Okyanusların bilinmeyen dünyası: Dipsiz maviliğe dair daha önce duymadığınız 10 ilginç gerçek!
Muhtemelen Dünya yüzeyinin çoğunluğunun su kütleleriyle kaplı olduğunu biliyorsunuzdur. Ancak Mars'ın, kendi okyanuslarımıza göre daha ayrıntılı, daha kapsamlı haritalarına sahip olduğumuzu daha önce duymamış olabilirsiniz. Peki, okyanuslar hakkında daha fazla ilginç bilgi öğrenmek ister misiniz? İşte, sizin için okyanuslara dair sizi şaşırtacak az bilinen 10 tuhaf gerçek!
Dünyanın gizemli ve derin suları olan okyanuslar, insanlar tarafından yüzyıllardır keşfedilmeye çalışılıyor. Ancak, okyanusların bilinmeyen dünyası hala birçok sırrı barındırıyor. Haberimizde sizin için Dünya'nın en büyük şelalesinin okyanusun altında bulunmasından okyanusların iklimi düzenlemesine kadar daha önce duymamış olabileceğiniz bilgileri derledik. İşte, okyanusların bilinmeyen yüzüne dair detaylar...
1. DÜNYA’NIN EN BÜYÜK ŞELALESİ SU ALTINDADIR!
Karada bulunan en yüksek şelale yaklaşık 979 metre yüksekliğinde Venezuela’da bulunan Angel Şelalesi’dir. Ancak Dünya’nın en yüksek şelalesi, Grönland ile İzlanda arasında bulunan ve 3 bin 500 metre yükseklikten düşen Danimarka Boğazı Kataraktı'dır.
Fotoğrafta Angel şelalesi görülüyor.
Danimarka Boğazı Kataraktı, İskandinav Denizi'nden gelen soğuk suyun, Irminger Denizi'nden gelen daha sıcak suların altına saniyede 5 milyon metreküp (yaklaşık 2.000 kat daha hızlı) hızla battığı bir şelaledir. Ulusal Okyanus Servisi'ne göre şelalenin akış hızı, saniyede 123 milyon fit küpten fazladır, bu da Niagara Şelalesi'nin 50 bin katıdır.
Fotoğrafta Danimarka Boğazı Kataraktı görülüyor.
2. OKYANUSUN EN DERİN NOKTASINA GİDEN İNSAN SAYISI, AY'A GİDEN İNSANDAN DAHA AZDIR
Pasifik Okyanusu'nda, Guam ile Filipinler arasında bir yerde, Mariana Çukuru yatıyor. Deniz seviyesinin yaklaşık 11 kilometre altında bulunan tabanına Challenger Deep adı veriliyor; bu, Dünya üzerinde bilinen en derin nokta. Bu noktaya şimdiye kadar sadece 3 kişinin gittiği biliniyor. Bunun yanı sıra Ay’a ayak basan insan sayısı ise 12’dir, yani tam 4 katıdır.
3. OKYANUSTA DÜNYA’NIN TÜM YÜZEYİNİ KAPLAYACAK KADAR TUZ BULUNUR
Okyanustaki tuz kaldırılıp Dünya'nın kara yüzeyine eşit bir şekilde yayılabilseydi 166 metreden daha kalın, yaklaşık 40 katlı bir ofis binasının yüksekliğinde bir katman oluşturabilirdi. Yani, dünyanın tüm yüzeyini kaplardı.
4. MARS’I, OKYANUSLARDAN DAHA İYİ GÖSTEREN HARİTALAR VAR
Her ne kadar insanlar okyanuslarla çevrili olsa da, ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi'ne (NOAA) göre okyanusun derinliklerinin yüzde 80'inden fazlası "haritalanmamış, gözlemlenmemiş veya keşfedilmemiş" durumda. Ancak Mars'ın yüzeyini kendi okyanuslarımızdan daha iyi biliyoruz. Bunun nedeni büyük ölçüde, basıncın 1000 bar'a (50 jumbo jetin ağırlığına eşdeğer) kadar çıkabildiği derin okyanusu keşfetmenin zor ve pahalı olmasıdır.
5. OKYANUSLAR, DÜNYA’NIN EN BÜYÜK OKSİJEN KAYNAĞIDIR
Yosun, algler ve minik okyanus fitoplanktonları tüm atmosferik oksijenin yaklaşık yüzde 70'ini üretmekten sorumludur. Okyanus ayrıca Dünya'da üretilen karbondioksitin yaklaşık üçte birini emer ve atmosferden 50 kat daha fazla karbondioksit depolar. Ancak okyanus giderek daha fazla karbondioksit emdikçe su asitleşiyor ve deniz canlılarının nefes almasını zorlaştırıyor.
6. OKYANUSTAKİ CANLILARIN YAKLAŞIK YÜZDE 91’İ HALA KEŞFEDİLMEDİ
Okyanusta yaşayan türlerin toplam sayısı hala bilinmiyor, ancak 2011'de PLOS One’da yayınlanan çalışmaya göre yaklaşık 2,2 milyon deniz ökaryotunun (bitkiler, hayvanlar ve mantarlar) olduğu tahmin ediliyor. Bilim insanları 2015'ten bu yana her hafta yaklaşık bir yeni balık türü tespit ediyor. 2011 yılındaki çalışma, bunların hepsini keşfetmek için "biyolojik keşif ve taksonomiye yeniden ilgi duyulması" gerektiği sonucuna vardı.
7. OKYANUSLAR, DÜNYA’NIN İKLİMİNİ DÜZENLER
İnsan dolaşım sistemi gibi okyanus akıntıları da ısıyı, nemi ve besin maddelerini olması gereken yere taşır. Bu kalıpların kesintiye uğraması, dünyadaki tüm yaşamlar için ciddi sonuçlar doğurabilir. Pasifik Okyanusu havzasındaki El Niño-Güney Salınımı (ENSO) ve Atlantik'teki Körfez Akıntısı gibi fiziksel okyanus süreçleri, dünya çapında iklimi etkileyebilir, bu iklim değişikliği Kuzey Avrupa'nın bazı kısımlarının derin dondurucuya girmesine neden olabilir.
8. DÜNYANIN EN BÜYÜK SIRADAĞ ZİNCİRİ SU ALTINDADIR
Okyanus ortası sırtı 65 bin kilometre uzunluğundadır; yani And Dağları'ndan neredeyse 8 kat daha uzundur. Yüzde 90'ı su altında olan bu yekpare dağ zinciri, ortalama 2 bin 500 metre su derinliğiyle dünyanın tüm kıtaları arasından geçmektedir.
9. BİR BUZDAĞI BİR MİLYON KİŞİYE BEŞ YIL BOYUNCA İÇME SUYU SAĞLAYABİLİR
Antarktika'daki büyük bir buzdağı, 20 milyar galondan fazla su içeriyor; bu, muhtemelen bir milyon insana beş yıl boyunca içme suyu sağlayabileceği anlamına geliyor.
10. OKYANUSUN DİBİNDEKİ SU İNANILMAZ DERECEDE SICAKTIR!
Okyanusun dibindeki su inanılmaz derecede sıcaktır. Deniz tabanındaki hidrotermal havalandırma deliklerinden çıkan su 400 santigrat dereceye kadar çıkabilir. Ancak bu derinliklerdeki yoğun basınç, suyun kaynamasını engeller.
Kaynak: Think Landscape, United States Geological Survey, U.S. Department of Defense, National Geographic
