağır bağışıklık sistem yetersizliğidir. Burada risk en yüksektir" diyor.

VEREM İLAÇLARI KORONA AÇISINDAN FAYDALI MI?

Şu an tüberküloz tedavisi görüyorum. Tedavide 3. ayım 7 ilaç kullanıyorum. Sağ akciğerimde de 4 cm çapında kitle var. Korona açısından riskli gruplardan mıyım, şu an kullandığım verem ilaçları korona tedavisine faydalı mı?

Pendik Medipol Üniversitesi Hastanesi Göğüs Hastalıkları Bölümü Dr. Öğr. Üyesi Melahat Bekır Külah, "Bugüne dek yapılan çalışmalarda Covid-19 için yaşlılığın ve hipertansiyon, diyabet ve koroner kalp hastalığı gibi ek hastalıkların varlığı hastalığın şiddetini artıran faktörler olduğu gösterilmiştir. Tüberküloz gibi ek akciğer hastalığına sahip olmanın covid-19’un şiddetini artırıp artırmayacağı bilgisi henüz açık olmamakla birlikte artıracağı yönde kanıtlar mevcuttur. Şu anda tüberküloz ilaçlarının covid-19’a yakalanma riskini artırdığına veya hastalıktan koruduğuna dair bir kanıt yoktur. Covid -19 şüphesi varsa ya da teşhis konursa tüberküloz tedavinizi kesmemeniz yani devam etmeniz gerekiyor. Ancak ilgili hekimin bu tedaviyi aldığınızı, sizin bildirmeniz gerekmektedir. Süreç içinde Covid -19 için herhangi bir tedaviye başlanırsa tüberküloz tedavisinde kullanılan ilaçların diğer ilaçlarla etkileşim konusunda hekiminiz sizi bilgilendirecektir" diyor.

Merhaba, Fransa'da yaşıyorum ve buranın sağlık sistemi sıfır. Benim tomografi sonucum covid ile uyumlu, küçük bir leke çıktı. Bu, nerdeyse iki aydır bronşlarımda ara ara ağrı ve nefes darlığı yapıyor. Kan sonucum negatif çıktı, koku alamıyorum. Çok tedirginim bu kadar uzun sürmesi normal mi?

Bezmialem Dragos Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Dr. Asiye Bahar Kaçmaz, "Covid-19 enfeksiyonunda klinik bulgular virüsü aldıktan yaklasık 5-7 gün içinde ortaya çıkmaktayken 14 güne kadar uzamaktadır. Semptomlar başladıktan sonra hastalığın seyri hasta özelliklerine ve klinik ağırlığa göre değişmektedir. Bu nedenle hastalığın etkileri 2 -3 haftaya kadar uzayabilmektedir. Ayaktan atlatan hastalarımızda ise çok daha kısa sürede semptomların gerilemesi beklenmektedir. Covid-19 enfeksiyonuna bağlı 2 aylık bir nefes darlığı beklenen bir durum değildir. Koku kaybı ise hastalığın bulgularındandır ancak kalıcı bir durum olarak değerlendirilmemektedir" diyor.

Merhaba, ben 10/04/2020 de gece az nefes darlığı şikayetiyle karşılaştım başka belirtisi olmadığı için doktora gitmedim 1 hafta sonra göğsümde ağrı da başladı ve hastaneye gittim sürüntü alındı, tomografi ve kan tahlilleri yapıldı. Test negatif çıktı, tomografi filminde bir 2 lezyon görüldü. Doktor 'Hastalığı kendi kendine yenmişsin' dedi ve 5 günlük bir ilaç verdi ve beni eve gönderdi. Sonra kontole gittiğimde testim negatif çıktı ancak tomografi sonucum yine eskisi gibiydi, bir iki lezyon duruyordu. Doktor sorun olmadığını söylüyor. 1 ay geçti ama benim göğüs ağrım gitmedi, iki-üç günde bir nöbet şeklinde kriz geliyor. Nefes darlığı, göğüs ağrısı ve içimde bir sıkıntı oluyor. Göğüs ağrısı hem sol ve hem sağ taraftda oluyor. İyileşme süreci ne kadar zaman alıyor ve benim ne tür bir yol izlemem gerekiyor?

Türk Toraks Derneği Okul Başkanı ve Manisa Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Yavuz Havlucu, "Koronavirüs enfeksiyonunun belirtileri şöyle sıralanabilir: Kuru öksürük, ateş, halsizlik, kas eklem ağrısı boğaz ağrısı, burun akıntısı, vücut ağrıları, zatürre, solunum sıkıntısı, nefes darlığı, ishal, bulantı, kusma, iştahsızlık. Koronavirüs belirtileri arasında en çok karşılaşılan belirtiler ateş, öksürük ve solunum sıkıntısıdır. Göğüs ağrısı da bazen nefes darlığı ile birlikte görülebilir. Koronavirüs enfksiyonunun da olası vaka tanımları şu şekildedir: "Ateş veya akut solunum yolu hastalığı belirti ve bulgularından en az biri (öksürük ve solunum sıkıntısı)

VE

» Klinik tablonun başka bir neden/hastalık ile açıklanamaması

» Semptomların başlamasından önceki 14 gün içerisinde kendisi veya

yakınının yurt dışında bulunma öyküsü

VEYA

» Ateş veya akut solunum yolu hastalığı belirti ve bulgularından en az biri

(öksürük ve solunum sıkıntısı),

VE

» Semptomların başlamasından önceki 14 gün içerisinde doğrulanmış

COVID-19 vakası ile yakın temas eden

VEYA

» Ateş ve ağır akut solunum yolu enfeksiyonu belirti ve bulgularından en az

biri (öksürük ve solunum sıkıntısı),

VE

» Hastanede yatış gerekliliği varlığı

VE

» Klinik tablonun başka bir neden/hastalık ile açıklanamaması

VEYA

» Ani başlangıçlı ateş ile birlikte öksürük veya nefes darlığı olması ve burun akıntısı olmaması" şeklinde tanımlanmaktadır.

Tanı amacıyla yapılan testlerin tanı koyma oranı yüzde 30-70 arasında değiştiği için testin negatif olması tanıyı dışlamaz. Şikayetlerle birlikte akciğer bilgisayarlı tomografisinde koronavirüs enfeksiyonunun zatürre bulguları da varsa bu hastalarda koronavirüs ile enfekte olmuş gibi kabul edilir ve test negatif dahi olsa tedavi başlanır. Sizde de yapılan bu olmuş. Bu enfeksiyona bağlı akciğerde gelişen lezyonlar şikayetleriniz geçse dahi birkaç ay sebat edebilir bu nedenle erken dönemde akciğer bilgisayarlı tomografisinin çekilmesi yanıltabilir. Ancak şikayetleri gerilemeyen veya şikayetlerinde şiddetlenme olan hastalarda akciğer tomografisinin çekimi daha önceye alınabilir. Sizin akciğer de izlenen lezyonlarınız için iki olasılık var (ki bu yorumum akciğer tomografinizi göremediğim için yetersiz olabilir). Birincisi tomografi erken dönemde çekildiği için bu lezyonlar henüz gerilememiş olabilir. İkincisi ise bu lezyonlar belki eskiden de akciğerinizde vardı (daha önce geçirmiş olabileceğiniz başka bir hastalık sonrasında o hastalığın hasarına bağlı olarak kalmış olabilir) , tomografi çekimiyle tesadüfen bulunmuş olabilir. Bu süreç içerisinde şikayetlerinizin devam etmesi fakat akciğer görüntülemelerinde bir kötüye gidiş olmaması şuanda ki şikayetlerinizin olası başka hastalıklarla ilişkili olduğunu gösterebilir. Eğer bu şikayetleriniz devam edecek olursa bir göğüs hastalıkları uzmanına başvurmanız diğer hastalıkların tanısı için iyi olacaktır" diyor.

3 yaşında çok hareketli bir kızım var, hiç oturmaz. Ev işi de derken fazlasıyla yoruluyorum. Ara sıra bacaklarım ağrıyor, ağrı kesici içiyorum geçiyor ama ben koronadan çok korkan biriyim. Bir yerim ağrısa, hapşırsam kötü düşünüyorum hemen. Bu ayak ve bacak ağrılarımdan da korkuyorum. İlaç içmeden beklemem mi lazım ya da ne yapmalıyım? Ateş, grip öksürme vs. hiçbir şey yok. Bunun için hastaneye gidip test yaptırmak istemiyorum.

Bezmialem Dragos Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Dr. Asiye Bahar Kaçmaz, "Vücut ve eklem ağrıları birçok durumda saptanabilen şikayetlerdendir. Covid-19 enfeksiyonunda da görülebilmektedir. Ancak riskli bir temas durumu, eşlik eden ateş yüksekliği, öksürük, nefes darlığı gibi şikayetler mevcut değilse Covid-19 enfeksiyonu açısından endişe duymamamak gerekir" diyor.

Bana ve eşime yapılan testin sonucu pozitif çıktı. Bugün 1 hafta oldu ve herhangi bir semptom yok, bebeğimiz var aynı evdeyiz ve endişeliyiz. Bebek şu an gayet iyi durumda. Sürekli maskeliyiz ev içerisinde, anne sütüyle beslendiği için eşim Sağlık Bakanlığı tarafından eve gönderilen ilacı içmek istemiyor zira anne sütü yoluyla bebeğe geçip zarar verebileceğini düşünüyor. Eşimin ne yapması önerilir? Bol sıvı ve c vitamini desteği alıyor...

Medipol Pendik Üniversite Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Bölümü’nden Uzm. Dr. Burcu Severge, "Anne sütünden virüs geçmez. İlacı annenin içmesinde bir sıkıntı olmaz, maske takıp emzirebilir. İlacın bebeğe herhangi bir zararı olmaz" diyor.

Akciğerlerimde demir tozu nodülü saptandı. Koronavirüs riskim ne derecededir?

Bursa Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Mehmet Karadağ, "Akciğerlerinde nodül saptanan hastalarda; nodülün görüntüsü, sayısı, büyüklüğü, kenarlarının düzenli olup olmaması, etrafındaki akciğer dokusuyla ilişkisi, içerisinde kalsifik odak yani beyazlaşmış kireç alanı olup olmaması, büyüme hızı gibi özellikleri o nodül hakkında bilgi verir. Sekel olarak akciğerde saptanan 2 cm’den küçük nodüller genelde masum nodüllerdir tedavi gerektirmezler ve ak risk oluşturmazlar. Ancak kronik bir akciğer hastalığı ile birlikteyse hasta risk grubundadır" diyor.

Kalbimin mitral kapağında eser seviye kapanamama sıkıntısı yaşıyorum. Herhangi bir ilaç kullanmıyorum. Eser seviye olduğu için doktorum ilaç yazmamıştı. Sizce riskim nedir?

Türk Kardiyoloji Derneği yönetim kurulu üyesi Prof. Dr. Ertuğrul Okuyan, "Sizin riskiniz kesinlikle yüksek değil, merak etmeyin. Korunma tedbirlerine devam edin" diyor.

"İNSANLARDAN KAÇAR OLDUK"

Psikolojik olarak çok kötü durumdayız. İnsanlardan kaçar olduk ne yapacağız, ne önerirsiniz?

Klinik Psikolog Ebru Demirköz, "Pandeminin etkisiyle başlatılan sosyal mesafe bize şu dönemde birbirimizden uzak kalmamız konusunda bir uyarı niteliği taşımakta. Çünkü yakınlaşmak tehlikeli ve hatta ölümcül olabilmekte. Bu durumun etkisiyle belki de ölüm korkusu tetiklenmiş olabilir. Sosyal mesafe gereği uzak durmanın önemi işaret edildiğinden sevdiklerimizden ve çevremizdeki insanlardan uzak dururken psikolojik olarak uzak duruyoruz. Eğer bu durumu normalden yoğun olarak yaşıyor ve psikolojik olarak kendinizi iyi hissetmiyorsanız psikolojik destek almanızı tavsiye ederim" diyor.

Hepatit B taşıyıcılığı ve Akdeniz anemisi olan kişiler kronik hastalık grubunda mıdır? Koronavirüse karşı bu hastalıkları olanlar nelere dikkat etmelidir?

Medipol Mega Üniversite Hastanesi Organ Nakli Bölümü’nden Prof. Dr. Onur Yaprak, "Hepatit B taşıyıcılığı eğer karaciğer sirozuna yol açmamış, karaciğerinizde siroz yok ise hiçbir şekilde koronavirüs için ek risk oluşturmaz. Akdeniz anemisi (talasemi) için ise bu hastalığın 2 tipi var. Hangi tip olduğu soruda belirtilmemiş ancak minör yani taşıyıcı tip iseniz korona virüs için ek risk taşımazsınız. Majör tip akdeniz anemisi hastaları sık sık hematoloji kliniklerinde kan transfüzyonu aldıkları için vücudda demir birikimi yada kemik iliği nakli gibi bir olay geçirdilerse risk taşırlar" diyor.

Hassas bağırsak sendromu hastalığım var. Herhangi bir ilaç kullanmıyorum. Sadece papatya çayı içiyorum. Bu hastalık bağışıklığı baskılar mı?

Çankaya Yaşam Hastanesi’nden Dahiliye Uzmanı Dr. Hüseyin Çimen, "Böyle bir veri şu an için yok. Hijyene dikkat edin, sosyal mesafeyi koruyun. Mümkünse evden çıkmayın. Dışarı çıkmanız gerekirse maskenizi mutlaka takın" diyor.

ORGAN NAKLİ OLANLAR NELERE DİKKAT ETMELİ?

Organ nakli oldum, risk grubunda mıyım? Bana tavsiyeleriniz nelerdir?

Medipol Mega Üniversite Hastanesi Organ Nakli Bölümü’nden Prof. Dr. Onur Yaprak, "Organ nakli olmuş olan hastalar organ reddi olmaması için hayatları boyunca bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar almak zorundadırlar. Dolayısı ile tüm nakil olmuş olan hastaların virüsle savaşan bağışıklık sistemleri zayıftır. Nakil hastalarının korona virüsten kendisini çok iyi koruması gerekir. Korona virüs nakil hastalarında normal kişilere göre daha ağır seyretmektedir. Korona virüsün size bulaşmaması için bu dönem kontrol zamınınız gelmedi yada acil bir sorununuz yok ise evde kalın. Dışarı çıkacaksanız mutlaka maske takın. Korona virüse ait şikayetler hissederseniz mutlaka nakil olduğunuz hastanede sizi izleyen hekime bilgi vermelisiniz. Herhangi bir hastalık bulgunuz yok ise mevcut kullandığınız ilaçları aynen almaya devam edin" diyor.

Ben aort kapak replasmanı olmuş bir hastayım. Metal kapak mevcut. Kan sulandırıcı kullanıyorum. Aynı zamanda hemşireyim aktif devlet hastanesinde çalışıyorum. Risk durumum nedir? Maske ve önlük kullanıyorum.

Türk Kardiyoloji Derneği yönetim kurulu üyesi Prof. Dr. Ertuğrul Okuyan, "Korunma tedbirlerine azami dikkat edin, kalp ve kapak fonksiyonlarınız normal olduğu sürece riskiniz yüksek değil" diyor.

Hepatit B hastasıyım. Ekim ayında biyopsi oldum karaciğerden. Kronik başlangıcı dediler ve ilaç kullandım. En son vakalar çıkmadan önce kan vermiştim. Sonuçlarım için doktorumla telefonda görüştüğümde "Hbsag negatif görünüyor ama tedaviye devam edeceğiz" dedi. Karaciğerim iyi durumdaydı ama alt ast hiç yükselmedi, yağlanmam yok. İlaç kullanıyorum günde 1 kere ve kemik erimesi ilaçları kullanıyorum. 32 yasindayim. Riskim nedir sizce?

Medipol Mega Üniversite Hastanesi Organ Nakli Bölümü’nden Prof. Dr. Onur Yaprak, "Anlattığınız tablo sizde hepatit B ye bağlı siroz olmadığı anlamına geliyor siroz yoksa korona için hepatit B hastası olmanız risk oluşturmaz" diyor.

2 yıl önce 39 yaşında koroner by-pass ameliyatı geçirdim. Damar sertliğine bağlı olarak gerçekleştiğini kalbime zarar verecek kriz geçirmediğimi ameliyat sonrasında öğrendim. 3 damarım değişmiş. Şu an 41 yaşındayım. Risk grubunda olduğum sürekli olarak söylendiği için psikolojik olarak zor bir dönem geçiriyorum. Virüs bana da bulaşırsa bu öleceğim anlamına mı gelir? Bu tür hastaların ölüm oranları hakkında sağlıklı bir bilgi verebilir misiniz?

Türk Kardiyoloji Derneği yönetim kurulu üyesi Prof. Dr. Ertuğrul Okuyan, "Hastaların yüzde 80'i çok hafif atlatıyor hatta kimisi farkında bile olmuyor. İlaçlarınızı düzenli kullanın, koronma tedbirlerine sıkı uyun, ensişe etmeyin" diyor.

SEDEF HASTALIĞI OLANLAR RİSK GRUBUNDA MI?

Bende orta şiddetli sedef var. Sedef hastalığı olan kişiler risk grubunda mı?

Türk Dermatoloji Derneği'ne göre, sedef hastalığı başta olmak üzere dermatoloji alanında çok sayıda hastalık için bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar kullanılmaktadır. Doğal olarak bağışıklık sistemini baskılayan ilaç kullanan hastalarda koronavirüs nedeniyle bazı çekinceler yaşanmaktadır. Bağışıklık sistemini baskılayan ilaçları kullananlar riskli grupta yer almaktadır. Ancak sedef hastalığı için ismi geçen ilaçların kesilmesi durumunda hastalığınız tekrarlayabilir. Şu ana kadar bu ilaçları kullanan hastalarda Covid-19 enfeksiyonunun daha sık görüldüğü veya daha ağır seyrettiği ile ilgili bilimsel bilgi bulunmamaktadır. Covid-19 enfeksiyonu yönünden ek bir risk taşımayan hastalar ilaçlarını kullanmaya devam edebilir. Bu konudaki çekinceleriniz veya özel durumlarınız için hekiminizle görüşmeniz önerilir.

PRİMER BİLİYER SİROZ HASTALARI RİSK ALTINDA MI?

Primer biliyer siroz (pbs) hastasıyım ve sabah 1, akşam 1 olmak üzere 250 mg'lık ursadeoksikolik asid kullanıyorum. 2010 yılından beridir kullanıyorum ve bunu kullandığım sürece hiçbir rahatsızlık ve sıkıntım yok. Tüm karaciğer enzimlerim ve diğer değerlerim normal. Hatta gerektiğinde diğer ilaçları ve gerekirse antibiyotikleri de kullanabiliyorum. Şimdiye kadar da ast, alt ve ggt yüksekliğinden başka da bir veri oluşmadı. Zaten o da ursactive kullanımı ile yıllardır normal düzeyde. Ursodeoksikolik asit bağışıklık sistemini baskılayan bir madde midir? Sizce benim riskim nedir?

Medipol Mega Üniversite Hastanesi Organ Nakli Bölümü’nden Prof. Dr. Onur Yaprak, "Primer biliyer siroz hastası olarak sirozun safhası riski belirler. Karında sıvı toplanması, bacaklarda ödem, karaciğer testlerinde sarılık gibi yada kan sodyum düzeyi düşüklüğü gibi ileri siroz safhasında olan hastaların bağışıklık sistemide baskılandığı için korona virüs açısından yüksek risk taşırlar. Zaten bu hastalar karaciğer nakli zamanı gelmiş hastalardır. Karaciğer nakli önerilmemiş normal hayatını devam eden ılımlı siroz hastaları korona virüs için ek riske sahip değildir. Ursodeoksikolik asit bağışıklık sistemini baskılmaz sadece safra sulandırıcı bir ilaçtır güvenle kullanabilirsiniz" diyor.

Mitral kalp rahatsızlığı olan bir yakınım 57 yaşında coronaya yakalandı iyileşme durumu nasıl olur veya kronik hasta olupta iyileşen var mı?

Türk Kardiyoloji Derneği yönetim kurulu üyesi Prof. Dr. Ertuğrul Okuyan, "Hastaların büyük çoğunluğu iyileşiyor. Kapak hastalarımıza önerimiz mevcut tedavilerini sürdürmeleri ve korunma tedbirlerine uymaları" diyor.

34 yaşımdayım hipertansiyonum var. 26 yaşından beri düzenli olarak ilaç kullanıyorum. Koronavirüste yüksek risk grubunda mıyım?

Çankaya Yaşam Hastanesi’nden Dahiliye Uzmanı Dr. Hüseyin Çimen, "Hipertansiyon hastaları risk grubundadır o yüzden herkesten daha fazla özen göstermeniz gerekiyor. Diyabet hastaları gibi yüksek risk grubunda yer alıyorsunuz. Sosyal mesafenizi koruyun, mümkün olduğunca evden çıkmayın. Çıkmanız gerekirse maskenizi takın, ellerinizi sabunlu suyla 20 saniye kadar sık sık yıkayın" diyor.

"KALBİM HIZLA ÇARPIYOR, PSİKOLOJİM BOZULMAYA BAŞLADI..."

