Narsist ne demek? Narsist kişilik bozukluğu belirtileri nelerdir?
Akrabalarınız, komşularınız, okul veya iş arkadaşlarınız arasında sürekli kendini ön planda tutan ya da etrafındaki herkesin kendisiyle ilgilenmesini ve ilgi merkezinin sadece kendisi olmasını isteyen kişilerle tanışmış olabilirsiniz. Bu gibi özelliklere sahip olan kişiler narsist olarak adlandırılabilir. Peki, narsist kişilik bozukluğu belirtileri nelerdir? İşte detaylar...
Narsist kişilik bozukluğu, kişiliği oluşturan etmenlerin şahıs üzerinde oluşturduğu olumsuz anı ve duyguların bir yansıması olarak görülür. Kişilik ise genetik faktörler ve sosyal çevrenin etkisiyle meydana gelir.
Psikolojik bir terim olarak narsist kendi benliğine aşırı hayranlık duyan, başkalarına empati göstermekte zorlanan ve genellikle kendini üstün görme eğiliminde olan kişileri tanımlamak için kullanılır. Bu kişiler, genellikle Narsistik Kişilik Bozukluğu (NKB) olarak adlandırılan bir duruma sahip olabilir. Ancak narsisizm her zaman klinik bir bozukluk seviyesinde olmayabilir.
NARSİST KİŞİLİK BOZUKLUĞU NEDİR?
Narsist kişilik bozukluğu, kişinin birçok alanda herkesten daha iyi olduğunu düşündüğü, en fazla kendini beğendiği-sevdiği psikolojik bir bozukluktur. Birçok sıradan insanın narsist özellikleri olabilir ancak narsist kişilik bozukluğu bundan çok daha ileri bir durumdur. Sıradan insanlarda narsist özellikler zaman zaman ortaya çıkarken narsistik kişilik bozukluğunda bu durum yaşamın her alanına yayılmış durumdadır. Bu kişilerin narsist özellikleri; hayatları, arkadaşlıkları, karşı cinsle ilişkileri ve günlük hayatlarının her aşamasında fark edilir.
NARSİST KİŞİLİK BOZUKLUĞU NE ZAMAN ORTAYA ÇIKAR?
Kişilik, kişinin kendisini ve çevresini algılama seviyesi ile ilişki kurma biçimi ve düşünceleriyle ilgilidir. Ergenlik ve gençlik döneminde başlayan ve uzun süre devam eden; aile, iş ve sosyal çevresinde sorunlara neden olan davranış ve uyum bozukluklarıdır. Kadınları ve erkekleri eşit oranda etkileyen bu sorunun birçok çeşidi bulunmaktadır. Kişilik bozuklukları, psikolojik sorunların ortaya çıkmasına da neden olmaktadır.
NARSİST KİŞİLİK BOZUKLUĞU BELİRTİLERİ NELERDİR?
Narsist kişiler kendilerini benzersiz sanarlar, hayranlığa ihtiyaç duyarlar, başkalarından üstün olduklarını düşünürler, ve empatiden yoksunlardır. Narsist insanların en sık kullandığı yöntem sizi yalnızlaştırmaktadır. Sizi güçsüzleştirir ve zamanla kendinizi ona mahkum hissedersiniz. Fazla özgüvenli, övgüyü seven, manipüle eden, sürekli haklı çıkan, hakkının yenmesini sevmeyen ama başkalarının hakkını yiyen insanlardır.
Narsistik kişilik bozukluğu olan kişilerin ortak özelliği olarak şunlar sıralanabilir:
- Kendini eleştirilerin üstünde görür
- Manipüle edici davranışlar sergiler
- Diğer bireyleri kendi kazanımları için kullanır.
- Kendisiyle aynı statüye sahip insanlarla arkadaşlık kurmak ister. Fakat bu gerçekleştiğinde bile önde olma dürtüsü ile çevresiyle yarış halinde olur
- Kendi yetenek ve başarılarını abartıp, üstün görür.
