Osmanlı Devleti duraklama dönemi özeti: Osmanlı Devleti'nin duraklama dönemi konu anlatımı ve özeti

1579 ile 1699 tarihleri arasında yaşanan tüm askeri ve siyasi gelişmeleri kapsayan dönem, Osmanlı Devleti Duraklama Dönemi olarak adlandırılmaktadır. Merkezi otoritede, orduda, sosyal ve ekonomik alanda birtakım bozulmaların baş gösterdiği Osmanlı Devleti duraklama döneminde en çok hangi devletle savaştı? Sancağa çıkma uygulamasının son ermesiyle, yaşça küçük ve tecrübesiz olarak tahta geçen Osmanlı Devleti duraklama dönemi padişahları kimlerdir? Doğuda ve batıda en geniş sınırlarına ulaşmış olan Osmanlı Devleti duraklama döneminde nereleri ele geçirmiştir?

Giriş: 14.03.2023 - 14:58 Güncelleme: 14.03.2023 - 14:58

Konuyla ilgili araştırmalar yapan öğrencilerin de faydalanması adına Osmanlı Devleti duraklama dönemi konu anlatımı formatına uygun olarak hazırladığımız, Osmanlı Devleti duraklama dönemi özeti başlığımızı yazımızın devamında bulabilirsiniz...

Doğuda Safeviler ve batıda Avusturya başta olmak üzere birçok devletle büyük mücadelelere sahne olan Osmanlı Devleti duraklama dönemi savaşları hangileridir? Osmanlı Devleti duraklama dönemi kaçıncı yüzyıl dilimine denk gelmektedir? İşte, tüm detaylar…

Osmanlı Devleti Duraklama Dönemi Padişahları

Osmanlı Devleti duraklama dönemi padişahlarının her birini ayrı ayrı değerlendirdiğimiz kısma geçmeden önce yaşanan duraklama döneminin nedenlerini incelemek isabetli olacaktır. Şimdi gelin hep birlikte, Osmanlı Devleti duraklama döneminin iç ve dış nedenlerini inceleyelim.

REKLAM

İç Nedenler

Dış Nedenler

Osmanlı Devleti Duraklama Dönemi Özeti

REKLAM

3. Murad (1574 – 1595)

Osmanlı Devleti’nin 12. padişahı olan III. Murad dönemi; aynı zamanda devlette yozlaşma ve bozulmanın da başladığı dönem olarak dikkat çekmektedir. Babası II. Selim’in vefat etmesi üzerine görevli olduğu Manisa Sancakbeyliği’nden, İstanbul’a gelmiş ve 1574 yılında tahta çıkmıştır.

III. Murad döneminin öne çıkan siyasi gelişmeleri şu şekildedir:

1575 yılında Lehistan ile gerçekleştirdiği antlaşmalar neticesinde, devletin kuzey sınırını güvence altına almıştır.
1578 Vadisseyl Muharebesi’nde Portekiz mağlup edilmiş ve Fas, Osmanlı topraklarına katılmıştır.
1578 ile 1590 yılları arasında gerçekleşen Osmanlı – Safevi Savaşı sonunda Nasuh Paşa Antlaşması imzalanmıştır. 1590 yılında imzalanan bu antlaşmayla Osmanlı Devleti doğudaki en geniş sınırlarına ulaşmıştır.
1583 yılında İngiltere ile diplomatik ilişkiler kurulmuş ve tarihte ilk kez İngiltere’ye kapitülasyonlar verilmiştir.
1593 ile 1506 yılları arasında yaşanacak olan Osmanlı –Avusturya Savaşları başlamıştır. III. Murad gerçekleşen savaşın ikinci senesinde, 1595 yılında vefat etmiştir.

3. Mehmed (1595 - 1603)

REKLAM

Osmanlı Devleti’nin 13. padişahıdır. Sancağa çıkan son hükümdar olan III. Mehmed, aynı zamanda da Kanuni Sultan Süleyman döneminden sonra orduların başında sefere çıkan ilk padişahtır.