33 yaşındayım bu aralar kalbim hızlı çarpıyor ve içimde korku oluşuyor, inanılmaz bir duygu. Covid-19 nedeniyle çok endişeliyim. 8 aylık kızım var işten eve korkarak gidiyorum. Bu aralar boğazımda sanki bir şey varmış gibi hissediyorum. Hayatımda ilk defa böyle bir göğüs ağrısı ve boğazımda bir şey hissettim. Psikolojim bozulmaya başladı sanki. Bunlar neden oluşuyor acaba?

Klinik Psikolog Ebru Demirköz, "Yaşanılanların psikolojik etkisi bedensel olarak ortaya çıkıyor. Kaygı, korku ve agresyonu tetikliyor. Bu sebeple vücutta hissedilen semptomlar paniğe neden olabiliyor. Ayrıca 8 aylık kızına zarar verme endişesi de durumu yükselten, sorumluluk duygusunu artıran başka bir neden. Başkalarına zarar verir miyim veya bir zarar görür müyüm, bu bedenimde yaşadığım nedir duygusu anlamlandırılmaya çalışılıyor kişi tarafından. Bedensel belirtilerin açıklanması için önce bir fizik muayeneye gidilmesinde fayda var. Eğer herhangi bir fiziksel sebebi yoksa psikolojik destek almasını tavsiye ederim" diyor.

DİYABETİK CERRAHİ AMELİYATI OLANLARDA RİSK NEDİR?

Eşim 55 yaşında diyabet hastası. 6 yıl önce diyabetik cerrahi ameliyatı oldu. Şekeri şu an kontrol altında. Riski nedir?

Pendik Medipol Üniversitesi Hastanesi Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı Uzm.Dr. Tayfun Garip, "Morbid obezite nedeniyle bariatrik cerrahi geçiren hastaların süreçlerinde diyabet hastalığı kaybolmuş ve nüksetmemiş ise olağan endokrinolojik takipler ve beslenme kontrolleri uygun olacaktır ancak opere olan hastalarda diyabet erken dönemde kaybolmuşsa da ilerleyen yıllarda dikkat edilmediğinde tekrar ortaya çıkabilmektedir. Cerrahi sonrasında halen devam etmekte olan bir glukoz yüksekliği (şeker) varsa burada glukoz yüksekliğinin seviyesine göre tedavi bireyselleştirilerek yapılmalıdır" diyor.

Salgın başlangıcı itibariyle tamamen izole yaşayan kişiler özellikle de yaşlılar tehlike bittiğinde ve kısıtlamalar azalıp sokağa çıktıklarında, doğal bağışıklıkları muhtemelen gelişmemiş olacağı için, ne tür risklere maruz kalacaklardır?

Türk Toraks Derneği Okul Başkanı ve Manisa Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Yavuz Havlucu, “Bağışıklık sistemi vücudun savunma mekanizmasıdır. Başka bir deyişle hastalıklara karşı dirençli olmamızı sağlayan sistemdir. İki tür bağışıklık mevcuttur. Bunlar, doğuştan gelen doğal ve sonradan kazanılmış olan edinsel bağışıklıktır. Koronavirüs de söz konusu olan edinilmiş bağışıklıktır. Edinilmiş bağışıklık vücudun mikroorganizmalara karşı antikor üreterek kazandığı bağışıklıktır. Bu antikorlar aktif veya pasif şekilde kazanılabilir. Aktif olanda; hastalığa yakalanırız, vücut bu hastalıkla karşılaşır, tanır ve savaşır. Mikrobu öldürmek için antikor dediğimiz bir madde üretir. Bu madde onu tekrar aynı mikropla karşılaştığında mikrobu tanıyıp hasta olmasını engeller ve korur. Bunun yanında mikropları zayıflatılmış hali veya bunların toksinleri kullanılarak üretilen aşılarla kazanılan bağışıklık da benzer şekildedir. Bu mikroorganizmalar laboratuvar ortamında işlemden geçirildiği için hastalık yapma tehlikesi yoktur ancak antikor üretimini sağlar. Yaşlılık döneminde doğal ve sonradan kazanılmış immünitede değişimler meydana gelebilmektedir, bağışıklık sistemi zayıflamaktadır.

Bu nedenle belli bir yaşın üzerindeki kişiler bu virüsle temas ettiklerinde bağışıklık sistemi yeterli yanıt veremediğinden ve bu yaş grubunda kardiyovasküler hastalıklar, kronik böbrek yetersizliği, diyabet, kronik akciğer hastalıklardan dolayı Coronavirüs enfeksiyonu daha ağır seyretmekte ve bu nedenle yoğun bakım ihtiyacı daha fazla olduğu bilinmektedir. Bunun yanında pandeminin başlangıç döneminde hastalığa bağışıklığı kişilerin az olması ve herkesin potansiyel bir hastalık taşıyıcısı olduğu için hastalık çok daha hızlı yayılmaktadır. Belli bir yaşın üzerindekilere getirilen sokağa çıkma kısıtlamasının temel iki nedeni de buna dayanmaktadır. Pandeminin başlangıç döneminde bulaştırıcı kişi sayısının çok fazla olmasından dolayı bulaşma hızı daha fazla olacak ve hastalığın bulaştığı kişi belli bir yaşın üzerindeyse yukarıda bahsedilen nedenlerden dolayı hastalık daha ağır seyredecektir. Belli bir yaşın üzerindekilerde enfeksiyonun sık görülmesi yoğun bakım ihtiyacı olan hasta sayısını arttıracağından sağlık hizmeti alımında da sorunlara sebep olacaktır (Özellikle İtalya’da pandeminin başlangıcında olan bu şekildeydi ve sağlık hizmetinin bu ihtiyacı karşılayamamasından dolayı yüksek ölüm oranları görülmüştür). Belli bir süre sonra toplumda virüse karşı bağışıklık kazanıp antikor geliştiren kişi sayısı arttıkça da virüsün bulaştırıcılık hızı da düşmeye başlayacaktır ve hastalığı daha az görmeye başlayacağız. Ayrıca aşı geliştirme çalışmaları devam etmektedir ve bu süre içerisinde aşı geliştirilip ve aşılanma da yapılacak olursa belli bir yaşın üzerindeki kişiler bu süreci en az sıkıntıyla geçirecektir.

Aynı şekilde bağışıklık sisteminiz ne kadar güçlüyse vücudumuz bu hastalık ile daha iyi savaşır. Bu süreçte yapmamız gereken en önemli şey bağışıklık sistemimizi kuvvetli tutmaktır. Bunun için de düzenli ve dengeli beslenmemiz, düzenli uyumamız ve mümkün olduğunca ev içinde düzenli egzersiz yapmamız önemlidir" diyor.

Anneler Günü'nde alacağımız çiçekle eve virüs getirir miyiz?

Ege Üniversitesi Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Selda Erensoy, "Çiçekçilerin çiçeği elleri temiz bir şekilde maskeyle hazırlaması, transferinin benzer şekilde sağlanması gerekir. Çiçeği alan kişinin de çiçeğin dış yüzeyini, saksısını silmek ve mümküm olduğunca o gün çiçeği açık ortamda bırakmak, balkona koymak, pencerenin önünde havalandırmak gerekir; çünkü hava akışı mikropların atılmasını sağlıyor" diyor.

Çankaya Yaşam Hastanesi’nden Dahiliye Uzmanı Dr. Hüseyin Çimen ise, "Bu konuda çok net bir bilgi yok. Bulaşma olmadığı konusunda bazı yayınlar var. Ancak net bir bilgi yok, bulaş riski düşük olduğu söyleniyor. Yine de dikkatli olmakta fayda var" diyor.

PANİK ATAĞA BAĞLI HİPERTANSİYON HASTALARI RİSK GRUBUNDA MI?

Ben 26 yaşındayım. Panik atağa bağlı hipertansiyon hastasıyım. İlaç kullanıyorum yaklaşık 2 yıldır. Genç olduğum için ve tansiyon rahatsızlığımın bana bir etkisi olmadığı için ve vücudumda hiçbir organımı etkilemediği için (kontroller yapıldı) risk grubunda olsam bile çok riskli olmadığını düşünüyorum. Bilgi verirseniz sevinirim.

Medipol Mega Üniversite Hastanesi Kardiyoloji Bölüm Başkanı Prof. Dr. Bilal Boztosun, "Covid-19 ‘a yakalanan hipertansiyon hastaları enfeksiyonu daha ağır geçiriyorlar.Özellikle yüksek tansiyon ile beraberinde diğer organlarda yüksek tansiyona bağlı etkilenmeler de başlamışsa (örneğin kalp kasında kalınlaşma, böbrek yetersizliği ya da damar hastalıkları gibi), kronik akciğer hastalığı, bağışlıklık sistemini zayıfalatacak steroid gibi ilaç kullanıyorsanız, ileri düzeyde obeziteniz varsa (vücut kitle indeksiniz 40!ın üzerinde ise), şeker hastalığı varsa bu gibi durumlarda riskinzin yüksek olduğunu söyleyebiliriz. Eğer tansiyon kontrol altında, yukarıda bahsettiğimiz durumlar yoksa Covid-19’a bağlı riskinizin çok düşük olduğunu söyleyebiliriz. Özellikle ACE inhibitörü ve ARB grubun tansiyon ilaçlarının kullanılmasının Covid-19’u ağır geçirmeye yol açtığına dair tartışmalar hala tıp camiasında devam etse de bu ilaçların zararlı değil hatta koruyucu olabileceğine dair yeni yayınlar da mevcut. Bu koşullarda bu ilaçları kesmeye gerek olmayıp mevcut ilacınıza devam etmenizi tavsiye ediyoruz" diyor.

Şeker hastasıyım (tip 2) açlık şekeri 140, tokluk ise 160. Günde bir adet hap kullanıyorum. Faal olarak market sektöründe çalıyorum bu süreçte bir sıkıntı yaşar mıyım?

Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı Uzm. Dr. Tayfun Garip, "Diyabet tip 1 ve 2 hastaları için glisemik kontrol hedefleri açlık kan şekerlerinde 80-130 mg/dl, tokluk hedefleri ise 160 mg/dl olarak belirlenmiştir. Ancak bu tedavi hedefleri hastaların diyabet yaşına, hipoglisemi riskine, diyabet komplikasyonları ve eşlik eden diğer hastalıklarına (koroner arter hastalığı, geçirilmiş serebrovasküler olay, kronik böbrek yetmezliği gibi) göre bireysel olarak belirlenmelidir.

Belirtilen açlık şekerleri 140 civarında olması nedeniyle tedavi hedeflerinin biraz üzerinde görünmekte olup (tokluk şekerleri tedavi hedefinde kabul edilebilir), ilk planda beslenme planı ve yaşam tarzının gözden geçirilerek glisemik kontrolün yoluna konulması mümkün gibi görünmektedir" diyor.

Virüs özellikle "0-10 yaş arası çocukları etkilemiyor" deniliyor. 7 aylık bebeğim nötropeni hastası. Nötrofil değerleri zaman zaman düşük çıkıyor. Bu durumda virüsün yaratabileceği risk yüksek mi olur? Eğer öyleyse sosyal izolasyonun dışında verilebilecek ek gıda, vitamin var mıdır?

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Ümit Arman Eşref, "Nötropeni hastalarının eğer değerleri çok düşük ise immünologlar tarafından sürekli antibiyotik tedavisine başlanır ama antibiyotiklerin virüsler üzerine etkisi bulunmuyor. Nötropeni için kanıtlanmış bir vitamin veya mineral desteği maalesef yok" diyor.

COVID-19 SONUCU HAYATINI KAYBEDEN KİŞİLERİN ORGANLARI NAKİLDE KULLANILABİLİR Mİ?

Covid-19 sonucu ölenlerin organları nakil için uygun mu?

Üroloji Uzmanı ve Organ Nakil Cerrahı Doç. Dr. Sertaç Çimen, "Covid-19 hastalığı nedeniyle ölen bir bağışçıdan organ nakli yapılması vericiden alıcıya bulaşma riski nedeniyle uygun değildir. İçinde bulunduğumuz dönemde tüm kadavra donörlere Covid-19 testi yapılmaktadır" diyor.

Özel bir hastaneye kontrole gittik. Doğum olacak ve öncesinde kan vermem gerektiği söylendi. Kan alma kısmına gittiğimde tek tek içeri aldılar. Kalabalık yoktu. Sosyal mesafe uygulandı. Ancak benden önce giren kişiye Covid-19 testi yapılmış. Odada aynı bölmede oturmadık. Covid testi yapan kişinin kıyafetleri diğerlerinden farklıydı. Test yapılan kişiyle yüz yüze gelmedim. Ama çok fazla kan alınınca biraz fenalaştım ve meyve suyu verdiler. Meyve suyunun pipetini hemşire taktı ama eli değdi mi değmedi mi bilmiyorum. Bende ve diğer herkeste maske, eldiven olan bir ortamda yukardaki senaryoda virüs kapma şansım var mı? Hamile olduğum için panik içindeyim. Covid testi yapan hemşirenin de üzerini değiştirip daha sonra yanımıza gelmiş olabileceğini düşünüyorum. Buna da emin olamadım. Hastaneden çıkar çıkmaz eldiven ve maskemi değistirdim ellerimi kolonya ile yıkadım ama ne kadar fayda etti bilemiyorum. Hastaneden test yapılan hastanın negatif cıktığını öğrendik ama ne kadar sağlıklı bir durum?

Türk Jinekoloji ve Obstetrik Derneği 2. Başkanı Prof. Dr. Cansun Demir, "Hastayla karşılaşmadıysanız risk az. Her iki tarafta da maske varsa risk çok azdır" diyor.

Derinden gelen öksürük ve sırt ağrılarım var. Ne yapılmalı?

İstinye Üniversite Hastanesi Medical Park Gaziosmanpaşa Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Fatime Yavuz, “Bu süreçte böyle bir durumda mutlaka doktora başvurmak gerekiyor. Günümüz salgınında koronayı ekarte etmeliyiz” dedi.

REFLÜ MÜ KORONAVİRÜS MÜ?

Reflü ve alerjik astım hastasıyım. 3-4 gündür boğazımda yanma, bugün de sırtımda ağrı başladı. Reflüden mi yoksa koronavirüsten mi olduğunu nasıl anlayabilirim? Sağlık kuruluşuna ne zaman başvurabilirim?

Medipol Mega Üniversite Hastanesi Gastroenteroloji Bölümü’nden Prof. Vedat Göral, "Bu dönemde bu tür şikayetler çok arttı. Reflü ile COVID-19’un yaptığı stres ve panik atak; midede reflü, ülser ve gastrit ollmaksızın, benzer belirtileri yapıyor. Böyle bir kişide, önce COVID testini ve akciğer tomografisini çekerek, korona enfeksiyonunu araştırmak lazım. Sonuç negatif ise, endoskopi yapılarak kesin tanı konur. Şikayeti hafif ise ve rahatsız etmiyorsa bekleyebilir. Şikayeti, orta ve ağır düzeyde ise, mide koruyucu ilaç tedavisine cevap vermiyorsa hastaneye başvurmalıdır" diyor.

32 yaşındayım, iki yıl önce büyük bir kalp krizi geçirdim, sigara ve strese bağlı olduğu söylendi. Şu an sigara içmiyorum. 2 yıldır kullandığım çeşitli ilaçlar var. Kasım ayının sonunda 15 ay geçtiği için kontrol amaçlı anjiyo yapıldı ve hiç bir işlem yapılmadı, stentin iyi durumda olduğu, ilaçları düzenli kullanmanın faydasını gördüğüm söylendi, tıbbı tedaviye devam kararı alandı. Risk grubunda olduğumu ve hastalığa yakalanmam durumunda zorlu bir sürecin beni beklediğini tahmin ediyorum. Dünya genelinde kalp-damar hastalığı olupta vefat edenlerin sayısının en yüksek seviye yüzde 10 olduğunu biliyorum. Risk durumum çok fazla değil mi? Sormak istediğim bir diğer soruda şu an mevcutta hastanelerde koronavirüs tedavisi için kullanılan ilaçlar kalp-damar hastalarında kullanılıyor mu?

Türk Kardiyoloji Derneği yönetim kurulu üyesi Prof. Dr. Ertuğrul Okuyan, "Evet, bu hastamız geniş bir enfarktüs geçirmiş ve kalbi hasar görmüş ama başarılı işlem uygulanmış ve çok güzel tedavisi düzenlenmiş. İlaçlarını düzenli kullanıp, izolasyon koşullarına uyarsa ve sokağa çıkmazsa merak edilecek bir durum yok. Covid hastalığı için kullanılan ilaçlar kalp hastalarında da kullanılabilir. Kalp hastalıkları olan hastalarda ilaç etkileşimi açısından daha dikkatli oluyoruz ve bu hastaları daha yakın izliyoruz" diyor.

Kasiyerim, eldiven takmama izin vermiyorlar. Dezenfektan var ama onu kullanmaktan ellerim yara olacak. Kasadan kalkıp ellerimi yıkayayım desem en az üç saat sürer. Yakın zamanda öleceğimi düşünmeye başladım, ne yapmam gerek?

Klinik Psikolog Ebru Demirköz, şöyle yorumluyor: "Eğer eldiven taksanız bile ölüm korkunuz varsa, bu psikolojik bir sorun ancak eldiven taktığınızda bu korkunuz yok oluyorsa çalışma şartlarınızı işvereniniz ile konuşarak, eldiven takma konusundaki hassasiyetinizi belirtmelisiniz."

BÖBREK NAKLİ OLANLAR KORONADAN NASIL ETKİLER?

8 yıl önce böbrek nakli oldum. Şu an iyiyim korona olursam nasıl etkilenirim?

Üroloji Uzmanı ve Organ Nakil Cerrahı Doç. Dr. Sertaç Çimen, "8-10 yıl önce böbrek nakli olmuşsanız dozları düşürülmüş olmakla birlikte halen organ reddini önleyici bağışıklık zayıflatıcı ilaçlar alıyorsunuz demektir. Bu nedenle bulaşma konusunda özel dikkat göstermeniz; kuru öksürük, kas ağrıları veya halsizlik gibi ön belirtileri hissetmeniz durumunda doktorunuza bilgi vermeniz gerekir" diyor.

Astım hastaları korona riski taşıyor mu?

Anadolu Sağlık Merkezi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Esra Sönmez, "Covid-19 hasta verilerine dayanan çalışmalara göre orta ve ağır astım grubunda olan hastalar için bu enfeksiyon daha ağır geçebiliyor. Astım hastalığında her türlü enfeksiyonun seyrini belirleyen iki önemli nokta astım tedavi uyumu ve hastalığın tam kontrol altında tutulması ve aşı uygulamasıdır. Türkiye’de astım genelde kıyı kesimleri, şehirler, büyük metropoller ve düşük sosyoekonomik koşullarda daha sık görülüyor. Sosyal izolasyon önlemlerine uymak Coronavirus’ten korunmada esastır” diyor.

4 yaşındaki kızımın kalbinde üfürüm var. Koronavirüs nasıl etkiler?

Medipol Mega Üniversite Hastanesi Çocuk Kardiyolojisi bölümünden Prof. Dr. Abdullah Erdem, "Kalbinde üfürüm olması kızınızın kalp hastası olduğu anlamına gelmez. Üfürüm duyulmuşsa öncelikle bunun neden olduğu şeye bakılır. Bir sebep varsa o bulunur. Masum üfürüm dediğimiz bir durumsa zaten normalden farkı yoktur. Ancak bir kalp hastalığı var ise öncelikle onun ne olduğu öğrenilir ve ona göre riskin normale göre daha fazla olup olmadığı konuşulabilir" diyor.

DİYABET HASTALARI NELER YAPMALI?

Diyabet hastaları koronavirüs enfeksiyonundan zarar görmemek için neler yapmalı?

Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği'ne göre, kan şekeri hedefte olanlarda, hastalığın şiddeti genel topluma göre hemen hemen aynıdır. Bu nedenle şu sıralar kan şekerinizi daha sık ölçün. Açlık ve tokluk ölçümlerinizin hedef aralıklarda olmasına dikkat edin.

İşyeri istediği için test yaptırdım, pozitif çıktı ama Allah'a şükür hiç semptom, belirti yok. Kanımdaki oksijen oranı 75 oranında. Ateşim 36-36.5 derece. Üç gündür hastanedeyim. Tomografide de pozitif çıktı ve dediğim gibi iyiyim. İlginç tarafı temas ettiğim hiçbir kimsede pozitif çıkmadı. Herkes test yaptırdı ve sonuçları negatif çıktı. Bu nasıl oluyor? Benim durumumla ilgili ne düşünüyorsunuz?

Ordu Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji ABD Öğretim üyesi Dr. Öğretim Üyesi M. Kerem Çalgın, "Covid ile ilgili bilgilerimiz halen çok kısıtlıdır ancak zaman geçtikçe bu bilgiler gittikçe artmaktadır. Covid-19 bulaşan kişilerin yüzde 75-80'inde klinik belirti çok hafif olmakta veya hiç görülmemektedir. Virüs saçılımı az olan kişiler veya fazla miktarda virüs saçan kişiler olabilmektedir. Fazla miktarda virüs saçıp etrafındaki birçok kişiye bulaştıranlara süper bulaştırıcı denmektedir. Sizde yüksek ihtimalle virüs yükü daha az. Şu an yapılan testler virüs yükünü maalesef ölçememekte sadece varlığını tespit etmektedir" diyor.

KORONADAN KORUNMAK İÇİN NELER YAPILMALI?

