Küresel ısınma pistleri karsız bıraktı, çözüm teknoloji ile geldi. Peki ne kadar sağlıklı?
Mevsimlerin kayması ocak ayında beklenmedik derecede sıcak havaları beraberinde getiriyor. Hal böyle olunca karsız kalan pistlere suni kar ile destek yapılıyor. Yararları ve zararları ile suni kar teknolojisi nasıl işliyor? Araştırmalar bitki florasının bozulabileceğine ve küresel ısınmanın daha da artabileceğine vurgu yapıyor!
Küresel ısınma dünya çapında birçok bölgenin alışılmadık iklim koşullarıyla mücadele etmesine sebep oluyor. Normalde daha ılık havalar ile geçen bölgeler sert kış koşullarıyla mücadele ederken, kar yağması beklenen bölgelerde de kayak pistlerinin yeşil ve kahverengi renklere büründüğünü gördük.
Suni karı üretmenin en basit yolu olarak yakındaki akarsulardan ve göllerden çıkarılan ve depolanan soğuk suyun, kar makinelerinin ince nozullarına gönderilerek, yüksek basınçta preslenmesi ile oluşturuluyor. Nozullardan çıkar çıkmaz donan küçük damlacıklar ortaya çıkmasını sağlıyor. Buz taneleri olarak yere düşen bu parçacıklar, hava ne kadar kuru ve soğuk olursa, o kadar kolay kar oluşmasını sağlıyor. Ancak havanın yeterince soğuk olması suyun buza ve sonrasında kara dönüşmesi için tek başına yeterli değildir.
Her ne kadar suyun 0 (Sıfır) derecede donduğunu bilsek de, saf su yaklaşık -40 dereceye kadar kendi kendine donmaz. Sıfır derece sıcaklıkta suyun donmasına izin veren ise mikroskobik parçacıkların varlığıdır. Bu parçacıklar olmadan suyu bu derecede dondurmak ise imkânsızdır. Suni kar yapılan bölgelerde hali hazırda sıcaklığın yeteri kadar düşmemesi sebebiyle karı oluşturmak sanıldığı kadar kolay bir süreç de değildir.
Suyun donmasını sağlayan en iyi buz çekirdekleri, gümüş iyodür ve pseudomonas syringae bakterisi tarafından üretilen bir proteindir. Çoğu suni kar sisteminde de içerisine çekilen suyun küçük damlacıklar halinde püskürtülmesinden sonra yere düşmeden önce donmasını sağlayabilmek için bu sulara bakteriyel proteinin bir formu eklenir. İçerisindeki kimyasallar sayesinde suni karın erimesi, gerçek kardan daha uzun sürede gerçekleşmektedir. Bu da tartışmaları beraberinde getiriyor.
2022 yılında Çin’in Pekin şehrinde düzenlenen kış olimpiyatları dünyada bir ilke sahne olmuştu. Tamamen suni kar üretimi ile gerçekleştirilen ilk kış olimpiyatı olan Pekin 2022 birçok tartışmayı da beraberinde getirmişti.
2022 Pekin Kış Olimpiyatları esnasında sunulan raporlar, olimpiyat oyunları süresince suni kar oluşturmak için tahmini 190 milyon litreye yakın (80 olimpik büyüklükteki havuzu dolduracak) suyun kullanıldığını belirtmişti. Bunun yanı sıra 1,2 milyon metreküp sahte kar taneleri oluşturmak için 130 fanla çalışan kar jeneratörü ve 300 kar yapma silahı da kullanılmalıydı. Bu durum aslında küresel ısınma sebebiyle oluşmayan gerçek karı suni kar ile telafi etmenin, küresel ısınmaya daha da çok davetiye çıkarttığı tartışmalarını beraberinde getiriyor.
Olimpiyat oyunları süresince bu işlemin yapılması elbette tek seferlik olmasından dolayı kabul edilebilir sayılmıştı. Ancak araştırmalar Alp bölgesindeki büyük kayak pistlerinde kar yapmak için mevsim başına 1,5 milyon nüfuslu bir şehir tarafından bir yıl içinde kullanılandan daha fazla su tüketildiğini gözler önüne seriyor. Elbette yalnızca su değil elektrik tüketimi de konuşulanlar arasında yer alıyor. Suni kar üretimi, yılda 500.000 nüfuslu bir şehrin tükettiği kadar elektrik kullanıyor.
USGS (Amerika Birleşik Devletleri Jeolojik Araştırmalar Merkezi) tarafından gerçekleştirilen ‘Kar ve Çığ Araştırması’nda uzmanlar, yapay karın toprağı ve bitki örtüsünü de nasıl etkilediği konusunda araştırmalar ortaya koyuyorlar. Araştırma sonuçlarına göre, eğim tesviyesi, yani zemini düzleştirmek bitki örtüsü üzerinde kar yapımından çok daha sert bir etkiye sahip olduğu vurgulanıyor.
Araştırmada, “Yamaçlardaki doğal kar alanlarından daha geç erimesi sebebiyle yoğun şekilde suni kar kullanılmasının doğal flora üzerinde yaz başlangıcını olumsuz etkiler ortaya çıkartıyor” deniliyor. Sonuç olarak uzun vadede bitki örtüsü bileşimi bozulabileceği ve kısa sürede gelişmeyi başaran bitkiler, meyve ve tohum üretmek için daha fazla zamana ihtiyaç duyanların yerini alacağı vurgulanıyor.
