Kulak hangi bölümlerden oluşur? Duyma nasıl gerçekleşir?
Beş duyudan biri olan işitme, kulak vasıtasıyla gerçekleşir. Bu yüzden kulaklarımız, yapısı ve işleviyle en önemli organlarımız arasındadır. Peki kulak hangi bölümlerden oluşur? Duyma/işitme fonksiyonu nasıl gerçekleşir?
Kulak işitme organımız olarak en önemli işlevini yerine getirmektedir. Kulak üç bölümde incelenir dış kulak, orta kulak ve iç kulak olmak üzere yer alır.
Dış kulak
Dış kulakta iki kısımdan oluşmaktadır. Dışa doğru bir çıkıntı olmasının yanı sıra kulak kepçesi adı verilen bu çıkıntı sesin yönünün belirlenmesinde ortaya çıkan bir işleve sahiptir. Bu kısmı orta kulağa bağlayan kanal ikinci kısım olarak yer alır ve dış kulak yolu adı altında adlandırılır. Dıştan içe doğru uzanmış olan bu kanal yaklaşık olarak 2,5 santim boyutundadır ve S harfi şeklinde kıvrılmış olan dış kulak kıkırdak kısmın üzerindeki adı verilen kıvrımlarla bir görünüm sergiler. Kanal içerisindeki bezlerin salgılanması ve bunların üzerine edinmiş olan tozlarının sonucunda kulak kirleri ortaya çıkar. Bu kirler birleşerek kuruduğu zaman su kanalı tıkama ihtimali oluşur ve işitme açısından engel yaratabilir. Dış kulak yolunun sonrasında yarı saydam bir şekilde yer alan kulak zarı bulunmaktadır. Kulak zarı dış kulak ve orta kulağı birbirinden ayıran bir bölgedir. Her iki yüzü atmosfer basıncı ile dengelenmiş bir şekilde yer alır. İç kısmında östaki borusu aracılığıyla boğazdan gelen havanın dengelenmesi sağlanır. Böylece kulak zarının içe çökmesi engellenmiş olmaktadır.
Birbiriyle eklemli bir şekilde 3 kemik timpan zarına çarpan ses dalgalarıyla amplitüdünü yükseltilmesi suretiyle iç kulaktaki sıvıyı iletme sağlarlar. Kulak zarına tutulmuş olan ilk kemik çekiç kemiği ortadaki örs ve sonrası ise üzengi kemikleridir. Üzengi kemiği oval pencere şeklinde açıklık üzerinde bulunur.
Orta kulak
Orta kulak temporal kemik içerisinde altı duvarlı bir kemik boşluğu şeklinde yer alır. İç kısmında östaki borusu sayesinde bir yatakla birleşim sağlar. Bu durum kulaktaki iç ve dış basınçların dengelenmesi yönünden çok önemli bir etki yaratır. Östaki borusu normalde kapalı bir şekilde durur ancak yutkunma ve esneme durumunda açılır. Üst kısımda kulak arkasında mastoid kemiğinin hava dolu hücrelerine açılmaktadır. Orta kulak iltihaplarının bu kemiği geçmesi açısından önemlidir. Orta kulakta bulunmuş olan önemli kısımlarından biri de kemikçikler zinciri olarak yayılır. Çekiç, örs ve üzengi kemikleri ile beraber iç kulağın bağlantısını sağlamaktadır. Bu üç kemikçik vücudun en küçük kemikleri olması açısından zara gelen titreşimleri takip ederek 12-19 kat artırımı sağlarlar ve iç kulağın perilenf borusuna iletilmesini oluştururlar. Çekiç kemiği zara yapışıktır. Örs ortada üzengi ise duvarda yapışık olarak bulunur. Üzengi kemiğinin yapışmış olduğu nokta ve pencere şeklinde olur ve iç kulağa titreşim buradan iletilir.
İç kulak
Orta kulak iç kulağı oval bir pencere adı verilen bağlantı ile bağlıdır. Oval pencere ile iç kulağın birleşmiş olduğu yerde tulumcuk adı verilen 3 yarım daire şekli ile kanalla bağlanmış olan burada kanallarını içinde endolenf sıvısı bulunmaktadır. İşitme ile ilgili iç kulaktaki kısma salyangoz adı verilmektedir. Bu yapı tepe noktada birleşmiş olan birbirinden ince zararlarla ayrılan 3 kanal şeklinde ortaya çıkar. Üstte bulunan kanal oval pencereye bağlı vestibüler kanal, altta olan ise yuvarlak pencere bağlı olan timpanik kanal olarak adlandırılır. Her ikisinin içerisinde de perilenf adlı sıvı bulunmaktadır. Ortada bulunan kohlear endolenf sıvısı yer almaktadır. Timpanik ve vestibular kanal zarı ile ayrılan bir şekli alır taban zarı üzerinde Ses titreşimi sağlar ve duyarlı almaçları içermiş olan korti organı bulunmaktadır. Altta taban zarına bağlı şekilde almaç sürücülerin üst kısımlarında bulunan ince tüyler örtülü zar içerisinde gömülü bir şekilde yer alır. Korti organı beyne giden işitme sinirleri ile bağlantı kurar işitmenin ortaya çıkabilmesi için kulak kepçesi etrafında toplanan ses dalgaları kulak yolunu geçmek suretiyle kulak zarında titreşimi sağlaması gereklidir. Kulak zarında ortaya çıkan titreşim orta kulaktan sırasıyla çekiç, örs ve üzengi kemiklerinin boyunca yükselerek oval pencereye aktarılması sağlanır. Bu titreşim vestibular ve timpanik kanaldaki perilenf sıvılarında kütle bir basınç yaratması oluşturur. Bu basınç sırasıyla perilenf, taban zarını ve almaçları hareketlendirmeye etken olur. Bu hareketi sonucunda ince tüylerin örtücü zara sürtünmesiyle beraber almaçlarda uyarı oluşması ortaya çıkar ve corti organında bu değişiklikler işitme sinirlerinin de impuls oluşmasına neden yaratarak impulsları beyne iletmek suretiyle işitme ortaya çıkar.