Maskemi takıp 5-10 kişinin bulunduğu markete girip sosyal mesafeye dikkat edip alacaklarımı alıp eve geldiğimde ellerimi yıkıyorum. Kendimi korumuş oluyor muyum? Korunduğumu düşünüyorum. Dikkat etmem gereken ve uygulamam gereken başka yöntem var mıdır?

İnönü Üniversitesi Turgut Özal Tıp Merkezi Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Yaşar Bayındır, "Ek olarak dışarıda alınan malzemelerin poşeti hemen çöpe atılmalı. İçindekiler uygun bir kaba boşaltılabilir. Sebze ve meyveler yıkanıp sirkeli suda bekletilebilir. Sonra uygun şekilde saklanabilir. Diğer alınan önlemler gayet uygun" diyor.

Koronavirüsü yenen biri yine de virüsü çevresine bulaştırır mı?

Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı öğretim üyesi Prof. Dr. Candan Çiçek, "Bu virüs ile enfeksiyonu geçirip, koruyucu antikorlara sahip olan bir kişide iyileştikten 28 gün sonra herhangi bir bulaştırıcılık söz konusu değildir. Ancak bu koruyucu etkinin ne kadar sürdüğü henüz bilinmemektedir" diyor.

Apartmanda oturuyoruz. Üst katlardan ayak basılan halı, kilim, yolluk silkeliyorlar. Silkeletmiyoruz. Binanın kurallarını belirledik. Halılar virüs, mikrop, bakteri, partikül barındırır mı sağlık açısından tehlike oluşturur mu?

Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı öğretim üyesi Prof. Dr. Candan Çiçek, "Üst katlardan halı silkelemenin sadece hijyen açısından sakıncası vardır. Virüs yayılımında bir önemi yoktur" diyor.

Boğaz yanması, öksürük ve çok az da nefes darlığım var ama bu 1 aylık bir süreç. Doktora gittim, şurup verdi şikayetlerim geçti ama tekrardan başladı. Covid-19 olma ihtimalim var mı?

İnönü Üniversitesi Turgut Özal Tıp Merkezi Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Yaşar Bayındır, "Bir ay önceki şikayetler aynen tekrarladıysa astım, kronik bronşit veya kronik farenjit gibi hastalıklar olabilir. Ancak benzer şikayetler hafif seyirli Covid-19'da da olabilir. Şikayetlerin devam etmesi durumunda elbette tekrar kontrol edilmesi uygun olacaktır" diyor.

ALERJİK ASTIM HASTALARINDA HASTALIK AĞIR SEYREDER Mİ?

Alerjik astım hastasıyım. Mart-nisan aylarında alerjik reaksiyonları fazlasıyla hissediyorum. Ancak astım ile ilgili vücudumda herhangi bir reaksiyon hissetmiyorum. Ne bir nefes darlığı ne de bir sıkışma vs. ama ilaç raporumda astım yazılı. Astımın derecesi var mı bilmiyorum ama Covid 19 ile enfekte olsam. Yüksek riskli, solunum cihazına bağlanan kişiler grubunda yer alır mıyım? Hastalık ağır seyreder mi?

Bursa Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Mehmet Karadağ, "Alerjik astım Covid-19 açısından ek bir risk oluşturmamaktadır. Allerjik belirtiler için hastaların ilaçlarını düzenli olarak kullanmaya devam etmelerini öneriyoruz. Astımı ve alerjik reaksiyonları kontrol altında tutan inhaler steroid grubu ilaçlar da güvenle kullanılabilir" diyor.

Hafif mitral kapak prolapsusu ve eser miktarda mitral yetmezliğim var. Risk grubunda mıyım ayrıca kullandığım ilaç ace 2 protenini artırır mı?

Çankaya Yaşam Hastanesi Kardiyoloji Uzmanı Dr. Tuncay Altun, "Hafif mitral kapak prolapsusu ve eser (minimal) mitral kapak yetmezliği normal yaşam beklentisinin olduğu bir durumdur. Kardiyolojik yönden ciddi bir durum değildir. Korona virüs enfeksiyonu yönünden risk gurubunda değildir. Bahsettiğiniz ilaç beta bloker dediğimiz kalp ilacıdır. Daha çok çarpıntı , aritmi ve hipertansiyonda kullanılır. Bu ilacın ACE ve reseptör blokeri etkisi yoktur. Bu sınıftan bir ilaç değildir" diyor.

Şikayetlerimiz üzerine eve gelip test yaptılar pozitif çıktım. İlaç getirdiler kullandım, iyileştim. 14 gün sonra tekrar eve gelip örnek aldılar ve negatif çıktım. Fakat 17. gün tekrar test yaptıklarında kendimi iyi hissetmeme rağmen yeniden pozitif çıktı test sonucum. Ben tekrar hasta mı oldum? Tekrar ilaç kullanmam gerekiyor mu veya ben taşıyıcı ya da bulaştırıcı mıyım?

Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı öğretim üyesi Prof. Dr. Candan Çiçek, "Hayır, tekrar hasta olmadınız. Bunun bir kaç nedeni olabilir:

1. Şu anda kullandığımız testin duyarlılığı düşük. Her zaman aynı performans alınamıyor

2. Örnek iyi alınmamış olabilir. Virüs epitel hücrelerinin içinde, burun üst kısmı ve genizde yerleşik. Yeterince epitel hücresi toplanmamış olabilir. Ayrıca örnek transportu uygun koşullarda yapılmamış olabilir.

3. Covid-19 hastalığını geçirenlerde 37-50 gün arasında virüsü saçan kişilerin olduğu bildirilmiştir. Bazı kişilerde süreç uzuyor. Tüm aksaklıklar bilindiği için iki kez örnek alınıyor ve negatif çıktığı zaman virüs salınımının durduğuna karar veriliyor.

SOKAĞA ÇIKARILAN KÖPEKLER EVE VİRÜS TAŞIR MI?

Evimde minik köpeklerim var. Onları sokağa çıkardığımda üstlerine, karınlarına, patilerine virüsün bulaşma riski yok mu? Varsa nasıl temizlemem gerekir? Devamlı onları öpüyorum, onlar da beni. Koyun koyuna yatıyoruz. Riskler nelerdir?

Ordu Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji ABD Öğretim üyesi Dr. Öğretim Üyesi M. Kerem Çalgın, "Hava yoluyla nasıl iletildiği de dahil olmak üzere yeni koronavirüs hakkında henüz kısıtlı bilgilere sahibiz. Hasta kişi ile sosyal mesafeye uyulmadığı durumlarda (1 buçuk metre mesafe ve 15 dakikadan fazla süre maruziyet) viral partiküller direkt solunum yolu ile alınarak hastalığa neden olabilir. Sosyal mesafeye uyulduğunda ise virüsün bulaşması büyük oranda azalmaktadır. Yeni koronavirüs insan vücudu dışına çıktığında hızla hastalık yapıcı özelliğini kaybeder. Yapılan çeşitli çalışmalar yüzey, sıcaklık ve diğer çevresel faktörlere bağlı olarak viral partikülün vücut dışında birkaç saat veya birkaç güne kadar parçalanmadan kalabileceğini göstermektedir. Virüs, sert yüzeylere nazaran yumuşak yüzeylerde daha az süre kalabilmekte ve sert yüzeylere temas etmek bulaş açısından daha tehlikeli görünmektedir. Bu nedenle dışarıya çıkılan ayakkabılar ile eve girilmemelidir. Aynı şekilde köpeklerinizin de dışarıdan eve virüs getirme riski bulunabilir ve dışarı çıkıp eve her gelişinizde, onları yıkamanız bulaşı kırma yönüyle faydalı olacaktır" diyor.

Anne sütünden bebeğe koronavirüs geçer mi?

Çankaya Yaşam Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Özlem Oğuz Güngör, "Bugüne kadar yapılan testlerde anne sütünde virüs olduğuna dair hiçbir kanıt gösterilmemiştir. COVID-19 ile enfekte olmuş kadınların, virüsü anne sütü ile bulaştırabilecekleri henüz bilinmiyor" diyor.

Göz pınarımda saniyelik şiddetli ağrılar oluyor, elektrik çarpması gibi. 2 gün boyunca da kanlanma oldu ve hem sağ hem sol gözümde ara ara seyirme meydana geliyor. Bütün gün bilgisayara bakarak çalışıyorum. Öte yandan da koronavirüsten şüpheleniyorum. Gözde kızarıklık da belirtilerden sayılıyordu. Ne yapmalıyım?

Göz Vakfı Direktörü ve Başhekimi Doç. Dr. Barış Yeniad, "Gözde kızarıklığın birçok sebebi olduğu için bu durumun hemen koronovirüs ile ilişkilendirilmesi doğru olmaz. Gözde seyirmenin en sık sebebi stres veya çay-kahve tüketimidir. Bu nedenle acil bir durum değildir. Bilgisayar ile çalıştığınız düşünüldüğünde şikayetlerinizin muhtemel sebebi göz kuruluğu diye düşünüyorum. Bilgisayar kullanımını azaltmak ve takviye olarak suni gözyaşları kullanmak yararlı olacaktır" diyor.

HİPOTİROİDİ HASTALARINDA RİSK YÜKSEK Mİ?

20 yıldır hipotiroidi hastasıyım. Son 3 senede 2 kere bronşit oldum. Ferritinim, B12, D vitaminim düşük, dvit alıyorum ferritin sınırda olduğu için iğne vermedi doktor. 46 yaşındayım özellikle dikkat etmem gereken bir nokta var mı? Aldığımız vitamin hapları bize destek sağlar mı bağışıklık sistemi üzerinde?

Bursa Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Mehmet Karadağ, "Hipotiroidi hastalığı Covid-19 açısından ek bir risk oluşturmamaktadır. Hastalığınızın takip ve tedavisinde bir değişiklik yapmanıza gerek yoktur. Sosyal izolasyon kurallarına uymanızı ve genel önlemlere dikkat etmenizi öneririm. Ferritin hastalığın şiddetini değerlendirirken kullandığımız parametrelerden birisidir. Ancak düşük olması değil 500 ng/dl’den daha yüksek olması hastalığın ağır seyrettiğini gösteren bulgulardan birisidir. Vitamin haplarının bu hastalık açısından destek sağladığını gösteren bilimsel bir kanıt yoktur" diyor.

Eşimde derinden gelen öksürük ve buna bağlı sırt ağrıları mevcut. Ateşi yok. Sizce ne yapmalıyız?

Çankaya Yaşam Hastanesi Dahiliye Uzmanı Dr. Hüseyin Çimen, "Ateş her zaman olmayabilir. Öksürüğü varsa, doktor muayenesine gitmenizde fayda var" diyor.

1 yaşımdan beri astım hastasıyım, yaşım 21. Ağır bir astımım yok beni daha çok alerjik açıdan etkiliyor. Astım için devamlı ilaç kullanmıyorum. 2 ay önce solunum testi yaptırdım bir sıkıntı çıkmadı. Şu zamana kadar 3 ya da 4 kere bronşit geçirdim. Risk olarak ne durumdayım? Riskli gruba benim gibi astım hastaları da dahil midir?

Bursa Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Mehmet Karadağ, "Risk olarak astım hastalığının Covid-19'a yakalanma açısından da hastalığın ağır tablo oluşturması açısından da herhangi bir kanıt yok. Yani risk grubunda değilsiniz. Kronik solunum yolu hastalıklarından Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığının önemli bir risk faktörü olduğu ve sigara içenlerde riskin 14 kat artığı biliniyor" diyor.

ORTAK KULLANILAN TUVALETLER RİSK TAŞIR MI?

Ailem evde çıkmıyor, ben çalışıyorum ve evde maskeyle geziyorum ama aynı WC'yi kullanıyoruz. Virüs varsa WC'den aileme geçer mi?

Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı öğretim üyesi Prof. Dr. Candan Çiçek, "Tüm koronavirüsler fekal-oral dediğimiz dışkı-ağız yoluyla da yayılırlar. Dolayısıyla evde tek tuvalet varsa ve bir kişi temaslı ise; tuvaleti kullanan temaslı tuvalet kapağını kapatarak sifonu çekmeli, tuvalet havalandırılmalı ve yarım saat kullanılmamalıdır" diyor.

Nikotinin koruyucu etkisinden bahseden bilimsel yayınlar ortada dolaşıyor. Çin'de ve ABD'de hastaneye yatış yapan hastalar içindeki sigara içen oranının genel nüfustaki sigara içen oranına göre hayli düşük kaldığı yönünde yayınlar da var. Bunlar sigara şirketlerinin paralı yayınları mıdır, yoksa bilimsel temeli var mıdır? Varsa sigara içenlere öneriniz nedir?

Bursa Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Mehmet Karadağ, "Covid 19 bulaşıcı bir virüs hastalığıdır. Hastalarla teması olanların sigara içmesi ya da içmemesi hastalığın gelişimini engellememektedir. Bilimsel yayınlarda bahsedilen gruplarda sigara içenlerin az olması sigaranın koruyucu olduğunun delili olarak kabul edilmemelidir. Sigara içenlerin akciğerlerinde ACE2 reseptörü dediğimiz yapıların fazlalaştığı ve virüslerin bu reseptörlerin fazla olduğu kişilerde ağır seyrettiği bilimsel bir gerçektir. Sigara içenlerin riski 14 kat fazla olarak belirlenmiştir. Nikotin sigaranın içeriğinde bulunan binlerce maddeden sadece bir tanesidir. Sigara nikotin dışında birçok kanser yapıcı ve irritan madde içermektedir. Nikotinin yararlı bir etkisi olduğu düşünülürse ilaç olarak da kullanılabilen nikotin preparatları vardır, tedavide denenebilir ve bilimsel bir çalışma ile etkinliği gösterilebilir. Ancak dünyada böyle bir çalışma henüz yayınlanmamıştır. Sigara içenlere acilen sigaradan kurtulmalarını öneririm" diyor.

Over kanseri ameliyatı oldum ve toplu taşıma ile işe gidip geliyorum. Sizce risk altında mıyım? Ne yapmalıyım?

Çankaya Yaşam Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Özlem Oğuz Güngör, "Geçirilmiş kanser ameliyatları risk oluşturur. El hijyeni, maske kullanımı, beslenme, kalabalık yerlerden uzak durma önemli dikkat edilecek durumlardır. En önemlisi, bireysel koruma, sosyal mesafeye dikkat etme ve kısıtlamalara uyma şeklinde olmalıdır" diyor.

Çocuklukta geçirilmiş zatürreden dolayı akciğerlerimde lekeler var. 35 yaş sonrasında dikkatle takibi yapılıcak. Ben de risk altında mıyım?

Bursa Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Mehmet Karadağ, "Çocuklukta geçirilmiş ve leke bırakarak sekelli şifa ile sonuçlanmış zatürreler tek başına risk faktörü değildir. Ancak kişi sigara içiyorsa ve kronik solunum yolu hastalığı varsa risk altındadır. Yakınmanız yoksa sosyal izolasyon kurallarına ve korunma önerilerine uymanız yeterlidir" diyor.

COVID-19 POZİTİF OLAN KİŞİLERİN EVDE BAKIMLARI NASIL OLMALI?

Evde toplam 6 kişiyiz, 2 pozitif hastamız var. Hasta olmayan kişileri korumak adına uykusuz günler geçiriyoruz. Pozitif olan kişilerin ihtiyaçlarını doğru şekilde nasıl yapmalıyız?

Türk Toraks Derneği Okul Başkanı ve Manisa Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Yavuz Havlucu, "Hastalığı hafif seyirli olan olgular evde takip edilebiliyor. Bu süreçte dikkat edilmesi gereken birkaç nokta var. Bunlar; önerilen ilaçlarını düzenli olarak kullanması, hastanın dinlenmesi, bol miktarda sıvı alması, düzenli beslenmesi, hastayı, mümkünse diğer aile bireylerinden ayrı bir odada tutmak eğer bu mümkün değilse iyi havalandırılan bir odada, diğer kişilerden en az 3-4 adım uzakta olmasını ve tıbbi maske takmasını sağlamak, hasta ile aynı odada bulunurken tıbbi maske takılması, aynı odada iken maskeye veya yüzünüze dokunmamalı, odadan ayrıldıktan sonra da maskenin çöpe atılması, hastanın ev içindeki hareketini olabildiğince sınırlandırılmalı, hastanın sık olarak dokunduğu yerler (masa, komodin, yatak başı, kapı kolu vb.) belirlenmeli ve bu yerleri günde en az bir kez önce sabun veya deterjanlı su ile temizlenmeli, sonrasında sulandırılmış çamaşır suyuyla dezenfekte edilmeli (Temizlik esnasında eldiven ve tıbbi maske kullanılmalı), hasta, varsa ayrı tuvalet ve banyo kullanmalı, hasta ortak tuvalet, banyoyu kullanıyorsa bu alanlar iyi havalandırılmalı, hastanın tabak, bardak, mutfak gereçleri, kıyafet, havlu, çarşaf ve yatak örtülerini başkaları kullanmamalı, hastanın tabak, bardak, mutfak gereçleri deterjan ve suyla yıkanmalı, hastanın havlu, çarşaf, yatak örtüleri ve kıyafetlerini çamaşır makinasında 60-90 derecede normal deterjan ile yıkanmalı, hasta veya çevresiyle temas sonrası, yemek hazırlanması öncesi ve sonrası, yemek yemeden önce ve tuvalet kullanımı sonrası olmak üzere, sık sık sabun ve suyla en az 20 saniye ellerin yıkanması veya alkol içeren dezenfektanlar ya da kolonya ile eller dezenfekte edilmeli. ayrıca hastanın kaldığı evde mümkünse 65 yaş ve üzeri kronik rahatsızlığı olan bireylerin bulunmamasını sağlanmalıdır. Tüm bunların yanında hastanın şikayetlerinde kötüleşme olması veya yeni bir şikayet ortaya çıkması durumunda ve evde bakımı sağlayan kişilerde ateş, öksürük veya solunum sıkıntısı olması durumunda sağlık kurumuna başvurulmalıdır" diyor.

3 gündür bel ve bacağıma kadar her tarafım ağrıyor ve mide bulantım var. Doktora gittim kan testi yapıldı, ağızdan örnek alındı. Kan testinde bir şey çıkmadı. Çalıştığım işyerinde yanımda 2 kişide korona pozitif çıktı. Sizce kan testi sonucu doğru mu?

Çankaya Yaşam Hastanesi Dahiliye Uzmanı Dr. Hüseyin Çimen, "Testin negatif çıkması, her zaman doğru olmayabilir. Şikayetleriniz devam ederse bir süre sonra test tekrar edilmeli" diyor.

Boğaz ağrısı ve vücut yorgunluğum var. Göğsümde bir baskı hissi var, gaz sıkıntısı gibi... Ateş gibi şikayetlerim yok. 4-6 gündür devam ediyor. Yaşım 39 ve sigarayı günde 8-10 adet içiyorum.

Dahiliye Uzmanı Dr. Hüseyin Çimen, "Kovid bulguları her zaman ateş ve boğaz ağrılarıyla ilerlemiyor. Semptomsuz da bu süreç görülebiliyor. Doktora başvurulması uygun olur, doktor uygun görürse test yapılır" diyor.

DAHA ÖNCE DOMUZ GRİBİ GEÇİRMEK AVANTAJ MI?

2009 yılında askerde domuz gribi geçirdim. 3 gün yüksek ateşle savaştım. 3 gün sonunda hastaneye gönderdiler. Ateşim düştüğü için bilgisayarlı tomografi çekildi ve tespit edildi. Ayrıca 2 yılda bir akut bronşit geçiriyorum ve mitral kapağım doğuştan tam yerleşmemiş ama kaçak yok. Risk grubunda mıyım? Domuz gribi geçirmem vücudun nasıl savaşacağı konusunda bir tecrübe olabilir mi?

Bursa Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Mehmet Karadağ, "Geçmiş olsun. Kalp hastalığı ve kronik solunum yolu hastalığı olanlar hastalıktan en çok etkilenen kişiler arasındadır. Bu açıdan risk grubunda sayılabilirsiniz. Daha önce geçirmiş olduğunuz domuz gribinin, koronavirüse karşı bağışıklık oluşturacağını gösteren bilimsel bir kanıt yoktur. Sosyal izolasyon kurallarına uymanız ve yakınmanız olursa tetkik yaptırabileceğiniz bir sağlık kuruluşuna müracaat etmenizi öneririm" diyor.

İnflamatuar bağırsak hastalığında (IBH) risk var mı?

İç Hastalıkları ve Gastroenteroloji Uzmanı Dr. Atilla Bektaş, "Covid-19, IBH (Ülseratif kolit ve Crohn hastalığı) hastalarında fazladan bir risk getirmiyor. Bununla birlikte tedavi için kullanılan bağışıklığı baskılayan ilaçlar hastalık için risk oluşturabiliyor. Ancak uluslararası bütün İBH derneklerinin ortak görüşü: İBH hastalarında, immünosüpresif olarak adlandırılan bağışıklık sistemini baskılayan tedavinin ve biyolojik ajanların duraklatılması önerilmemektedir. Çünkü bu ilaçlara ara verilmesi hastalar için ciddi ve geri dönüşü olmayan zararlar oluşturabilmektedir.

Avrupa Crohn ve Kolit Organizasyonu (ECCO) kılavuzları immunosupresif tedavi alan İBH hastalarına influenza (grip) aşısı öneriyor. En son araştırmalar bunlar, ancak size en uygun tedaviyi doktorunuzun vereceği unutmayın" diyor.