- Sürekli haklı çıkacağı ortamları yaratıp onaylanmak ister
- Sürekli övgü bekler ve bunun için baskı ortamı kurar
- Diğer insanları kendinden daha yeteneksiz, daha başarısız, daha az zeki ve daha az güzel bulur.
- İnsanların kendine hizmet etme durumunda olduklarını varsayar.
- Kendisini toplumun parçası olarak görse de bu toplumun içerisinde özel muameleyi hak ettiğini düşünüp, o toplumun en üstündeki kişi olduğunu iddia eder
- Başkaları üzerinden var olur.
- Genellikle bu bozukluğun temelinde çocuklukta yaşanılan değersizlik ve sevgisizlik gibi kavramlar vardır.
- Ne kadar dışarıya özgüven sahibi gözükse de, içinde kendine güven kavramı kırılgandır ve bunu göstermek en büyük korkusudur.
NARSİST KİŞİLİK BOZUKLUĞU KİMLERDE GÖRÜLÜR?
Narsist kişilik bozukluğu, şu özelliklere sahip kişilerde daha yüksek oranda görülür:
- Erken yaşta travma ve ihmal yaşayanlar
- Yanlış ebeveyn tutumlarına maruz kalanlar
- Bireysel başarıda rekabete maruz kalanlar
- Genetik yatkınlığı olanlar
- Mükemmeliyetçiler
Genellikle ergenlik ya da erken yetişkinlik döneminde ortaya çıkan bu bozukluk, toplumun farklı kesimlerinden bireylerde görülebilir. Ancak, narsist kişilik bozukluğuna sahip bireylerin ortak özellikleri, genellikle özgüvenin aşırı uçlarda yaşanması ve eleştiriye karşı aşırı hassasiyet göstermeleridir. Bu kişiler, başarıya ulaşma arzusuyla dolu olabilirler ve çevrelerindekilerden sürekli olarak onay ve hayranlık beklerler. Narsist kişilik bozukluğu hem kadınlarda hem de erkeklerde görülse de, erkeklerde daha yaygın olarak ortaya çıkmaktadır.
NARSİST BİRİNE NASIL DAVRANILMALIDIR?
Narsistik kişilik bozukluğu olan kişilere yaklaşım, bu kişilerin duygusal ihtiyaçlarını ve davranışsal özelliklerini anlayarak, onlarla sağlıklı bir iletişim kurmayı hedefler. Bu kişilere şu şekilde davranarak daha sağlıklı bir iletişim kurabilirsiniz:
- Empati kurun
- Net sınırlar koyun
- Açık iletişim kurun
- Sabırlı olun
- Profesyonel yardım almaya teşvik edin
- Kişisel sınırlarınızı koruyun
NARSİSTLİK NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Tedavisi zor olan ancak zamanla iyileşme sağlanabilen bir kişilik bozukluğudur. Tedavinin temel amacı, kişinin narsistik özelliklerinin farkına varmasını sağlamak, başkalarıyla daha sağlıklı ilişkiler kurmayı öğretmek ve kişinin empati geliştirmesine yardımcı olmaktır. Narsistlik genellikle uzun süreli bir tedavi gerektirir. Tedaviye olan direnç nedeniyle iyileşme süreci zaman alabilir. Narsistik kişilik bozukluğunun tedavi yöntemlerinin başında psikoterapi gelir.
Özellikle bilişsel davranışçı terapi ve psikodinamik terapi, narsistik davranışları ele almakta kullanılan başlıca terapi yöntemleridir. Psikoterapi, narsist bireyin düşünce ve davranışlarını anlamasına, kendine ve başkalarına karşı olan tutumunu sorgulamasına yardımcı olur. Ayrıca narsistik kişilik bozukluğu olan kişilerde empati eksikliği yaygındır. Bu nedenle, psikoterapi sürecinde narsist bireylerin başkalarının duygularını daha iyi anlamalarına ve empati geliştirmelerine yönelik teknikler uygulanır. Kişinin başkalarının ihtiyaçlarını ve duygularını dikkate alarak hareket etmesi sağlanmaya çalışılır.