37 yaşındayım, tip 2 diyabet hastasıyım. Kontrollü diyet ve sporla şekeri tamamen normale indirdim ve ideal kiloya geldim. Uzun zamandır şekerim açlık 95-100 civarında; tokluk da 105-110 civarında seyrediyor. Ayrıca şekere bağlı vücudumda herhangi bir tahribat da olmadı. 3 aylık şeker ortalama 6.1. Tüm önlemleri aldığım halde koronavirüsün bulaşması durumunda bendeki seyrin ağır geçme ihtimali var mıdır?

Medipol Pendik Üniversite Hastanesi Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bölümü’nden Uzm. Dr. Tayfun Garip, "Covid-19 salgın döneminde özellikle alt hastalığı olan bireyler (Şeker hastalığı, hipertansiyon, KOAH, kronik böbrek hastalığı, kanser hastalığı gibi...) bu hastalık açısından daha büyük risk altındadır. Bu nedenle öncelikle riskli grupta bulunan hastaların covid salgınından kendilerini evde tutarak (Evin odalarının havalandırılması önem arz eder) sık sık ellerini ve yüzlerini sabunlu su ile yıkayarak dışarı çıkmaları gerektiğinde ise maske kullanarak ve sosyal mesafeye dikkat ederek korunmaları gerekmektedir. Ayrıca diyabet hastalarının demgeli beslenerek yeterli sıvı alması düzenli ve yeterli uyuması şeker düzenlerinin sağlanmasında çok önemlidir.

Diyabet hastalarının kan şekerleri regüler (kontrollü) gidenlerde mevcut tedavilerinin Covid-19 salgınından önce nasıl planlanmış ise öyle devam edilebilir. Bu hasta grubumuzda kan şekeri kontrolü iyi sağlanmışsa organ fonksiyonları korunmuş ise kan şeker regülasyonu bozuk olanlara göre daha avantajlı durumda oldukları düşünülebilir.

Diyabet hastalarında kan şekerleri 300 MG/DL üzerine çıkmaya başlamışsa veya şeker yüksekliğinin emareleri varsa (Çok su içmek, gece idrara çıkmak gibi) ayak yarası gelişmişse göğüste şiddetli baskı ve ağrı oluyorsa, gebelik şekeri saptanmışsa mutlaka doktora müracaat etmeleri gerekiyor" diyor.

Sürekli ateş ölçümü yapıyoruz acaba bir şey oldu mu ya da virüsü acaba eve getirdik mi diye. Obsesif olduk ve sürekli bilinçaltım beni virüse yönlendiriyor. Gün içerisinde 4-5 saat işe gidip geliyorum. Evden çıkarken maskemi takıyorum, eldivenimi takıyorum, şahsi aracımla gidiyorum ve kimseyi görmeden ofise giriyorum. Ofiste tek başıma çalışıyorum. Ofise girince masamı ve çantamı sprey dezenfektanla siliyorum. Eldivenleri çöpe atıp maskeyi havalandırıyorum, gün sonunda o maskeyi de değiştiriyorum. Aynı şekilde arabama binip evime geliyorum. Markete gitmem gerekirse maske ve eldiven muhakkak kullanıyorum. Aldıklarımızı balkonda en az 1 gün havalandırıyoruz buna elbiselerimiz de dahil. Markette bugün maske takmış öksüren birisi vardı ancak 4 metre uzaktaydı hemen ödeme yapıp çıktım. Virüs var ise bulaşmış mıdır?

Çankaya Yaşam Hastanesi Dahiliye Uzmanı Dr. Hüseyin Çimen, "Maksimum önlemleri uyguluyorsunuz. Onun haricinde, panik yapmamak gerekiyor. Aldığınız önlemler önemli ve yeterli gibi görünüyor. Önlemlerinize aynı şekilde devam etmeniz önemli, uygulamanız doğru. Sosyal mesafe 1.5 metre kadar, sizin mesafeniz daha fazlaymış, bulaş riski düşük" diyor.

İDRAR YA DA GAİTADAN TEST YAPILABİLİR Mİ?

Koronavirüsün yapılan testlerde idrar ve gaitada da görüldüğü belirtildi. Enfekte olmuş hastaya idrardan veya gaitadan test yapılırsa daha erken test sonucu alınmaz mı PCR testine göre?

Bursa Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Mehmet Karadağ, "Hastanın erken tanısı için hastanın sekresyonlarında virüse ait antijen araştırması PCR testi ile yapılmaktadır. Antijen araştırması virüsün vücuda girme riski en yüksek olan ve en fazla bulunma ihtimali olan boğaz ve burundan alınan sürüntüden tercih edilmektedir. İdrar ve gaitada da PCR testi yapılabilir ancak tanı konma ihtimali daha düşüktür" diyor.

2 gündür boğaz ağrım var. Eklem ağrıları da mevcut. Ateş ve öksürüğüm yok. Hastaneye başvurmalı mıyım?

Çankaya Yaşam Hastanesi Dahiliye Uzmanı Dr. Hüseyin Çimen, "Boğaz ağrısı olması bulgulardan bir tanesidir. Her bulgu her zaman olmuyor. Şikayetiniz devam ediyorsa, doktora başvurmakta fayda var. Bu her zaman Koronavirüs olacağı anlamına gelmez ancak, gecikmeden başvurulmalı" diyor.

Kız kardeşimde Covid-19 pozitif çıktı. Ciddi bir şekilde kaygı bozukluğu ayrıca panik atağı var, krize giriyor. Verilen ilaçlar beş günlük Covid-19 için ancak şu an antidepresan ilaçlarını kullanmamasını söylediler. Bunu söyleyen kişi Covid ilaçlarını bize getiren kişi. "Tam bilgim yok ama içmesin" dedi. Kız kardeşim "öleceğim" diye yaklaşık 5 gündür uyumuyor. Depresyona pozitif çıkmadan önce girmişti ve antidepresan ilaç almıyor şimdilik çünkü Covid ilacına başladı. Bugün ikinci günü. Bağışıklık sistemi düşüyor, kendisini yoruyor, yemek yiyemiyor, sadece şu içiyor. Bilgi almam gerekli lütfen bana yardımcı olun. Çözüm arıyorum ama bulamıyorum. Antidepresan Covid-19 ilacıyla alınabilir mi?

Dışkapı Yıldırım Beyazıt Eğitim ve Araştırma Hastanesi Psikiyatri Kliniği Uzmanı Dr. Gamze Erzin, "Covid-19 enfeksiyon tedavisi için kullanılan ilaçlardan bir kısmı kalpte aritmiye sebep olabiliyor, bu ilaçlar tek başına verildiğinde ciddi yan etkiye sebep olmayacaksa bile kullanılan diğer ilaçlarla olan etkileşimi (bu ilaç grubuna antidepresan ilaçları da ekleyebiliriz) bu yan etkinin meydana gelme olasılığını artırabilir. Bu nedenle Covid-19 tedavisine başlayacak olan hastalarımızın mutlaka hekimlerine kullanmakta oldukları ilaçlar konusunda bilgi vermeleri gerekmektedir. Ulaşabilirlerse bu ilaçların yerine idame olarak kullanabilecekleri ilaçlarını telefon ile doktorlarına sorabilirler yine Koronavirüs Online Ruhsal Destek Programı sayesinde psikiyatristlere ulaşabilirler.

Türk Toraks Derneği Okul Başkanı ve Manisa Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Yavuz Havlucu, "Covid-19 enfeksiyonu için evde tedavi verildiyse büyük ihtimalle hidroksiklorokin etken maddesi içeren bir ilaç verilmiştir. Rahat uyuması için verilen ilaç (ilaç adı buraya yazılmamıştır) ile etkileşimi yok ancak Covid-19 tedavisi için kullanılan ilaç kalpte QT uzaması denilen bir aritmiye sebep olabiliyor. Bunun yanında depresyon için kullandığınız ilaç da bu etkiye sahip. Her ikisi beraber kullanıldığında aritmi gelişme riski artabiliyor ve bu da ani ölüme sebep olabilir. Bu nedenle iki ilacın beraber kullanılması uygun değil" diyor.

Koronavirüs elimize bulaştı ama elimizi yüzümüze götürmüyorsak yine de bize zarar verir mi?

Çankaya Yaşam Hastanesi Dahiliye Uzmanı Dr. Hüseyin Çimen, "Elinizi 20 saniye süreyle sabunla yıkadığınızda virüs elinizden gider. Onun haricinde bulaşmaz. Metal yüzey ya da elbiselerde virüsün kaldığı biliniyor ancak sabunla 20 saniye yıkanınca gittiği biliniyor" diyor.

HASTANEYE GİTMELİ MİYİM?

Eklemlerimde ağrı, boğazımda bademcik şişkinliği gibi şişkinlik var. Nefes ile ilgili sıkıntım yok. Kulak içi ateş ölçer ile en fazla 37.4 derece. Ayrıca 7 Nisan'da tomografi çektirdim temiz dediler. Evde ayrı odadayım ve hiç çıkmıyorum. Hastaneye gidersem virüs kapmaktan korkuyorum. Hastaneye gitmeli miyim?

Bursa Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Mehmet Karadağ, "Sizin yakınmalarınıza benzer tablolarla hastalık geçiren çok sayıda olgu tanımlanmaktadır. Tomografi çektirdiğinize göre sizi muayene eden hekimin düzenlediği tedaviyle 14 günlük evde izolasyon kurallarına uymanızı öneririm, korona tanı testi yapılmadıysa, yakınmalarınızın devam etmesi ya da artması durumunda Tanı testi yapılarak kesin tanı almanızda yarar var. Tanı almanız durumunda doğru tedaviyle hastalığı en hafif şekilde atlatma şansını yakalarsınız" diyor.

50 yaşındayım, 1989'da tüberküloz hastalığına yakalandım. 45 gün hastanede tedavi gördüm. Şu an iyiyim. Akciğerimde 4 mm çaplı nodüler dansite izlenmektedir. Covid 19 risk faktörleri arasında yer alıyor mu?

Bursa Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Mehmet Karadağ, "Akciğerde nodül gelişerek iyileşen tüberküloz hastalığı sekelli şifa olarak değerlendirilir. Covid 19 açısından ek bir risk faktörü değildir. Ancak Covid-19 tüm insanlar açısından risk oluşturmaktadır. Korunma önlemlerini dikkate almanızı öneririm" diyor.

Bende 2 yıldır huzursuz barsak sendromu var, diğer sağlıklı insanlara istinaden risk oranım daha mı yüksek? Bu rahatsızlığım için herhangi bir ilaç kullanmıyorum.

Medipol Mega Üniversite Hastanesi Gastroenteroloji Bölümü’nden Prof. Dr. Vedat Göral, "Huzursuz barsak sendromu, temelde psikolojik kökenli ve stressle ilişkili olup, stressin arttığı ve panik atağa kadar giden bu dönemlerde, huzursuz barsak sendromu şikayetleri artmaktadır. Bu hastalarda, TEMAS, SOSYAL İZOLASYON ve EL YIKAMA kurallarına uyulduğu takdirde, koronavirüs enfeksiyonuna yakalanma sıklığı artmaz.Bu dönemde stressi yi yönetirlerse, ve izolasyon kurallarına uyarlarsa, hastalığa yakalanma ihtimalleri, normal kişiler gibidir" diyor.

ANTİKOR TESTİ YAPTIRABİLİR MİYİM?

Şubat ayında bir hafta geceleri yoğun ve kuru öksürük ile halsizlik yaşadım. 55 yaşındayım bu denli rahatsızlık yaşamamıştım. Doktora gittim antibiyotik bir sürü ilaç kullandım. Antikor testi yaptırma şansım var mı, varsa kovid hastanesi nerelerde var ya da ben mi evham yapıyorum?

Bursa Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Mehmet Karadağ, "Geçmiş olsun. Şubat ayında ülkemizde tanımlanmış koronavirüs hastası mevcut değildi. Yurtdışı temasınız olduysa tanı konmamış bir hasta olma ihtimaliniz teorik olarak vardır. Hastalığı geçirenlerde antikor yüksekliği gelişir. Tanı testi sadece Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü Ulusal Viroloji Referans Laboratuvarında ve belirlenmiş Halk Sağlığı Laboratuvarlarında yapılmaktadır. Kovid hastanesi olarak kastedilen pandemi hastanesi ülkemizde; bünyesinde enfeksiyon hastalıkları ve klinik mikrobiyoloji, göğüs hastalıkları, iç hastalıkları uzmanı hekimlerden en az ikisinin bulunduğu 3. seviye erişkin yoğun bakım yatağı bulunan hastanelerin tümü, ‘pandemi hastaneleri’ olarak tanımlanmıştır" diyor.

Daha önce sıtma hastalığı geçirdim. Sıtma ilacını kullandıktan sonra hastalığı atlattım. Sıtma ilacının bu hastalığa karşı etkili olduğu söyleniyor. Sizce vücudum bu hastalığa karşı yeterince dirençli hale gelmiş midir?

Bursa Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Mehmet Karadağ, "Sıtma ilacı olarak kullanılan ilaçlardan biri koronavirüs enfeksiyonunda tedavide etkili bulunmuştur ve kullanılmaktadır. Ancak enfeksiyon gelişmeden önce kullanılan ilacın koruyucu bir etkisi tespit edilmemiştir. Hastalığa karşı dirençli hale gelmeniz söz konusu değildir. Hastalarla temastan korunmak için genel önlemlere uymanızı öneririm" diyor.

Annemiz 65 yaşında. Şeker, tansiyon, astım, böbrek ve AA amilodiz tedavisi görüyor. Ne yazıkki Covid testi pozitif çıktı, bugün 10. günü ve evde tedavi ediyoruz. Sizce bu denli rahatsızlıkları olan bir hastanın bu hastalığı atlatması mümkün müdür? Genel durumu gayet iyi tek belirti öksürük başka hiçbir semptom gözükmüyor. Tansiyon, ateş vs. gayet normal...

Çankaya Yaşam Hastanesi Dahiliye Uzmanı Dr. Hüseyin Çimen, "Tabii ki atlatması mümkündür. Kronik hastalığı olan birçok kişi iyi bir tedavi ve bakım olunca hastalığı başarıyla atlatıyorlar. 10 gündür tedaviniz sürüyor ve başarılı gözüküyor" diyor.

KORONA TÜBERKÜLOZ GEÇİRENLER İÇİN RİSK Mİ?

Tüberküloz geçirdim. 2 sene önce tedavi oldum. Korona benim için tehdit mi?

Bursa Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Mehmet Karadağ, "Şifa ile sonuçlanmış tüberküloz hastalığı ek bir risk oluşturmamaktadır. Ancak koronavirüs pandemisi herkes için tehdit özelliğine sahiptir" uyarısında bulunuyor.

Esansiyel trombositemi hastasıyım. Haftada 3 kez interferon iğne oluyorum. Risk grubunda mıyım?

Medipol Mega Üniversite Hastanesi Hematoloji Bölümü’nden Doç.Dr. Ömür Gökmen Sevindik, "Hastamızın kullandığı interferon tedavisi aslında bazı virüs hastalıklarında tedavi amaçlı kullandığımız ilaçlardan biri. O yüzden eğer ek başka bir ilaç almıyorsa, kan sulandırıcılar hariç onları almasında fayda var, endişe etmesin riski bu ilaç yükseltmemekte" diyor.

Şu an 55 yaşındayım. Ben 6 yıl önce meme kanseri tedavisi gördüm. Şu an hormon tedavisi görüyorum, bende Covid-19 risk grubunda mıyım?

Medikal Onkoloji Uzmanı Doç. Dr. Erdinç Nayır, "5 yılı geçtiği için hastalığı atlattı kabul ederiz. Risk açısından normal bir bireyden farkınız yok" diyor.

Oğlum 5 yaşında ve otizmli. Bağırsak florası rahatsız olduğu için koronavirüs oğlum için daha fazla bir tehlike arz eder mi?

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Ümir Arman Eşref, "Bağırsak flora bozukluğu bağışıklık sistemini baskılar dolayısıyla prebiyotik tavsiye ederim" diyor.

BEHÇET HASTALARINDA RİSK NEDİR?

Behçet hastaları koronavirüs enfeksiyonu açısından risk altında mıdır?

Medipol Mega Üniversite Hastanesi Dermatololi Bölümü’nden Doç. Dr. Filiz Topaloğlu Demir, "Behçet hastalığı, deri ve mukozalar başta olmak üzere çok sayıda organı etkileyebilen sistemik bir hastalıktır. Tedavisinde hastalığın şiddetine ve organ tutulumuna göre kolşisin ile birlikte bağışıklık sistemini baskılayan veya düzenleyen kortizon, azatioprin, siklosporin ve/veya biyolojik ajanlar gibi çeşitli ilaçlar kullanılmaktadır.

Behçet hastalığının koronavirüs dahil viral hastalıklar için ek bir risk oluşturduğuna dair kesin bir veri yoktur. Fakat Behçet hastalığının tedavisinde kullanılan bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar koronavirüs enfeksiyonuna yakalanma riskini veya koronovirüs enfeksiyonunun şiddetini arttırabilir. Özellikle bağışıklık sistemini baskılayan birden fazla ilaç kullanan hastalar ile Behçet hastalığına ek olarak yaşı 70 ve üzeri olanlar, kalp ve damar hastalıkları, akciğer hastalığı, diyabet veya böbrek hastalığı gibi ek hastalığı olanlarda bu risk daha da artmaktadır. Kolşisinin ise koronavirüs üzerine olumlu veya olumsuz etkisine dair kesin bir bilgi yoktur. Kovid-19 sürecinde Behçet hastaları, kullandıkları ilaçları, kendilerini takip eden hekimlerine danışmadan kesmemelidir. Bu süreci, mümkün olduğunca, hastalıklarının şiddetini bilen ve kişiye özel risk durumlarını değerlendiren hekimlerinden görüş alarak geçirmelidir. Özellikle bağışıklık sistemini baskılayan ilaç kullanan Behçet hastaları bu süreçte mümkün olduğunca evde kalmalıdır. Sosyal izolasyon bu gruptaki hastalar için hayat kurtarıcı olacaktır" diyor.

Ülseratif kolit hastasıyım, risk grubunda mıyım?

Çankaya Yaşam Hastanesi Dahiliye Uzmanı Dr. Hüseyin Çimen, "İlaç kullanıyorsanız ve kesin teşhis konulmuşsa tüm kronik hastalıklarda olduğu gibi risk grubunda sayılabilirsiniz" diyor.

36 yaşındayım alkol ve sigara hiç kullanmadım. Küçükken bronşit geçirdim küçük bir iz bıraktı. 2009 yılında domuz gribi geçirdim, bronşite çevirdi ama hastaneye yatmadım ve 10 günde iyleştim. Yaklaşık 2 yılda bir ağır grip geçiriyorum ve bronşite çeviriyor kaba bir ral sesiyle bazen nefes darlığı yapıyor. Akut bronşit teşhisi konuluyor. Domuz gribi geçirmem vücudun virüslere karşı nasıl savaşması gerektiği konusunda avantaj mı ve akut bronşit risk grubu mudur?

Uludağ Üniversitesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Mehmet Karadağ, "Sizin durumunuz kronik solunum yolu hastalığı ile uyumlu değil. Kronik bronşit; en az 2 yıl üst üste her yıl en az 3 ay süre ile öksürük, balgam çıkarma yakınmalarının olması şeklinde tanımlanmaktadır. Bu durumda risk grubunda değilsiniz" diyor.

NÖROFİBRAMOTOZİS HASTALIĞI BAĞIŞIKLIK SİSTEMİNİ OLUMSUZ ETKİLER Mİ?

Yıllardır nörofibramotozis tanısıyla tedavi görmekteyim. Kronik hastalık olarak geçen bu rahatsızlık Covid-19 açısından risk grubunda mı?

Nöroloji Uzmanı Dr. Kaan Kayahan, "Nörofibromatosis hastalığı bağışıklık sisteminin gücünü azaltan bir hastalık değildir. Ancak kemik dokuda yaptığı hasar nedeniyle göğüs kafesinde hacim azalmasına neden olduysa ya da doğrudan akciğer dokusu içinde nörofibrom nodülleri mevcutsa koronavirüs enfeksiyonunun iyileşmesinde ek bir zorluğa neden olabilir" diyor.

Hepatit B taşıyıcısı ve hepatitli hastalar için risk var mı?

İç Hastalıkları ve Gastroenteroloji Uzmanı Dr. Atilla Bektaş, "The European Association for the Study of the Liver (EASL) göre İnaktif HBsAg taşıyıcısı olanlarda ve kronik hepatit B tedavisi gören hastalarda covid-19 enfeksiyonu ile artan bir risk literatürde belirtilmemiştir. Bununla birlikte, ağır karaciğer hastalığı olan ve karaciğer nakli sonrası hastalarda, vücut direnci düşük olacağından covid-19 için risk oluşturabilir. Hepatit C enfeksiyonu için de benzer durum söz konusudur" diyor.

Merhaba, öncelikle kronik ne demek? Bende aort damar genişlemesi var ve sadece bana stresten uzak durmam ve tansiyonumun yükselmemesi için dikkat etmem gerektiği söylenmişti. İlaç sadece 1 hafta kullandım, tansiyonum ise 10/6.

Türk Kardiyoloji Derneği yönetim kurulu üyesi Prof. Dr. Ertuğrul Okuyan, "Kronik demek uzun zamandır var olan ve devamlılık arz eden durum demek. Yani uzun süreli takip ve tedavi gerektirir kronik hastalıklar. Bu hastamıza söylenenler doğru tavsiyeler, tansiyon kontrolü önemli" diyor.

Eşim ve ben kronik tansiyon hastasıyız, 60 yaş üzeriyiz ve risk grubundayız. Ekmek ve diğer poşetleri eve aldıktan sonra mikrodalga fırında 1. ve 1.5 dakika ısıya tabi tutuyoruz. Teorik olarak koronavirüs yağla kaplıysa, mikrodalga fırının yağı en çabuk şekilde ertieceğini düşünüyoruz ama eşim hala kuşkulu. Acaba kuşkularında haklı mı?

Çankaya Yaşam Hastanesi Dahiliye Uzmanı Dr. Hüseyin Çimen, "60 derecenin üstünde pişen yiyeceklerde virüsün yaşama şansı yok ama yine de eve gelince, 60 derecede normal fırında ısıtmakta fayda var" diyor.

Aldığım antidepresanın yan etkisi nedeniyle tansiyonumda dengesizlik olunca beta bloker kullanmaya başladım. Tansiyon hastası olup olmadığımı bilmiyorum. Beta blokeri ve antidepresanı 2 ay içmediğimde tansiyonum 13-9 oluyor. Normal tansiyonum 10-6 gibi. Acaba covid-19 için riskli grupta mıyım? Ayrıca 10 yıldır ilaç kullanmadan uyuyan bir chronum var ince bağırsakta 15 cm. Bu hastalık da covid-19 için risk midir?

Chron hastalığı için ilaç kullanılıyorsa, çok belirgin olmasa bile riskli gruba girebilirsiniz. Yani normal sağlıklı bireylerden daha fazla risk grubundasınız. Ancak immun sistemini baskılayıcı ilaç kullanmıyorsanız, herkes kadar risk taşıyorsunuz. Hipertansiyon teşhisi konmamışsa, risk grubunda değilsiniz. Ancak teşhis konulmuşsa, risk grubunda yer alıyorsunuz.

Öksürük, nezle ve yüzümde şişlikler olmaya başladı ama ateş ve solunum sıkıntısı çekmiyorum sizce ne yapmalıyım?

Ateş ve solunum sıkıntısı her zaman olmayabilir. Öksürük şikayetiniz devam ederse bir doktora başvurunuz.

GRAVES HASTASI RİSK GRUBUNDA MI?

Graves hastasıyım ilacımı düzenli alıyorum. Teşhis konulalı yaklaşık bir ay oldu. Doktorum '1 ay sonra yeniden tahlil yapalım' demişti. Hastaneye gitmek istemiyorum, ilaçlarım bitene kadar bu şekilde devam edebilir miyim? Graves hastası risk grubunda mıdır?

Graves hastalığının sebebi bilinmiyor. İlaç kullanıyorsanız, risk grubuna girebilir. Doktorunuzla irtibata geçmenizde fayda var.

Böbrek nakilli hastalar için risk grubu nedir?

Normal sağlıklı bireylere göre, daha çok risk içeriyor.

Enfekte etmeyecek yani hasta etmeyecek kadar virüsün temas ettiği kişilerde de bağışıklık gelişir mi? Bu konu hiç sorulmuyor veya işlenmiyor. Örneğin; bir kişi ofiste klavyeye hapşırdı ertesi gün siz oturdunuz ve dalgınlıkla eliniz ağzınıza gitti. Ufak miktarda virüs ile temas sağlanmış oldu. Miktar az olduğundan hastalık gerçekleşmedi. Bu durumda bağışıklık kazanılmış olur mu?

Türk Toraks Derneği Okul Başkanı ve Manisa Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Yavuz Havlucu, “Bağışıklık sistemi doğada karşılaştığı bakteri, virüs, mantar, parazit ve farklı maddelere karşı konağı üç basamakta savunur;

• Yabancı olduğunu algılar

• Bunlara karşı savunmayı sağlar

• Bir daha unutmamak üzere belleğine kaydeder.

Burada en önemli konu antikorun gelişmesi ve enfeksiyona sebep olabilecek bir etkene karşı bir sonraki karşılaşmasında bu antikorun aktif hale gelerek vücudu enfeksiyondan korumasıdır. Koronavirüs özelinde antikorlar genellikle enfeksiyondan 10-14 gün sonrasında gelişir. Antikor gelişimiyle ilgili birçok parametre vardır. Bu virüsün yeni olması nedeniyle antikor gelişimiyle ilgili faktörler açısından kesin bir yargıya varmak şuan için zor olsa da birkaç şey söylenebilir. Antikor gelişmesi için enfeksiyöz ajanla bir şekilde bağışıklık sisteminizin temas etmesi gerekir. Bu temasın miktarı önemli olmakla beraber bağışıklık sisteminizin kuvvetli olması da önemlidir. Bağışıklık sisteminiz bağımsız olarak ne kadar fazla miktarda enfeksiyöz ajanla maruz kalırsanız antikor geliştirme olasılığınız da o kadar fazladır. Aynı şekilde bağışıklık sisteminiz ne kadar güçlüyse az da olsa bir enfeksiyöz ajanla karşılaştığınızda antikor yanıtı oluşturabilirsiniz. Bu nedenle bu dönemde yapmamız gereken en önemli şey bağışıklık sistemimizi kuvvetli tutmaktır. Bunun için de düzenli ve dengeli beslenmemiz, düzenli uyumamız ve mümkün olduğunca ev içinde düzenli egzersiz yapmamız önemlidir" diyor.

Over kanseri ameliyatı oldum. Ben hangi risk grubundayım?

İstinye Üniversite Hastanesi Medical Park Gaziosmanpaşa Kadın Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Op. Dr. Emrah Kızıldağ, “Bu hastamız yüksek risk grubundadır. Önlemi elden bırakmadan hareket etmek çok önemli" diyor.

Evde yakınları nedeniyle karantinada bulunan sigortalı çalışanların bu günlere ait ücretleri ne olacak. İş veren ne yapacak?

İşverenin, yakınları Covid-19 pozitif çıktığı için evde karantinaya alınan işçilere ücret ödeme yükümlülüğü bulunmuyor. İsterse ücretli izinli sayabilir ama zorunlu değil. Bu durumdaki kişilerin sağlık kuruluşlarından 14 günlük rapor almaları gerekir. Sağlık Bakanlığı, karantina uygulamasının ilk günlerinde bu konuda sağlık kuruluşlarına gerekli talimatları verdi. Rapor alan kişilere bu süre boyunca Sosyal Güvenlik Kurumu’nca iş göremezlik ödeneği verilir.

KORONA, ANKİLOZAN SPONDİLİT HASTALARINI NASIL ETKİLER?

Yaşım 47. Üç yıldır Ankilozan Spondilit hastasıyım basķılayıcı iğnelerden hiç yaptırmadım. 4 aydır ilaç da almıyorum, sigara kullanıyorum. Acaba ne kadar risk grubundayım?

Uludağ Üniversitesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Mehmet Karadağ, "Enfekte kişilerle temas etmeniz halinde herkes kadar risk altındasınız. Hastalarla temas ortamlarından mümkün olduğunca kaçınmanız gerekir. Enfekte olursanız 50 yaş altında olmanız olumlu, AS hastası olmanız ve sigara içmeniz olumsuz olarak hastalığı etkiler, sigarayı bırakmanızı öneririm" diyor.

4 yıl önce ASD ameliyatı oldum. 46 yaşındayım, ritim bozukluğum var. Kan sulandırıcı ilaç kullanıyorum. Benim riskim çok mu yüksek? Birde her kronik hasta muhakkak hastalığı ağır mı geçirir veya ölür mü? Hafif geçirme olasılığımız yok mu?

Türk Kardiyoloji Derneği yönetim kurulu üyesi Prof. Dr. Ertuğrul Okuyan, "Bu hastamızın riski, başka hastalığı olmayan kişilerden fazla değil. Ayrıca her kronik hasta ağır geçirecek diye bir kural yok. Kronik ağır hastalığı olanların da önemli bölümü hafif atlatıyor hastalığı" diyor.

Koronavirüs bir şekilde elimize bulaştı ve elimizde duruyor. Elimizi yüzümüze de götürmedik. Bu aşamada virüsün tehlikesi nedir? Elimin bana zararı var mı? Yoksa elimi sabunla yıkadığım anda bana hiç zarar vermeden yok mu olur? Bu arada başkalarına da temas etmiyorum. Ayrıca, virüs elimde kaldığı sürece hiçbir yere dokunmasam ve yıkamasam, elimde iken virüsün ölme süresi zamanı var mıdır?

Türk Toraks Derneği Okul Başkanı ve Manisa Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Yavuz Havlucu, “Hasta bireylerin öksürmeleri aksırmaları ile ortama saçılan damlacıkların solunması ile bulaşır. Hastaların solunum parçacıkları ile kirlenmiş yüzeylere dokunulduktan sonra ellerin yıkanmadan yüz, göz, burun veya ağıza götürülmesi ile de virüs alınabilir. Kirli ellerle göz, burun veya ağıza temas etmek risklidir.

Elinizle temas ettiğiniz bir yüzeyden almış olduğunuz virüs, elinizi göz, burun veya ağız ile temas ettirmediğiniz sürece sizi hasta etmez ancak şüpheli bir yüzeyle veya kişi ile temas ettiğinizde mümkün olduğunca en kısa sürede ellerinizi en az 20 saniye boyunca sabun ve suyla yıkanmalı, sabun ve suyun olmadığı durumlarda alkol bazlı el antiseptiği kullanılmalıdır. Antiseptik veya antibakteriyel içeren sabun kullanmaya gerek yoktur, normal sabun yeterlidir. Çünkü bu iki nedenle önemlidir. Birincisi insan elini farketmeden bile yüzüne götürebilir.

Yapılan çalışmalara göre bir saat içinde elimizle ortalama 10 ile 30 kez arasında yüzümüze dokunabiliyoruz, bazen bunu farketmeden de yapabiliyoruz. İkincisi elimizi yüzümüze götürmesek bile elimizle başka bir yüzeye dokunduğumuzda virüsü başka bir yere taşıyarak yayılmasına yardımcı oluruz. Bu nedenlerle şüpheli bir temas durumunda mümkün olduğunca en kısa sürede elimizi yukarıda önerdiğimiz şekilde yıkamalıyız.

Virüsün vücut dışında ne kadar süre canlı kaldığyla ilgili birçok çalışma var. Bu çalışmalarda virüsün oda sıcaklığında alüminyum yüzeylerde 2-8 saat, metal yüzeylerde 5 gün, ahşap yüzeylerde 4 gün, cam yüzeylerde 4 gün, kâğıtta 4-5 gün, plastik yüzeylerde 9 güne kadar, aerosol içinde kuru yüzeylerde 6 güne kadar aktivitesini sürdürebildiği bildirilmiştir. Havada bile 3 saat kadar asılı kalan bir virüs elin yüzeyinde çok daha uzun süre kalacaktır bu nedenle şüpheli bir temas öykünüz olduğunda elinizi hemen yıkamanız gerekmektedir" diyor.

Annem 54 yaşında 2 gündür boğaz ağrısı ve eklem ağrısı var. Bununla birlikte halsizlik de var. Ne yapmamız gerektiğini bilemiyorum. Alo 184’ü aradığımızda bant kaydı çıkıyor ve yeterli bir bilgilendirme yönlendirme sunmuyor. Hastaneye gitmemiz gerekli mi evde ne kadar süre takip etmeliyiz? Ne zaman hastaneye başvurmalıyız?

Türk Toraks Derneği Okul Başkanı ve Manisa Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Yavuz Havlucu, “Covid-19 birçok farklı şikayete sebep olabiliyor. En sık olarak; ateş, öksürük, nefes darlığı, boğaz ağrısı, üşüme, titreme ve halsizlik. Bunun haricinde tat ve koku almada bozukluk, ishal, karın ağrısı, bulantı, kusma, kas ağrısı gibi şikayetler de görülebiliyor. Bu dönemde birçok üst solunum yolu enfeksiyonu da görülmekte, örneğin boğaz ağrısına nezle de sebep olabilir ama nezlede ateş şikayetini neredeyse hiç görmeyiz. Eğer şüpheli bir temas öykünüz varsa, yakın zamanda kalabalık bir ortamda maske takmadan bulunduysanız, özellikle boğaz ağrınız ısrarla devam ediyorsa veya boğaz ağrınıza ateş, nefes darlığı gibi yukarıda sayılan şikayetlerden biri eklendiyse bir sağlık kuruluşuna başvurmanız iyi olur" diyor.

İNFLAMATUVAR BAĞIRSAK HASTALARINDA KORONA RİSKİ NEDİR?

İnflamatuvar bağırsak hastalığım var. Covid-19 için risk taşıyor muyum?

İstinye Üniversite Hastanesi Medical Park Gaziosmanpaşa Gastroloji Uzmanı Dr. İbrahim Ertuğrul, "Her kronik hastalıkta olduğu gibi bu hastalıkta da risk teşkil eder. Kullanılan ilaçlar, hastalığın aktif seyretmesi ve remisyonda tutabilmek için kullanılan ilaçların durumuna göre de risk değişmektedir” diyor.

Günde 1 buçuk paket sigara içiyorum. 4 ay önce göğüs doktoruna gittim, akciğer filmi çektirdim. Hiçbir sıkıntı yok dedi. 1 yıl içerisinde bir gün nefes darlığı çektim. Onda da mikrop kaptığım söylendi. 3 ay önce de tomografi çektirdim herhangi bir sıkıntı yok dendi. Astım, bronşit, KOAH gibi hastalıklarım yok. Koronavirüse karşı risk altında mıyım?

Uzmanlar, sigara içmenin Kovid-19 enfeksiyonunda olumsuz seyir ve sonuçlarla ilişkili olduğunu vurguluyor. Yeşilay ise sigara kullanımının koronavirüs riskini 14 kat artırdığını dile getirerek, içinde bulunduğumuz zamanların sigarayı bırakmak için en doğru zamanlar olduğunu belirtiyor.

Kontakt lens kullanımı koronavirüs riskini artırır mı?

İstanbul Okan Üniversitesi Hastanesi Göz Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Başak Bostancı, "Şu andaki mevcut bilgimize göre kontakt lens kullanılmasıyla, koronavirüs ile enfekte olma riskinde artış olduğunu gösteren bilimsel bir kanıt bulunmamaktadır. Bu noktada; ideal kullanım ve bakım prosedürlerine hassasiyet gösterilmesinin yanı sıra, kapsamlı el yıkama gibi hijyen önlemlerinin ciddiye alınması önem taşır. Bunlar arasında; lenslerinizi belirtilen süreler içinde değiştirme, tekrar kullanılabilir lensler için dezenfeksiyon uygulaması, gece kontakt lenslerle uyumama ve gözünüzde batma, yanma, kızarıklık gibi bir belirti varsa kontakt lens kullanımına ara verme gibi öneriler sayılabilir" diyor.

AKCİĞERLER KORONAYA KARŞI NASIL GÜÇLENDİRİLİR?

Akciğerlerimi nasıl güçlendirebilirim?

Acıbadem Kadıköy Hastanesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Zekai Tarım, akciğer kapasitesini geliştirmek için evde hemen hemen herkesin yapabileceği basit egzersizler olduğunu belirtiyor ve sıralıyor:

Diyafram egzersizleri: Dizleriniz bükülü olarak sırt üstü uzanın (destek için dizinizin altına yastık koyabilirsiniz) veya bir sandalyede otururken, bir elinizi göğüs kafesinin üstüne diğer elinizi de karnınızın üst kısmına koyun (midenizin üstüne). Burnunuzdan sakince nefes alın ve bu esnada karnınızdaki elinizin yukarıya kalkması için karnınızı şişirin (göğüs kafesinizdeki eliniz hareket etmemeli). Ardından burnunuzdan aldığınız havayı, ağzınızdan yavaş yavaş verin, nefesinizi verirken karın kaslarınızı kasarak, karnınızdaki elinizin aşağıya inmesini sağlayın. Bu hareket en önemli solunum kası olan diyaframı güçlendirir. Gün içinde bu nefes egzersizini 5-10 dakika süre ile üç ya da dört kez yaparsanız, nefesinizi daha kolay almanızı sağlayacaktır ve zaman içinde otomatik hale gelecektir.

Büzük dudak solunumu: Bu egzersizde, oturur vaziyette burnunuzdan nefes alın, sonra dudaklarınızı olabildiğince büzerek ıslık çalar şekilde yavaşça nefesinizi verin. Böylece akciğer kapasitenizi artırıp, akciğerinizdeki havayı büyük ölçüde boşaltmış olursunuz. Bu egzersizi günde 2-3 kez 5 dakika uygulayabilirsiniz.

Yürüyüş: Evde yürüyüş kapasitemizi 6 dakika yürüme testiyle belirleyebiliriz. Bu testte zaman tutarak ev içinde 6 dakika süresince kaç metre yürüdüğümüzü hesaplayabiliriz. Her hafta bu takibi yaparak kondisyonumuzu da takip edebiliriz. Yürüyüşün temposunda hafif, orta tercih edilmelidir. Bu tempo yürürken konuşmamızı engellemeyecek bir tempodur. İleri düzey kalp yetersizliği olan hastalarımızın bu tempoda yürüyüş yapmaları uygun olmayacaktır. Bu hastalarımız ise iki saatte bir ayağa kalkarak, ayakta durma sürelerini uzatmaları veya bir, iki dakikalık kısa yürüyüşler yapmaları yeterli olacaktır.

Yoga ve Pilates: Yoga ve pilates gibi egzersizlerin diyaframı çalıştırarak akciğer kapasitesini artırıcı, solunum kaslarını güçlendirici etkileri olduğu saptanmıştır. Yoga egzersizlerinin bir diğer faydası otonom sinir sistemindeki sempatik sinir sistemi etkilerini baskılamasıdır. Bu şekilde hem hava yolları kullanımı daha iyi hale gelir, hem de stresle mücadele güçlenerek bağışıklık sistemi güçlenir.

Havalar ısınmaya başladı. Yakında sivrisinekler ortaya çıkar. Sivrisinekler hastalığın bulaşmasına neden olur mu?

Uzmanlara göre, yeni koronavirüsün sivrisinekler aracılığıyla bulaşabileceğini gösteren herhangi bir kanıt yok.

2012'de zatürre oldum ardından pnömoni emboli oldum ve sol ciğere küntleşmiş leke bıraktı. Sağ ciğerde de küçükken geçirmiş olduğum hastalık sebebiyle yine leke olduğu söylendi. Bunu da o zaman öğrendim. Ayrıca genetik test yapıldı. Faktör 5 hastası olduğum belirlendi ve 2020 ocak ayında akciğerde enfeksiyon oldu. Antibiyotik kullandım geçti. Sorum şu; faktör 5 ve eski küntleşmiş olan lekeler riskli midir bu virüs için? Ayrıca Ocak 2020'de akciğerden enfeksiyon geçirdim ama Kovid olabilir mi? Son olarak kovid geçirmiş kişi tekrar aynı hastalığa yakalanır mı?

Türk Toraks Derneği Okul Başkanı ve Manisa Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Yavuz Havlucu, “Öncelikle daha önce zatürre geçirmiş olmak, akciğerinizde solunum fonksiyon kaybına sebep olmadığı sürece bu virüs için risk oluşturmaz. Solunum fonksiyon kaybınız olsa dahi bu kayıp ağır seviyede ise ancak risk oluşturur. Faktör 5 eksikliğine gelince, faktör 5 eksikliğini damarlarda tromboza yani tıkanıklığa eğilimi artırır. Bu faktör eksikliği virüse daha kolay yakalanmanıza sebep olmaz fakat yakalanırsanız hastalık daha ağır seyredebilir.

Bizlere sık gelen sorulardan biri de Aralık Ocak aylarında geçirmiş olduğum akciğer enfeksiyonları Covid-19 olabilir mi sorusudur. Benim şahsi görüşüm hayır çünkü eğer o dönemde bizde böyle bir enfeksiyon olsaydı, yoğun bakımlardaki veya servislerdeki yatışlarımıza yansırdı diye düşünüyorum.

Covid-19 geçiren bir hasta tekrar bu hastalığı geçirir mi sorusunu 3 gün önce sorsaydınız hayır derdim ama Güney Kore’de yaklaşık 100 hastada böyle bir durum bildirildi ancak hastalığı hangi şiddette geçirdikleri konusunda henüz tam bir bilgi yok. Bu nedenle ben bu hastalığı nasıl olsa geçirdim diyerek gerekli izolasyon ve hijyen önlemlerinden vazgeçmemek gerekiyor” uyarılarında bulunuyor.

Eşim 10 sene önce tüberküloz rahatsızlığı geçirmiş. Tedavisini olmuş. Riskli grupta mıyız ?

Manisa Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı'ndan Doç. Dr. Yavuz Havlucu, "Tüberküloz geçirmiş olmak bu hastalık için risk oluşturmaz. Ancak geçirilmiş tüberküloza bağlı akciğerde bronşektazi gelişmişse veya solunum fonksiyon kapasitesini etkileyecek kadar bir sekel (hasar) bırakmışsa evet böyle bir durumda bu hastalık risk oluşturabilir" diyor.

GÖZLÜK KULLANANLAR MASKE TAKARKEN NELERE DİKKAT ETMELİ?

Gözlük kullananlar için maske takmak oldukça güç. Bu konuda hem pratik hem de hijyen açısından öneriniz var mı?

İstinye Üniversite Hastanesi Medical Park Gaziosmanpaşa Göz Hastalıkları Uzmanı Dr. Hüseyin Şimşek, “Maske kullanırken gözlüğün buğu yapmaması için maskenin üstünün telli olan modelleri tercih edilmeli. Yukarıya doğru hava çıkışının olmaması için buruna ve yanağa oturmalı maske. Kulak arkasından bağlamalı maskelerde ise ikinci bir lastik oluşturularak maskenin tam oturması sağlanabilir. Öte yandan küçük bir peçete katmanı konulup yukarı hava çıkışı engellenebilir. Buğu gideren antifog spreyler optikçilerden alınabilir. Sabunla gözlüğün camını silip sonra da ıslak mendille temizlemek ya da tıraş köpüğü ile gözlüğün silinmesi buğu oluşumunun önüne geçebilir” diye konuştu.

Alerjik astım hastasıyım. Veteriner kliniğinde hayvan bakımında çalışıyorum. Onların temizliği, yemeği vs. hayvanlardan koronavirüs kapma ihtimalim var mı, risk nedir?

Manisa Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı'ndan Doç. Dr. Yavuz Havlucu, "Öncelikle, hayvanlardan gösterilmiş bir bulaş şu ana kadar bildirilmiş değil. Öncelikli olarak insanlarla olan temas ve izolasyon kurallarına dikkat etmeniz önceliklidir. Bunun yanında astım hastalığınızın olması (eğer ağır astım iseniz) koronavirüs enfeksiyonu bulaştığında hastalığı daha ağır geçirebilirsiniz. Burada unutulmaması gereken birşey daha var ki, astım hastalığının şikayetleri ile (öksürük, nefes darlığı gibi) koronavirüs enfeksiyonunun şikayetleri benzeyebilmektedir. Eğer nazal semptomlarınız ön plandaysa bunun astım ve buna eşlik eden saman nezlesi ile ilişkili olabilir. Covid-19 ile solunumsal alerjik hastalıkların semptomlarını karşılaştıracak olursak: 1. Covid -19 virüslerle bulaşan üst ve alt solunum yollarında semptomlara yol açmaktadır. Saman nezlesinde ise neden alerjiktir. (polen, ev tozu, küf, mantar, tüy)

2. Covid -19'da hasta olan bir bireyden bulaşma olur. Saman nezlesi bulaşıcı değildir.

3. Her ikisinde de aile öyküsü önemlidir. Covid -19 da ailede covid-19 ‘lu bireyle olması, saman nezlesinde ise ailesinde alerji öyküsünü sormak gerekir.

4. Belirtilerden Covid-19 ateş, boğaz ağrısı ön plandadır. Saman nezlesinde ise burun tıkanıklığı, hapşırma, burun tıkanıklığı ön plandadır. Her iki hastalıkta da koku almada kayıp görülebilir.

5. Saman nezlesi olan kişinin öyküsünde atopik dermatik, astım, alerjik rinokonjuntivit ile birliktelik sıktır. Covid -19 da akut başlangıçlıdır ve altta yatan bir alerji öyküsü yoktur. Bu dönem içerisinde mevcut hastalığınızın tedavisini aksatmamanız ve bu hastalıktaki en önemli yaklaşım olan temas ve izolasyon kurallarına uymanız en önemli yaklaşımdır" diyor.

İlaç kullanmayan tiroid hastaları da kronik hastalar gibi risk grubunda mı?

Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği'ne göre, koronavirus infeksiyonu yeni bir hastalık olduğu için, tiroid hastalığı olan kişileri nasıl etkilediğine ilişkin çalışmalar hali hazırda bulunmamaktadır. Şu an için hastalığın seyrini kötüleştirdiğini düşündürecek bilimsel bir veri yok. Genel önerilere uymak tiroid hastaları için de yeterli olacaktır. Tiroid hastalıkları için kullanılan ilaçlar bağışıklık sistemini zayıflatmaz. Genel olarak tiroid hormon tedavisi alan hastalarda kontrol tarihi, ileri tarihlere ertelenebilir ancak antitiroid ilaç kullananlarda zamanında ölçüm yapılarak ilaç dozu ayarlamak gerekebilir. Kesin kararı hekiminiz verecektir, hekiminizi arayarak öğrenebilirsiniz.

Hepatit B hastasıyım. Ekim ayında karaciğerden biyopsi oldum. Kronik başlangıcı dediler ve ilaç kullandım. En son vakalar çıkmadan önce kan vermiştim. Sonuçlarım için doktorumla telefonda görüştüğümde hbsag negatif görünüyor ama tedaviye devam edeceğiz dedi. Karaciğerim iyi durumdaydı ama alt ast hiç yükselmedi. Yağlanmam yok. Şu an hepatit ilacı kullanıyorum günde 1 kez ve kemik erimesi ilaçları kullanıyorum. 32 yaşındayım. Riskim nedir sizce?

Hepatit B taşıyıcılarında risk bildirilmemiştir.

HİPOFİZ VEYA BÖBREK ÜSTÜ BEZİ YETMEZLİĞİ HASTALARI NE YAPMALI?

Hipofiz veya böbrek üstü bezi yetmezliği olanlar koronavirüsten korunmak için ne yapmalı?

Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği'ne göre, bu kişilerde korona enfeksiyonuna yakalanma riski toplumun genelinden daha fazla değil. Alınan kortizon tedavisi kesilmemeli. Ateşiniz yükseldiğinde veya solunum yolu şikayetiniz olduğunda en yakın sağlık kuruluşuna başvurun.

Hekimler sürekli “Bol su için” deyip duruyorlar. Fakat bazı hekimler de “Bol su içerek virüsleri yok edemezsiniz, sadece sık sık tuvalete gidersiniz” diyorlar. Hangisi doğru? Bol su içelim mi, içmeyelim mi? Ayrıca “bol su” ne demek, ölçüsü nedir bunun? Evde virüs taşıyan kimse yok. Herkes karantina koşullarında... Kimse dışarı çıkmıyor. Buna rağmen ikide bir elleri yıkamak, delirmiş gibi yüzeyleri dezenfekte etmek gerekiyor mu? Eve geldik. Hemen kıyafetlerimizi değiştirip kendimizi acilen banyoya atıp duş mu alacağız? Kimi 'Böyle yapın' diyor, kimi de 'Gerekmez' diyor.

Türk Toraks Derneği Solunum İnfeksiyonları Çalışma Grubu Başkanı Doç. Dr. Cenk Babayiğit, cevaplıyor:

1- Kişi hastalandığında, hele bu hastalıkla ateşle seyreden bir hastalıksa, iştahsızlık ile birlikte yüksek ateş: yeterli sıvı alımını, vücudun sıvı dengesini korumayı daha bir gerekli ve önemli kılar.

2- Sağlıklı bir erişkinde günlük 2-3 litre sıvı alımı yeterlidir. Bu sıvı miktarının çay, kahve ve diğer sıcak-soğuk içeceklerden ziyade su ile karşılanması daha iyidir. Ancak kişide kronik böbrek hastalığı, hipertansiyon gibi kimi hastalıklar varsa sıvı alımının fazla olması sakıncalı olabilir. Böylesi kişilerde bol sıvıdan ziyade yeterli sıvı alımına dikkat edilir. "Yeterli"nin miktarını da böbrek fonksiyonları, birlikte ateşli bir hastalık olup olmaması ile kişisel özellikler belirler.

3- Ateşle seyreden koronavirüs enfeksiyonunun da dahil olduğu hastalıklarda azalmış olabilen susama hissi, ateş ve terleme nedeniyle vücuttan artan su kaybı, su içilerek yerine konulmazsa böbrek fonksiyonlarını bozabilir. Üstelik korona enfeksiyonu gibi bazı hastalıklar böbrek fonksiyonlarını da bozabilmekte, akut böbrek yetmezliğine de neden olabilmektedir. Bütün bu faktörler birleşince bu hastalarda vücudun sıvı dengesi ve yeterli su içimi daha bir önem kazanmaktadır.

4- Hijyen ve kişisel temizliğin her zaman en önemli bileşenleri el ve vücut temizliğidir. Yaşadığımız korona salgınında hastalık etkeni virüsün çeşitli yüzeylerde farklı sürelerde canlı kalabildiği ve bu yüzeylerle temas eden eller ve vücuda bulaşabildiği, bu şekilde de hastalığa neden olabildiği dikkate alındığında en başta ellerimizi uygun şekilde yıkama en basit ve önemli hijyenik eylemdir. Dışarıdan eve girildiğinde ellerin yıkanması önemlidir. Evde covid veya diğer bir bulaşıcı bir hasta bulunmadığı sürece el yıkamanın sıklığını günlük hijyen gerekliliği belirler (yemeklerden önce ve sonra, tuvalet ihtiyaçlarından sonra, temizlik işlerinden sonra gibi). Duş-banyo yaparak vücut temizliğinin mümkün ise her gün yapılması genel bir hijyen önerisi olmakla birlikte, bu işlemin içinde bulunduğumuz salgın günlerinde eğer hastane veya diğer sağlık tesislerinde, kapalı ve kalabalık ortamlarda bulunulmuş ise eve gelindiğinde ilk fırsatta yerine getirilmesi uygun olacaktır. Açık havada veya kapalı ortamda 15 dakika gibi kısa süre sosyal mesafeyi koruyarak bulunmuş olmak eve girer girmez vücut temizliği yapmayı gerektirmez.

5- Dış ortamdan eve girildiğinde elbiselerin değiştirilmesi mutlak bir gereklilik olmamakla birlikte bir hastanede/sağlık tesisinde korona (veya herhangi bir diğer enfeksiyon) şüphesi taşıyan hastalarla temas eve gelindiğinde üzerimizdeki elbiselerin çıkarılarak yıkanmasını gerektirir.

Eşim 9 gün Covid-19 pozitif olarak tedavi gördü ve salı günü hastaneden taburcu oldu. Şu an evdeyiz ve maskeyle dolaşıyoruz. 3 yaşında kızımız var şu an anneannesinde. Çocuğumuzu ne zaman almalıyız. Çocuk çok bunaltıyor ne yapmalıyız?

Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Dahili Tıp Bilimleri Bölümü Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Zafer Kurugöl, "Geçmiş olsun. Ev içindeki izolasyonu taburcu olduğunuz günden itibaren 14 gün sonra sonlandırabilirsiniz. Yani, taburcu olmanızdan itibaren 3 gün geçtiğine göre kızınızı bugünden itibaren 9 gün sonra görebilirsiniz. Zor bir durum, ama sevdiklerimiz için katlanmak zorundayız. Bu arada, virus dışkı ile de daha uzun bir süre atılabiliyor, bu nedenle tuvaletleri en az 1 ay süreyle her gün iki kez çamaşır suyu ile temizlemenizi, çocuğunuzla 1 ay sonrasına çok sıkı temas kurmamanızı (kucağınıza almamanızı, öpmemenizi) öneririm" diyor.

Hipotiroidi hastasıyım. Koronavirüse yakalanma riskim daha mı yüksek?

Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği'ne göre, böyle bir bilgi yok. Yakın tarihte kontrol randevunuz varsa ve kendinizi iyi hissediyorsanız gitmeyin. İlaçlarınızı önerildiği gibi kullanın.

16 yaşındaki kızımın ateşi var. Boğazı hafif şiş doktora götürmeme gerek varmı?

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Ümit Arman Eşref, "Hafif soğuk algınlığı şikayetleri için doktora götürmenize gerek yok, ateş veya solunum sıkıntısı varlığında götürebilirsiniz" diyor.

6 yaşında Down sendromlu bir kızım var. Kalp kapağında kaçak var bizim için risk nedir?

Kalp kapağındaki kaçağın derecesi ve hangi kapakta olduğu önemli. Ayrıca bunun için ilaç kullanıp kullanmadığı da değerlendirilmeli. Risk değerlendirmesi çocuk kardiyoloji tarafından yapılmalıdır.

Ben kalpten Atrial Septal Defekt (ASD) kapama operasyonu geçirdim. Acaba ASD hastaları da risk grubunda mıdır?

Çankaya Yaşam Hastanesi Kardiyoloji Uzmanı Dr. Tuncay Altın, "ASD (atrial septal defekt) erişkin yaş grubunda en sık görülen doğumsal kalp defektidir. ASD günümüzde defektin büyüklüğü ve anatomik yerine göre ya girişimsel yöntem olan ASD kapama cihazı ile ya da operasyon ile tam başarı ile bu defekt kapatılabilmektedir. Bu nedenle Başarılı ASD kapatma operasyonu geçiren hastalar risk gurubunda değildir" diyor.

ALERJİ VE KORONAVİRÜS SEMPTOMLARI ARASINDAKİ FARK

Alerji ile koronavirüs semptomları arasındaki fark nedir?

Grip, nezle ve alerjik rinit gibi hastalıkların belirtileri koronavirüse benzeyebilir. Alerjisi olan kişilerde nefes darlığı, burun akıntısı, boğaz ağrısı belirtileri olabilir. Koronadan ayıran özellik ateştir. Alerjik öksürüklerde, hapşırıklarda ve boğaz ağrılarında ateş görülmez. Bu nedenle ateş olmadığında endişelenmemelisiniz. Ancak nefes darlığı ve öksürüğe ateş de eklenirse Alo 184 Koronavirüs Danışma Hattı'nı arayarak bilgi almalısınız.

Sıcak içecek içmek koronavirüsü öldürür mü?

Sıcak içeceklerin koronavirüsü yenmede etkili olduğu iddiası yanlış. Aksine aşırı sıcak içecekler koruyucu epitel tabakayı ve önleyici bağışıklık salgılarını tahrip ettiğinden yarardan çok zarar verir.

2 yaşındaki çocuğumun aşısının yapılması gerekiyor ama sokağa çıkma yasağı geldi. Sağlık ocağı 'Biz yaparız ama aşının yapıldığını bildirdiğimiz de sokağa çıkma yasağı çıkacak karışımıza' diyor. İzni nasıl alacağız?

Çocuğunuzun aşısını ihmal etmemeniz öneriliyor. Aşının yapılmaması yeni salgınlara zemin hazırlar. Aile Hekimleri Dernekleri Federasyonu durumu şöyle yorumluyor: "Aile hekimliğinin ana görevi olan koruyucu sağlık hizmetleri aksatılmadan devam ediyor. Aile sağlığı merkezlerinde bebek, çocuk aşılama hizmetleri aksatılmadan devam etmektedir. Bu süreçte aşı takvimine göre veliler bilgilendirilmekte ve belirli günlerde aşılamalar yapılmaktadır. Aşı zamanını takip eden veliler mutlaka aike hekimi ve aile sağlığı çalışanları ile irtibata geçerek en uygun saatte ASM'ye başvurabilirler.”

SAÇ KURUTMA MAKİNESİ COVID-19'U ÖLDÜRÜR MÜ?

Saç kurutma makinesi koronavirüsü öldürür mü?

Koronavirüs hücrelere tutunup içlerine giriyor. Bu nedenle dışarıdan herhangi bir ısı müdahalesi işe yaramaz.

Aylar öncesinde benzer semptomlarla rahatsızlanan bireyler olarak şüpheyle Covid-19 testi yaptırmak istediğimizde sağlık kurumlarının tutumu nasıl olur ve bu testte bağışıklık kazanılıp kazanılmadığı, geriye dönük hastalık tanısı yapılabilir mi?

Yapılabilir, Covid hastanesinde test yapılmasında fayda var.

Koronavirüsün kilo ile ilgili bir alakası var mı?

Uzmanlar, kilo almanın bağışıklık sistemini düşürdüğünü söylüyor. Koronavirüse karşı mücadelede ise bağışıklık sisteminin güçlü olması önemli rol oynuyor. Herhangi bir sağlık sorununuz yoksa, kilo kontrolü, sağlıklı beslenme, hareketli bir yaşam ve düzenli uyku ile koronavirüs riskini azaltabilirsiniz.

Daha önceden zatürre olan bir insan korona olmuşsa, önceden olan zatürre ne kadar etkiler, benim ciğerlerim daha mı zayıf?

Önceden geçirdiği zatürre hastalığı tedavi edilmişse ve hasar bırakmamışsa diğer insanlar kadar risk taşırsınız. Eğer hasar bırakmışsa, risk faktörünüz artar.

Hamileyim. Hamileyken Covid-19 tedavisi nasıl yapılır?

Kadın Hastalıkları, Doğum ve Tüp Bebek Uzmanı Doç. Dr. Deniz Ulaş, yorumluyor: "Covid-19 tanısı almış gebelerin tedavisi gebe olmayanlarla aynıdır. Sadece Covid-19 pozitif hamilelerin takip ve tedavisinin, gerekiyorsa doğumunun 3. basamak hastanelerde yapılması gerekir. Hastanede perinatolog, yeni doğan uzmanı, yoğun bakım uzmanı, enfeksiyon hastalıkları uzmanı ve doğum anestezisti de bulunmalıdır. Takip ve tedavinin negatif basınçlı izolasyon odalarında yapılması önerilmektedir. Gebede Covid-19 tedavisi; enfeksiyonun kontrol altına alınması, oksijen tedavisi, fazla sıvı yüklenmesinden kaçınılması, ampirik antibiyotikler, bebeğin kalp seslerinin ve sancının takip edilmesi, gerekirse mekanik ventilasyon ve doğum zamanlamasının doğru yapılmasını kapsamaktadır. Akciğer tomografisi normalde gebelikte çekilmez ama Covid-19 şüphesi varsa tomografinin çekilebileceği önerilmektedir."

Hamilelikte koronavirüs bebeğe bulaşır mı?

Koronavirüslü gebe vakası çok az olduğu için bu konu ile ilgili net bir bilgi yoktur. Ama anneden bebeğe plasental yolla anne karnında bulaşması pek mümkün görünmemektedir. Çin’de yapılan çalışmalarda Covid-19 pozitif gebelerin amnion sıvısından, kordon kanından, yenidoğan bebeğin boğazından ve anne sütünden alınan örneklerde koronavirüs tespit edilememiştir.

KORONAVİRÜS DOĞUM ŞEKLİNİ ETKİLER Mİ?

Yeni koronovirüs enfeksiyonu doğum şeklini etkiler mi?

Hayır. Koronavirüs enfeksiyonu doğum şeklini etkilemez. Sezaryen eğer tıbbi olarak ihtiyaç varsa yapılmalıdır. Ayrıca normal doğum sırasında vajinal salgılarla bebeğe bulaşma olmadığı yapılan çalışmalarda gösterilmiştir. Şimdiye kadar Covid-19'lu 32 gebe literatürde bildirilmiştir. 32 hastanın 15’inde erken doğum görülmüştür. 32 Covid-19 pozitif gebenin 27’si sezaryenle, 2’si vajinal yolla doğum yapmıştır.

Şiddetli öksürük sonrası balgam geliyor ama diğer belirtiler yok. Acaba sıkıntı mı?

Bir doktor muayenesinden geçmenizde fayda var. Göğüs hastalıkları uzmanına görünmelisiniz.

36 yaşındayım, 2 yıldır kronik astım hastasıyım. Sigara hiç kullanmadım acaba bende mi en riskli gruptayım?

Evet, astım hastaları riskli gruptadır.

KORONANIN HAMİLELER ÜSTÜNDEKİ ETKİSİ NEDİR?

3 aylık hamileyim dikkat ediyorum koronaya yakalanmamaya ama yakalanırsam ne gibi bir süreç beni bekliyor? Bebeğimi kaybetme riskim ne kadar, hamileler üstündeki etki nelerdir?

Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Gökçen Erdoğan, "Endişenizi anlıyorum, bilimsel dünyada yapılan çalışmalar bu konuda hem yetersiz hem az maalesef. Bu çalışmalar üzerine değerlendirildiğinde ise bebeğe geçiş sadece bir makalede gösterilmiş. Yani geçiş hala netlik kazanmadı. Gebe olarak yapmanız gereken tek şey virüsün size geçmesini önlemek, hem hijyen kurallarına hem de fiziki izolasyona dikkat etmek olmalı" diyor.

Aralık 2019'da ateş, halsizlik ve balgamlı öksürük şikayetleriyle hastaneye gittim. Zatürre başlangıcı olduğu söylendi ve o tarihten Nisan 2020 tarihine kadar 2 kutu antibiyotik ve grip ilaçları kullandım. Son olarak 2020 Mart ayından beri 4 günlük koku ve tat alamama, devamlı hafif ateş ve burun tıkanıklığı, arada öksürük yaşıyorum. Kas ve sırt ağrılarım da oluyor. 20 gündür evdeyim ve kendi imkânlarımla iyileşmeye çalışıyorum. Bu bahsettiğim belirtiler sonrasında koranavirus olma ihtimalim nedir? Evde iyileşmemi hızlandırmam için ne gibi önerileriniz olur?

Koronavirüs olma ihtimali var. Öncelikle hastanede test yapılması gerekiyor. Bahsettiğiniz belirtilerde koronavirüs riski var.

Kronik bronşit risk faktörü nedir?

Bronşit, astım gibi kronik akciğer hastalıkları risk faktörü arasında yer alır. Evde kendinizi izole etmeniz, sosyal mesafeye uymanız ve kalabalık ortamlarda bulunmamanız önerilir. Sağlıklı beslenme, egzersiz yapma ve düzenli uyku kurallarına dikkat ederek bağışıklık sisteminizi güçlü tutun.

Genel temizlik yapılmış bir evimiz var. Evden çıkmıyoruz fakat evde iki çocuk olmasına karşın evde genel temizliğe o kadar özen gösteremiyoruz ve Ev çok dağılıyor. Genel hijyen kuralları maalesef özen gösterilmiyor. Virüs kapma olasılığımız yine var mıdır?

Hijyen kurallarına uyalım, evden çıkmayalım.

Doğuştan kalbimde delik vardı bunun için çocuk yaşta iki kez ameliyat geçirdim. Şu an 34 yaşındayım çok küçük bir üfürüm kaldığı söylendi. En son 1 yıl önce yine kalp çarpıntıları yüzünden ventriküler prematür depolarizasyon tanısı konuldu ve bir ilaç verildi. Aynı zamanda hiperprolaktinemiden dolayı da ilaç kullanıyorum. Kovid-19 açısından riskli grupta mıyım?

Türk Kardiyoloji Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Ertuğrul Okuyan, "Yaş grubunda bulunan normal insanlardan daha fazla bir riske sahip değilsiniz, merak etmeyin" diyor.

Koronavirüs suyla vücuda geçer mi? Örneğin banyo yaparken buruna giren sudan virüs kapabilir miyiz?

Hayır, kişiler, hastaların öksürme, hapşırma veya konuşmaları esnasında damlacıkların etrafa saçılmasıyla ya da hasta kişilerin temas ettiği yüzeylere temas edilmesi sonucunda enfekte olabilir.

ANNE SÜTÜNDEN BEBEĞE VİRÜS GEÇER Mİ?

Emzirme dönemindeyim, bebeğime geçirme riskim var mı?

Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri (CDC)'nin açıklamasına göre; bebeğinizi önlemlerinizi aldıktan sonra beslemeniz önerilir. Eğer hastalık belirtileri taşıyorsanız bebeğinizi kucağınıza alacağınız ya da emzireceğiniz zaman el hijyeninizi sağlayabilir, emzirme esnasında N95 maske takabilirsiniz. Ancak bebeğe sağdığınız anne sütünü vermek istiyorsanız yine el hijyeninizi sağlamalısınız. Süt pompasına ve şişeye dokunmadan önce ellerinizi yıkadığınızdan emin olun. Kullanımın ardından süt pompasını sıcak su ve sabunla yıkayın.

Benim şiddetli baş ağrım var, çok şükür öksürük ve ateşim yok. Bazen hapşırık var, bahar ayındaki polenden mi bilmiyorum, korkmalı mıyım?

Hayır, koronavirüs açısından korkmanıza gerek yok. Dile getirdiğiniz şikayetler koronavirüs semptomları arasında yer almıyor.

Ben karantina sürecine uyuyorum fakat aynı kattaki komşularım hala misafir ağırlamaya devam ediyor. Bu bizim karantinamızı nasıl etkiler?

Temasa geçmediğiniz sürece sizin için risk teşkil etmez.

Astım hastasıyım ayrıca tüberküloz tedavisi gördüm fakat şu an özel bir hastanede yoğun bakımda Kovid-19 bölümündeyim. Ne yapmalıyım?

Türk Toraks Derneği Başkanı Prof. Dr. Hasan Bayram, "Tüberküloz tedavisi yapılmışsa sorun yok. Astım tedavisini de aynen sürdürmeli. İhtiyacı varsa ilaçları artırılabilir. Kovid-19 için verilecek tedaviye engel değil" diyor.

ANTİDEPRESAN KULLANANLAR KORONADAN NASIL ETKİLENİR?

Antidepresan kullananlar risk grubunda mı?

Antidepresan kullananlarda koronavirüs riskinin arttığına yönelik bir bilgi paylaşılmamıştır.

Eşimde alerjik astım başlangıcı var. Alerjik astım kronik bir hastalık mıdır yoksa diğer astım hastalığına istinaden daha hafif midir? Koronavirüse karşı risk grubunda yer alıyor mu?

Astım tipleri arasında fark yoktur. Bütün kronik hastalıklar riskli ama astımlılar sanki diğerlerine göre daha az etkileniyorlar, bu sadece bir gözlem, araştırma sonucu değil.

Epilepsi hastaları nasıl korunmalıdır? Bu virüse karşı gibi önlemler almalı?

Türk Epilepsi ile Savaş Derneği'ne göre, epilepsili hastanın Kovid-19 hastalığına yakalanma riski genel topluma göre daha fazla değildir. Herkesin aldığı önlemleri almanız yeterlidir.

Şirketimiz iki hafta önce kısa çalışma ödeneğine başvurdu ancak şirketin muhasebe elemanları kısa çalışma uygularken diğerleri uygulamıyor. Sorduğumuzda ise daha onay gelmediğini söylüyorlar. Bu ödeneğin uygulanmaya başladığı işçilere de İŞKUR tarafından haber veriliyor mu? İşlerin tatil edildiği dönemde böyle bir imkan varken çalışanlar öncelikle yıllık izinleri kullanmaya yöneltiliyor.

Kısa çalışma başvuruları sadece işveren tarafından yapılmakla birlikte ödemeler doğrudan işçiye yapılmaktadır. Bir iş yerinde zorlayıcı sebeple işin durdurulması halinde işveren, ilk hafta ücretin yarısını ödemek zorunda. Tamamını ödeyip ödememek işverenin inisiyatifindedir. İşverenin kısa çalışma başvurusu uygun bulunursa, gerekli koşulları sağlayan işçilere, tatil uygulamasının ikinci haftasından itibaren kısa çalışma ödeneği verilir.

Şu ana kadar hiçbir iş yerinde ödenek verilmedi. Öncelikle iş müfettişleri, iş yerinizde kısa çalışma başvurusuna onay verecek. Bu onayın ardından, son 3 yılda 450 prim günü bulunan ve son 60 gündür hizmet akdi ile çalışmakta olan kişilere ödenek verilecek. Kısa çalışma ödeneği normalde her ayın 5’inde ödenir. Mart ayında kısa çalışma yapmış olanların ödemelerinin, 5 Mayıs tarihi beklenmeden öne çekilmesi ihtimali bulunuyor.

Sebze ve meyveleri nasıl yıkamalıyız?

Sebze ve meyveler genel hijyen koşullarına uygun olarak yıkamak yeterlidir. Sebze ve meyveleri önceden sirkeli suda bekletmek ve akan suyun altında yıkamak yeterli olacaktır.

8 aylık hamileyim ve kronik rahatsızlığım var. Kontrollere giderken veya doğum yaptıktan sonra sağlık personelinden veya hastane ortamından ben veya bebeğim virüs kapabilir mi?

Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Gökçen Erdoğan, "Hastanedeki sağlık personeli, hemşire, ve doktorlar gebelik takiplerinde ve doğum sürecinde bulaş olmaması adına teorik ve pratik tüm bilgiye sahipler. Kaldı ki virüs pozitif olan bir kişi zaten çalışamaz" diyor.

İmmün tam olarak nedir? Yükseltmek için tam olarak neler yapılabilir, en etkili yol nedir?

İmmün, bağışıklık anlamına gelir ve immün sistemi yani bağışıklık sisteminizi güçlendirmek için sağlıklı beslenmeli, uyku düzenine dikkat edilmeli, hareket edilmeli.

SİGARA KORONA RİSKİNİ ARTIRIR MI?

Sigara içmek koronavirüs riskini artırır mı?

Yeşilay'dan yapılan açıklamada sigara kullanımının koronavirüs riskini 14 kat artırdığı belirtiliyor.

Ben Kovid-19 rahatsızlığını hafif semptomlarla atlattığı mı düşünüyorum. Plazma tedavisi için donör olmak istiyorum. Uygun mudur?

Gerçekten covid-19 rahatsızlığını geçirdiğiniz testlerle gösterilirse donör olabilirsiniz. Kızılay'dan bilgi alabilirsiniz.

Kovid-19 egzersizle önlenebilir mi?

Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü Öğretim Görevlisi Doç. Dr. Korkut Ulucan, son günlerde dünya gündeminin ilk sırasını oluşturan Covid-19’un tedavisinde ve engellenmesinde de egzersizin önemli olduğu söylüyor.

Doç. Dr. Ulucan, “Düzenli egzersiz, immün sistemimizin çalışmasına olumlu yönde etki yapar, daha etkili çalışmasını sağlar. Kısaca düzenli egzersiz güçlü immün sistem demektir. Özellikle hastalığın engellenmesinde düzenli yapılan egzersiz oldukça önemlidir. Hastalığın tedavisinde de etkisinin olacağı muhakkak, ancak hekiminin uygun göreceği egzersizler tedavi sürecinde tercih edilmeli. O yüzden uygun beslenmenin yanında her gün egzersiz de yapmak gerekiyor, tabii ki evde yapmak gerekiyor, dışarıda değil. Bununla ilgili birçok spor derneği veya uzmanlar evde yapılabilecek egzersiz programlarını sosyal medyada paylaşıyor.”

Virüs taşıyan bir kişiden herhangi bir şekilde başkasına bulaşma olduysa bulaşan kişi bu semptomları kaç gün içerisinde hissedebiliyor?

Virüsle karşılaştıktan sonra genellikle 2 gün içinde belirtiler ortaya çıkar ama bu süre 14 güne kadar uzayabilir.

Hafif semptomlarla koronavirüsü atlatıyorum. Plazma tedavisi benim için uygun mu?

Hayır, uygun değildir. Plazma tedavisi ağır hastalarda özellikle yoğun bakım hastalarında uygulanır.

Marketten aldığımız kimi ürünleri direkt buzluğa atıyoruz. Virüs plastik yüzeylerde en fazla üç gün yaşar deniliyor. Bu süre buzlukta değişir mi?

Yapılan çalışmalara göre, düşük sıcaklıklar koronavirüsün hayatta kalma süresini uzatıyor. Bir araştırma, 4 derecede bırakılan virüslerin üçte ikisinin 28 gün hayatta kaldığını göstermiştir. Bu nedenle ellerinizi ve ürünlerinizi yıkamak önemlidir. Ayrıca, onaylanmış dezenfektanları kullanarak yüzeyleri temizlemelisiniz.

Hepatit B taşıyıcısı koronavirüs açısından risk grubunda mı?

Hepatit B taşıyıcılarında risk bildirilmemiştir.

KORONADAN NASIL KORUNMALIYIZ?

Kanser bile insanı 6 ay yada daha uzun bir sürede öldürüyor fakat koronavirus insanı 10 ila 15 gün arasında öldürüyor. Bu kadar tehlikeli bir vebadan korunmak için en püf nokta hangisidir?

Dışarıya çıkmamaya çalışın, çıkmak zorunda kalırsanız maske takın. El temizliğinize dikkat edin ve ellerinizi en az 20 saniye su ve sabunla yıkayın. Ellerinizi yıkamadan ağız, burun veya gözlerinize dokunmayın. Hasta insanlarla temastan kaçının. Hasta insanlarla temas ettikten sonra ellerinizi yıkayın. Bağışıklık sisteminizi güçlü tutun. Beslenmenize dikkat edin, spor yapın ve uyku düzeninize dikkat edin.

Epilepsi hastaları risk grubunda mıdır?

Türk Epilepsi ile Savaş Derneği'ne göre, epilepsili hastanın Kovid-19 hastalığına yakalanma riski genel topluma göre daha fazla değildir. Herkesin aldığı önlemleri alması yeterlidir. Epilepsi hastalığı için kullanılan ilaçlar enfeksiyonlara yatkınlığa neden olmaz, bağışıklık sistemini zayıflatmaz.

Alerji ilacı kullanmak koronavirüs için bir dezavantaj mıdır?

Bilindiği kadarıyla şu anda bir dezavantajı yok.

Türkiye'de iyileşenler gerçek anlamda eski sağlığına dönüyor mu?

Tam şifa olmuşsa, eski sağlığına dönmüştür kabul ediliyor. İyileşenler de 14 gün daha kontrol altındalar. Aralarda testleri tekrar ediliyor.

KAN GRUPLARI KORONA AÇISINDAN ETKİLİ Mİ?

Bulaşıcılık kan gruplarına göre farklılık gösteriyor mu veya daha dirençli olan kan grupları var mı?

Bilindiği kadarıyla kan gruplarıyla ilgili bir durum yok. Önemli olan kronik rahatsızlığın olmaması, sürekli kullanılan bir ilaç olmaması ve immün sistemini etkileyecek bir ilaç kullanılmaması.

Evin içinde bulaşma riski var mı? Biz kalabalik bir aileyiz, 7 çocuk ve eşimle birlikte 9 kişiyiz, risk var mı?

Dışarıyla temas halinde değilseniz büyük bir risk yok ancak dışarıyla temas eden kimsenin evde de maske takması öneriliyor.

Bende elim ve ayağımda uyuşma hissi oluyor. Bunun Kovid-19 ile alakası var mı?

Koronavirüsün genel beliritleri arasında öksürük, ateş, yorgunluk ve nefes almada zorluk görülüyor. Bildirilen belirtiler arasında uyuşma belirtilmemiştir.

41 yaşımdayım. 1998 yılından beri tek böbrekle yaşıyorum. Virüs benim için ne kadar risk teşkil ediyor?

Çankaya Yaşam Hastanesi Dahiliye Uzmanı Dr. Hüseyin Çimen, "Herhangi bir ilaç kullanıyorsanız risk faktörü mevcuttur. Ama herhangi bir ilaç kullanmıyorsanız hepimiz gibi aynı riski taşıyorsunuz. Herhangi bir üre, kreatin değerlerinde bir sorun yoksa kronik hastalık kategorisine girer risk faktörü mevcuttur" diyor.

TİROİD HASTALARI RİSK ALTINDA MI?

Tiroid hastaları risk grubuna girer mi?

Koronavirus enfeksiyonu yeni bir hastalık olduğu için, tiroid hastalığı olan kişileri nasıl etkilediğine dair çalışmalar henüz yok. Ancak hastalığın seyrini kötüleştirdiğini düşündürecek bilimsel bir veri yok. Genel önerilere uymak tiroid hastaları için de yeterli olacaktır.

Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği'ne göre; tiroid hastalıkları için kullanılan ilaçlar bağışıklık sistemini zayıflatmıyor. Genel olarak tiroid hormon tedavisi alan hastalarda kontrol tarihi, ileri tarihlere ertelenebilir ancak antitiroid ilaç kullananlarda zamanında ölçüm yapılarak ilaç dozu ayarlamak gerekebilir. Kesin kararı hekiminiz verecektir, hekiminizi arayarak öğrenebilirsiniz.

Koronavirüs şikayeti olmayan kişilerden bulaşabilir mi?

Hafif öksürüğü olan ancak kendisini hasta hissetmeyen kişilerden koronavirüs bulaşabilir.

Koronavirüs kargodan gelen paketlerle bulaşır mı?

Bu zamana kadar kargodan gelen bir paketten koronavirüse yakalandığı açıklanan bir vaka bildirilmedi. Ancak temkinli olmakta yarar var. Bu nedenle dışarıdan gelen paketi dikkatli bir şekilde aldıktan sonra, kullanmadığınız bir odada 5-6 saat bırakabilirsiniz.

Elde yara ya da kesik yoluyla virüs bulaşır mı?

Koronavirüs öksürme ve hapşırma gibi solunum yolu rahatsızlığı belirtileri gösteren kişilerden veya etrafa yayılan küçük damlacıklara temas yoluyla geçer.

Gençlerde ve yaşlılarda koronavirüs belirtileri aynı mı yoksa farklı mı?

Bulgular kişiden kişiye değişiklik gösterebilir. Herhangi bir bulgu vermeyen kişiler de söz konusu. Ancak koronavirüsün en sık karşılaşılan belirtileri şöyle; ateş, öksürük, nefes darlığı. Şiddetli olgularda ise zatürre, ağır solunum yetmezliği, böbrek yetmezliği.

MS HASTALARI RİSK ALTINDA MI?

MS (multiple Skleroz) hastaları risk grubunda mı? Koruyucu önlemler anlamında ayrıca bir şey yapmamız gerekir mi?

Nöroloji Uzmanı Dr. Kaan Kayahan, "Multipl Skleroz kendi başına SARS-nCOV2 (Corona Virus) enfeksiyon riskini artıran bir hastalık değildir. Ancak hastalığın ileri evrelerinde ortaya çıkması muhtemel hareket güçlüğü, yutma bozukluğu, beslenme yetersizliği ve akciğer kapasitesinde azalma gibi klinik tablolar her türlü enfeksiyonda olduğu gibi SARS-nCOV2 enfeksiyonu için de yakalanma riskinde artış ve hastalık seyrinin şiddetli olması ihtimallerini gündeme getirmektedir.

Multipl Skleroz hastalarının kullanmakta olduğu savunma sistemini modüle eden ilaçlar ve SARS-nCOV2 enfeksiyonu açısından ise 3 Nisan 2020 tarihinde yayınlanan uluslararası uyarılar var. Bazı ilaçların kullanımına devam edilmesinde sakınca bulunmazken, bazı ilaçlar ise savunma sistemi hücrelerinde sayısal azalmaya yol açtıkları için düşük ila orta şiddette risk artışına neden olmaktadır. Bu nedenle hastaların doktorları ile temasa geçmesi önerilir. Kortizon kullanımı gerektiren atak dönemlerinde tedavinin fayda/zarar oranının doktor tarafından dikkatle gözden geçirilmesi ve zorunlu ise ciddi izolasyon/sterilizasyon şartları altında kullanılması önerilir" diyor.

6.5 aylık hamile eşim ve 22 aylık çocuğumla evdeyiz. Eşim ve çocuğum 22 gündür ben ise 19 gündür kimseyle yan yana gelmedik. İki kez çöp atmak için dışarı çıktım. Dışarıdan market siparişleri geldi, onları bile yıkayarak poşetlerini çöpe atarak yerleştirdim. 3 haftadır eşimde ve bende kuru öksürük, boğaz ağrısı, grip gibi semptomlar var. Öksürüğüm 1-2 gün geçiyor, sonra yine başlıyor. Eşimde de aralıklı öksürükler devam ediyor. Sadece gündüzleri öksürük var. Ateş problemimiz yok. Bunca önleme rağmen herhangi bir sıradan üşütme, nezle, grip vb. hastalık bu kadar uzun sürer mi? Hamileler için ateşi illa beklemek mi gerekir yoksa öksürüğün daha kötüye gitmesi mi gerekir?

Çankaya Yaşam Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Özlem Oğuz Güngör, "Bulgular her zaman tipik olmuyor. Çok fazla asemptomaktik (bulgu vermeyen) durum söz konusu. Ateş yoksa solunumda bir sıkıntı yoksa izolasyona devam etmeniz önerilir. Sıvı alımını artırabilirsiniz" önerisinde bulunuyor.

Uyku apnesi problemim var. Doktor tarafından aperey önerilmişti onu kullanıyorum, risk altında mıyım?

Yaşlı kişiler, bağışıklık sistemi zayıf olanlar, diyabet ve kalp gibi kronik hastalıkları olanlar risk grubunda yer alıyor. Ancak uyku apnesi sorunu için kullandığınız bir aparey varsa onu insanların olduğu yerlerden uzak tutun ve düzenli bir şekilde temizleyin.

Bu aralar kalp krizleri ile ilgili ölümler çok oluyor bunun virüsle bir alakası var mı? Bazen başım kilitleniyor gibi oluyor, kafamın sağı ve solunda basınç hissediyorum ama başka herhangi bir sıkıntım yok. Acaba bu virüsün bir belirtisi olabilir mi? Bu rahatsızlık arada bir oluyor, şimdiye kadar hiç yoktu...

Kalp krizi ile Covid-19 virüsünün direkt saptanan bir ilişkisi şu an için yok. Yalnız birtakım kalp hastalıklarına neden olabileceği biliniyor. Kalp kasını etkileyerek, miyokardit, perikardit denilen durumlara yol açabilir. Tansiyonunuzu ölçtürmeniz önerilir.

6 buçuk aylık riskli gebeyim, hamileler koronavirüs açısından daha mı büyük risk taşıyor?

Hamilelerin koronavirüs açısından daha büyük risk grubunda olduğunu gösteren herhangi bir kanıt yok. Hamile kadınlar da enfeksiyon olasılığını azaltacak önlemleri almalıdır.

Covid-19 hayvanlara da bulaşır mı? Hayvandan insana bulaşabilir mi?

Çankaya Yaşam Hastanesi Dahiliye Uzmanı Dr. Hüseyin Çimen, "Hayvanlardan insanlara da bulaşabilir. İlk çıkış yolu zaten hayvanlardan insanlara bulaşarak olmuştur. Ardından da insandan insana bulaş özelliğini kazandı" diyor.

Evde annemle yaşıyoruz, odamda dokunduğum her yere temiz elle dokunuyorum ama mutfakta, odamın dışında anneminde dokunmuş olabileceği yerlere dokununca ellerimi yıkamalı mıyım? Yıkama isteğim oluyor, her şeyi kontrol etmeye çalışıyorum bu da beni çok yoruyor, zaman kaybına sebep oluyor. Annem ellerini yıkıyor ama bende böyle bir anksiyete oluştu.

Klinik Psikolog Ebru Demirköz, şöyle yorumluyor: "Muhtemelen koronavirüs sebebiyle tedbirlerinizi artırdınız hatta belki de anksiyete seviyeniz yükselmiş olabilir. Bu duruma belki daha önceden eşlik eden bir obsesif kompulsif bozukluk (OKB) da dahil oluyor olabilir. Ellerimi yıkamalı mıyım yıkamamalı mıyım sorusunda kendiniz karar vermelisiniz. "Yıkamayın" cevabı alınması durumun etkisini artırabilir. Bu gibi durumlarda bireyler danışmanlık almalı ya da terapi çünkü bu durum psikolojik.

Virüs etkisini psikolojimiz üzerinde de gösteriyor. Zorlantılı ve hatta takıntılı düşünceler etkisini gösteriyor. Kişisel hayatlarımızı hem sağlık hem de zihinsel yönlerden zorluyor. Yaparsak zaman kaybı yapmazsak bir iç huzursuzluğa dönüşüyor. Bu sebeple zaman kaybetmeden bir uzman desteğiyle kafa karışıklıklarını gidermeli ve işlevsel olarak hayatlarımızı sürdürebilmeliyiz."

KORONA SADECE İSHAL BELİRTİSİ VERİR Mİ?

Koronavirüs sadece ishal belirtisi gösterebilir mi?

Koronavirüs ateş, öksürük, nefes darlığı semptomlarıyla ortaya çıkar. Bazı hastalarda ishal, bulantı, kusma şeklinde sindirim sistemi bulgularının da tabloya eşlik ettiği bildirildi.

Koronavirüs için diyabet hastalığının seviyesi ne olmalıdır? Sabah ve akşam kullandığım bir ilaç var. Şeker dahil kan değerleri tamamen normal ve periyodik kontrollerini aksatmayan biri yine risk grubunda sayılır mı?

Diyabet kronik hastalık grubunda olduğu için, risk faktörü yüksektir. Risk grubunda sayılır.

Ben laboratuvar cihazlarının teknik servisiyim, biz kendimizi nasi koruyabiliriz? Eldiven, maske, gözlük, tulum giymekteyim ama yine de korkuyoruz sürekli laboratuvarlara hastanelere girmekteyiz. Çocuklarımız ve ailemize bulaştırma korkusu içerisindeyim, ekstra nasıl bir önlem alabiliriz? Bu işi yapmaya mecburuz, laboratuvar test cihazları bozulduğunda gitmemek olmuyor...

Çankaya Yaşam Hastanesi Dr. Hüseyin Çimen, şunları öneriyor; koruyucu önlemlerinizi almaya devam ediniz, zaten alıyorsunuz. Uyku düzeni ve beslenmenize dikkat edin. Ailenize bulaştırmamak için, koruyucu ekipmanlarınızı ev ortamına sokmamanız gerekiyor.

42 yaşındayım yıllardır ankilozan spondolit ve romatoid artit iltihaplı hastalıklarım var. Özel sektörde çalışıyorum, Covid-19 hastalığına karşı risk grubunda mıyım? Eğer öyle ise iş yerinde ne yapmalıyım?

Evet, risk grubundasınız. Takip edildiğiniz romatoloji uzmanınca değerlendirilip, risk faktörüne romatoloji uzmanınca kronik hastalık raporu düzenlenebilir.

Covid-19 artık hayatımızın bir parçası haline gelecek mi? Gribin, soğuk algınlığının yanında artık her yıl covid-19 da görülmeye başlanacak mı?

Bu duruma alışmalıyız. Ancak ileriki durumu şu an için belirtmek oldukça güç.

Kendimi iyi hissetmediğimi varsayalım. Biraz ateşim var, başım ve vücudum ağrıyor, Covid-19 olmuş olabilir miyim? Evime yürüme mesafesindeki özel hastanelere başvurup uygun görülürse ücretsiz test ve tedavi olabilir miyim?

Sağlık Bakanlığının açıklamalarına göre, bu testler sadece devlet ve korona hastanesi ilan edilen özel hastanelerde yapılabiliyor. Bu hastanedeki hekimlerin uygun gördüğü durumlarda yapılıyor. Onun dışındaki hastanelerde test yapılamıyor.

BALIKTAN KORONA BULAŞIR MI?

Balık alabilir miyiz, koronavirüs bulaşabilir mi?

60-70 derece üzerinde 30 dakikadan fazla pişmiş yiyeceklerde virüs yaşayamıyor diye biliniyor.

Koronavirüs tedavisinde kullanılan ilaç tüm risk altında bulunan sağlıkçılara profilaksi amaçlı verilebilir mi?

Birtakım farklı görüşler var ancak net bir durum mevcut değil.

Virüs ne zaman biter? Türkiye'nin gidişatı nasıl?

Bu soruya yanıt verecek hiçkimse yok. Halkımız Sağlık Bakanlığının önerilerini titizlikle uygulamalı.

Tip 2 diyabetliyim, dışarıda sürekli maske kullanmalı mıyım? Genç yaştaki diyabet hastaları için hastalığı atlatmada yaş faktörünün faydası olabilir mi?

Dışarı mümkün olduğunca çıkmayın. Çıkmak zorundaysanız maske mutlaka takın. Kronik rahatsızlıklarda yaş faktörünün çok fazla etkisi yoktur.

Spastik kolon hastaları koronavirüs risk grubuna giriyor mu?

Bilindiği kadarıyla spastik kolon hastalığı kronik hastalık grubunda değildir. Beslenme ve uyku düzeninize dikkat ediniz. İlaç kullanıyorsanız, ilaçlarınızı aksatmayınız.

Aşı bulunuyor olması ilacın da yakında bulunacağı anlamına mı geliyor. Farkları nedir?

Aşı ve tedavide kullanılacak ilaçlar çok farklı kategoridedir. Aşılar profilaksi yani hastalanma riskinizi azaltmanız için uygulanır. İlaçlar ise, hastalığın tedavisinde kullanılır.

İçilebilir gümüş suyu ile ilgili bir çalışma var mı? Virüslere karşı koruma sağladığı doğru mudur?

İçilebilir gümüş suyunun herhangi bir sağlık durumu için etkili olduğuna dair bir kanıt yok.

CERRAHİ MASKELER YENİDEN KULLANILABİLİR Mİ?

Cerrahi maskeler yeniden kullanılabilir mi ya da yıkanabilir mi?

Cerrahi maskeler tek kullanımlıktır, bu nedenle maske ile işiniz bittikten sonra çöpe atmalısınız.

Ankilozan Spondilit (AS) hastası 28 yaşındaki oğlum şu an sadece ağrı kesici kullanıyor, baskılayıcı ilacı almıyor. Ancak ağzında aft çıktı. Hastalığı genel olarak onu daha fazla riskli gruba sokar mı?

Ankilozan Spondilit hastalığının tek başına koronavirüs enfeksiyonuna yakalanmak ya da şiddetli hastalık geçirmek için bir risk faktörü olduğunu düşünmek için elde bir neden yoktur. Ama tedavide kullanılan ilaçlardan bazılarının risk oluşturması mümkündür. Ayrıca hatırlamak gerekir ki herkeste olduğu gibi AS hastalarında da yaş, sigara, eşlik eden böbrek hastalığı, kronik akciğer hastalığı diyabet gibi faktörler riski artırır.

50 yaşımdayım, sarkoidoz (sebebi tam olarak bilinmeyen, başta akciğerler olmak üzere göz, lenf bezleri, deri, kalp, beyin gibi organları tutabilen bir hastalık) hastasıyım. Şu anda aktif değil ama aile hekimiyim. Tedavide kullanılan bir ilaç nedeniyle risk grubunda olduğum söylendi. Ancak idari izin kullandırılmıyor, idari izinli olmam gerekmez mi?

Aile hekimlerinin klasik devlet memurlarından apayrı bir çalışma statüsü bulunuyor. Aile hekimleri, hizmet alım amacıyla düzenlenen idari hizmet sözleşmesi ile çalıştırılıyorlar. Daha önce kamuda görev yapmış olan aile hekimleri ve aile sağlığı elemanları, kurumlarında ücretsiz/aylıksız izinli sayılırlar.

Kanun uyarınca, aile hekimleri ve aile sağlığı çalışanlarının yıllık izinleri 30 gündür. Ayrıca beş gün kongre ve seminer izni ile yıllık izin bitiminden sonra mazeretleri nedeniyle beş gün idari izin verilebilir. Hastalık durumunda, bir malî yılda en çok on günlük dönemler halinde toplam kırk güne kadar, hekimin uygun görmesiyle hastalık izni verilebilir.

Aile hekimleri her ne kadar 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu’na tabi olmasalar da kamu görevi yapıyorlar. Koronavirüs dolayısıyla risk grubunda yer almanız halinde aslında idari izinli sayılmanız gerekir. Her ne kadar 40 güne kadar hastalık izni kullanma hakkınız bulunsa da koronavirüs karantinası sırasında aile hekimlerinin idari izinli sayılmasına yönelik mevzuattaki eksikliğin bir an evvel giderilmesi hakkaniyetli olur.

Virüs poşette ne kadar süre yaşıyor?

Koronavirüsün kartonda 24 saate kadar, plastik ve paslanmaz çelik yüzeylerde 2-3 güne kadar hayatta kalabildiği belirtiliyor.

İnternette satılan siyah maskeler (nano maske) koronavirüse karşı koruyucu mu?

Bu maskeler koruyuculuk olarak cerrahi maskelerden daha üstün değil. Ama yıkanabiliyor olması, yüze daha iyi oturması tercih nedeni olabilir.

Banka ve PTT şubelerine maskesiz girmek yasak mı?

Koronavirüse karşı alınan önlemler kapsamında insanların kalabalık olarak bulunduğu yerlerde maske kullanımı zorunlu hale getirildi. Örneğin, market, pazar alanları, toplu ulaşım araçları gibi...

SOKAK HAYVANLARI KORONA TAŞIYICISI OLABİLİR Mİ?

Sokak hayvanları korona taşıyıcısı olabilir mi? Nasıl yaklaşmak lazım, özellikle kediler virüsü taşıyabilir mi?

Koronavirüsün köpek ve kedilerde hastalık oluşturduğuna dair herhangi bir kanıt veya veri yok.

Koronavirüse yakalanan bir kişi iyileştikten sonra ikinci kez hasta olur mu?

Uzmanlar iyileşen koronavirüs hastalarının yeniden aynı hastalığa yakalanabileceğini ancak bunun nadiren görülebileceğini belirtiyor.

Fırından ya da bakkaldan alınan ekmeği tüketmekte risk var mıdır?

Ekmeğin Tarım ve Orman Bakanlığı'nın ön gördüğü koşullarda hijyenik olarak üretilmesi ve çalışanların da kurallara riayet etmesi durumunda risk oldukça düşüktür. Ancak yine de endişe duyuyorsanız eve almış olduğunuz ekmeği dilimleyerek tost makinasında ya da fırında 90 derecede kısa bir süre ısıtmanız yeterli olacaktır.

Para ile alışveriş koronavirüs riski açısından risk oluşturur mu?

Para elden ele gezen ve her gün temas edilen bir madde olduğu için en kirli madde olarak tanımlanıyor. Bu nedenle uzmanlar para yerine kredi kartı kullanılmasının daha uygun olduğunu dile getiriyor.

Gribe yakalanan bir kişide koronavirüs görülme riski artar mı?

Bununla alakalı bir bilgi yok. Ancak mevsimsel grip bile hapşırık ve burun akıntısı hariç koronavirüsün başlangıç bulguları ile birbirine benzeyebilir.

73 yaşında entübe hastamız var. Kök hücre tedavisi uyguluyoruz, faydası olur mu? Biraz iyileşme olduktan sonra immun plazma tedavisini devreye sokmak doğru mudur?

Spesifik bir soru ancak genel hatlarıyla; kovid hastalığına bağlı başlangıç düzeyinden yoğun bakıma gidene kadar bütün tedaviler standarttır ve Bilim Kurulu ile Sağlık Bakanlığı tarafından düzenlenmiştir. Ancak bu tedavilere yanıt vermeyen özellikle ilerlemiş hastalarda bazı başka ilaçlar ya da tedavi yöntemi denenebilir. Başka hastalıklarda kullanılan ve teorik olarak faydalı olabileceği öngörülen ilaçlar da bu kapsamda denenebilir. Kök hücre, immünglobulin ve diğer tedaviler de Sağlık Bakanlığı'ndan izin alınarak kullanılabilen tedaviler arasındadır. Ancak bu tedaviler her hasta için ayrı ayrı değerlendirilerek karar verilir.

Koronavirüs aşısı ne zaman çıkacak?

İnsanlar üzerinde güvenle kullanılabilecek bir aşının en erken bir yılda üretilebileceği bildiriliyor.

AİLEVİ AKDENİZ ATEŞİ HASTALARI DAHA FAZLA MI ETKİLENİR?

Ailevi Akdeniz Ateşi (FMF) hastalığı olan kişiler koronavirüsten daha fazla mı etkileniyor?

Akdeniz Ateşi Hastaları ve Ailevi Akdeniz Ateşi hastalığı kronik otoinflamatuvar bir hastalık olup ataklar ve sessiz dönemler halinde seyreder. FMF’de (Aile Akdeniz Ateşi) organ ve sistemler de etkilenebilir. Örneğin; böbrek tutulumu olan hastalar daha ağır tablolarla seyredebilir. Bu nedenden dolayı hastaların kendilerini Covid-19’dan korumaları çok önemlidir. Hastaların kullanacağı ilaçlar ve hastalıkla ilgili bilgi almak için romatoloji uzmanlarına danışmaları tavsiye edilir.

FMF hastalığı tekrarlayan ateş atakları ile giden bir hastalıktır. Genellikle ateşe eşlik eden başka klinik semptomlar olsa da bazı hafif ataklarda ateş ön plandadir ve diğer belirtiler yok ya da hafiftir. Covid-19 enfeksiyonun en sık belirtilerinden birisi de ateş olduğu için, FMF hastaları bu konuda dikkatli olmalı; ateşli bir durum yaşadıklarında Covid-19'un diğer belirtileri bakımından kendilerini sorgulamalıdır. Covid-19 belirtileri şunlardır:

* Yüksek ateş

* Kuru öksürük

* Boğaz ağrısı

* Nefes darlığı

* Yorgunluk

* Koku duygusunun kaybı

* Bir şüphe durumunda hastalar hekimlerine ulaşmalıdır.

KORONAVİRÜSLE İLGİLİ EN ÇOK MERAK EDİLENLER SORULAR

1- Yeni tip koronavirüs (Covid-19) nedir?

İlk kez Çin’in Wuhan kentinde görülen ve hayvandan insana bulaştığı belirtilen koronavirüs, solunum yolu enfeksiyonuna sebep olan ve insandan insana geçebilen bulaşıcı bir virüstür.

2- Koronavirüs belirtileri nelerdir?

Koronavirüs belirti vermeden ilerleyebileceği gibi bazı belirtiler de gösterir. En çok karşılaşılan belirtiler ise ateş, öksürük ve nefes darlığı. Şiddetli olgularda zatürre, ağır solunum yetmezliği, böbrek yetmezliği gelişebilir.

3- Koronavirüs nasıl bulaşır?

Hasta bireylerin hapşırmaları, öksürmeleri ile ortama saçılan damlacıkların solunmasıyla bulaşır. Kişiler, hastaların solunum parçacıklarıyla kirlenmiş yüzeylere dokunduktan sonra ellerini yıkamadan yüz, göz, burun veya ağızlarına götürdüklerinde de virüsü alabilir. Kirli ellerle göz, burun veya ağıza temas etmek risklidir.

4- Koronavirüs tanısı nasıl konulur?

Yeni tip koronavirüs tanısı için moleküler testler kullanılıyor.

5- Koronavirüs testini nerede yaptırabilirim?

Koronavirüs tanı testi sadece Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü Ulusal Viroloji Referans Laboratuvarında ve belirlenmiş Halk Sağlığı Laboratuvarlarında yapılıyor.

6- Koronavirüs en çok kimleri etkiliyor, kimler risk altında?

Hastalıktan En Çok Etkilenen Kişiler:

- 60 yaş üstü olanlar

- Kalp hastalığı, hipertansiyon, diyabet, kronik solunum yolu hastalığı, kanser gibi kronik hastalığı olanlar ile sağlık çalışanları en riskli gruptadır.

7- Hamileler koronavirüs açısından risk taşıyor mu?

Koronavirüs enfeksiyonu gelişen gebe kadınlarda hastalığın ciddiyeti konusunda sınırlı bilimsel kanıt vardır. Ancak mevcut kanıtlar koronavirüs enfeksiyonu sonrası hamile kadınlar arasındaki hastalık şiddetinin, hamile olmayan yetişkin koronavirüs vakalarına benzer olduğunu ve hamilelik sırasında koronavirüs enfeksiyonun fetüste olumsuz bir etkisi olduğunu gösteren hiçbir veri olmadığını gösteriyor.

8- Koronavirüsten nasıl korunmalıyım?

Koronavirüsten korunmak için bu önerilere uyulması gerekiyor.

- El temizliğine dikkat edilmeli. Eller en az 20 saniye boyunca sabun ve suyla yıkanmalı, sabun ve suyun olmadığı durumlarda alkol bazlı el antiseptiği kullanılmalı. Antiseptik veya antibakteriyel içeren sabun kullanmaya gerek yok, normal sabun yeterlidir.

- Eller yıkanmadan ağız, burun ve gözlerle temas edilmemeli.

- Hasta insanlarla temastan kaçınılmalı. Sosyal mesafeye uyulmalı.

- Özellikle hasta insanlarla veya çevreleriyle doğrudan temas ettikten sonra eller sık sık temizlenmeli.

- Hastaların yoğun olarak bulunması nedeniyle mümkünse sağlık merkezlerine gidilmemeli, sağlık kuruluşuna gidilmesi gereken durumlarda diğer hastalarla temas en aza indirilmeli.

- Öksürme veya hapşırma sırasında burun ve ağız tek kullanımlık kağıt mendille örtülmeli, kağıt mendilin bulunmadığı durumlarda ise dirsek içi kullanılmalı, mümkünse kalabalık yerlere girilmemeli, eğer girmek zorunda kalınıyorsa ağız ve burun kapatılmalı, tıbbi maske kullanılmalı.

- Çiğ veya az pişmiş hayvan ürünleri yemekten kaçınılmalı. İyi pişmiş yiyecekler tercih edilmeli.

- Çiftlikler, canlı hayvan pazarları ve hayvanların kesilebileceği alanlar gibi genel enfeksiyonlar açısından yüksek riskli alanlardan kaçınılmalı.

- Seyahat sonrası 14 gün içinde herhangi bir solunum yolu semptomu olursa maske takılarak en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalı, doktora seyahat öyküsü hakkında bilgi verilmeli.

9- Koronavirüsün tedavisi var mı?

Hastalığın virüse etkili bir tedavisi yok. Hastanın genel durumuna göre gerekli destek tedavisi uygulanır. Bazı ilaçların virüs üzerindeki etkinliği araştırılıyor ancak şu an için virüse etkili bir ilaç yok.

10- Koronavirüsün kuluçka süresi nedir?

Virüsün kuluçka süresi 2 gün ila 14 gün arasında.

11- Koronavirüs aşısı var mı?

Koronavirüsün henüz geliştirilmiş bir aşısı bulunmuyor.

12- Yurt dışından kargoyla gelen paketlerde koronavirüs riski var mı?

Paket veya kargoyla bulaş beklenmemektedir. Esas bulaş yolunun virüsü taşıyan kişiyle yakın temas olduğu belirtiliyor. Bununla birlikte hasta kişinin solunum parçacıklarıyla kirlenmiş yüzeylere dokunma ve sonrasında yüze dokunmayla bulaş ihtimali olduğundan el hijyenine dikkat edilmeli.

13- Evde bakılan hayvanlar koronavirüs taşıyıp insanlara bulaştırabilir mi?

Evde bakılan kedi, köpek gibi evcil hayvanların yeni tip koronavirüsle enfekte olması beklenmez. Ancak evcil hayvanlarla temas sonrasında her zaman ellerin su ve sabunla yıkanması gerekir, böylece hayvanlardan bulaşabilecek diğer enfeksiyonlara karşı korunma sağlanmış olur.

14- Burnu tuzlu suyla yıkamak koronavirüs enfeksiyonunu önler mi?

Burnu tuzlu suyla düzenli olarak yıkamanın koronavirüs enfeksiyonundan korunmada hiçbir faydası olmadığı belirtiliyor.

15- Sirke kullanmak koronavirüse karşı koruyucu mudur?

Sirke kullanımının yeni tip koronavirüs enfeksiyonundan korunmada yararlı olacağına dair hiçbir kanıt yok.

16- Koronavirüsten korunmak için maske takmalı mıyım?

Koronavirüs enfeksiyonunun en temel bulaşma yolu olan damlacık ile bulaş yayılımını önlemek için gerekli durumlarda tıbbi maske kullanması öneriliyor. Kimin taşıyıcı kimin hasta olduğu bilinmediği için maske takmak koronavirüsten korunmada önemli bir rol oynuyor. Sağlık Bakanlığı Koronavirüs Bilim Kurulu'nun tavsiyeleri doğrultusunda Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın açıkladığı kararla toplu alanlarda maske takmak zorunlu hale getirildi. İnsanların toplu bir şekilde bulunduğu yerlerde maske takmak artık zorunlu.