Hükümdarlığı boyunca, Anadolu’da devam eden Celali isyanları ile de uğraşmak zorunda kalan III. Mehmed döneminin önemli gelişmeleri şunlardır:

Devam eden 1593-1606 Osmanlı – Avusturya Savaşı’nda 1596 yılında Eğri Kalesi fethedilmiştir.
1596’da gerçekleşen Haçova Muharebesi’nde Avusturya mağlup edilmiş ve Viyana yolu Osmanlı Devleti’ne açılmıştır.
1600 yılında Kanije Kalesi fethedilmiştir. 1601 yılında Habsburg birliklerinin kaleye saldırısı Osmanlı Devleti tarafından geri püskürtülmüştür.
1603 – 1618 yılları arasında süren Osmanlı Devleti – Safeviler savaşı başlamıştır. III. Mehmed’in hükümdarlığı sırasında Tebriz ve Revan Safevilerin eline geçmiştir. Savaş devam ederken III. Mehmed, 1603 yılında hayatını kaybetmiştir.

1. Ahmed (1603 – 1617)

REKLAM

Osmanlı Devleti’nde sancağa çıkmadan tahta çıkan ilk padişahtır. Saltanatı boyunca hiç sefere çıkmayan I. Ahmed, döneminde kardeş katli uygulamasını kaldırmış; onun yerine, en yaşlı ve en bilgili olanın tahta geçişini sağlayacak olan Ekber ve Erşed sistemini getirmiştir.

Bir süredir Anadolu’da devam eden Celali isyanlarının da bastırıldığı I.Ahmed döneminin öne çıkan siyasi ve askeri gelişmeleri şu şekildedir:

Devam eden 1593 – 1606 Osmanlı – Avusturya Savaşı esnasında, 1605 yılında Ciğerdelen ve Estergon kaleleri fethedilmiştir.
Avusturya ile 13 yıl süren savaş 1606 Zitvatorok Antlaşması ile sona ermiştir. Bu antlaşmaya göre; Eğri, Estergon ve Kanije kaleleri Osmanlı Devleti’ne bırakılmıştır. Bu açıdan Osmanlılar için olumlu duran bir antlaşma gibi görünse de, bu antlaşmayla birlikte Osmanlı Devleti’nin Avusturya üzerindeki askeri üstünlüğü sona ermiştir.
Osmanlılar ile Safeviler arasında sürmekte olan 1603 – 1618 Savaşı’nda, Şirvan, Gence ve Şamahı, Safevi kontrolüne girmiştir. 1612 yılında iki ülke arasında Nasuh Paşa Antlaşması imzalanmış ve savaşın ilk aşaması sona ermiştir.
1615 yılında Safevilerin yapılan bu antlaşmayı bozması üzerine iki devlet yeniden karşı karşıya gelmiştir.
Ahmed, Safeviler ile savaş devam ederken 1617 yılında hayatını kaybetmiştir.

1. Mustafa (1617 – 1618 ve 1622 – 1623)

REKLAM

2. Osman – Genç Osman (1618 – 1622)

Osmanlı Devleti’nin 16. padişahı olan II. Osman; 4 sene tahtta kalmış ve saltanatı, çıkan bir isyanda tahttan indirilip şehit edilmesiyle son bulmuştur.

En genç yaşta vefat eden Osmanlı padişahı olarak tarihteki yerini alan II. Osman döneminin dikkat çeken gelişmeleri şunlardır:

Tahta çıktığında devam eden Osmanlı – Safevi Savaşı; 1618 Serav Antlaşması ile sona erdirilmiştir. Antlaşmaya göre; Kars ve Ahıska kaleleri Osmanlı Devleti’ne bırakılmıştır.
1620 senesinde, Halil Paşa komutasındaki bir donanma İtalya ve Akdeniz seferlerine çıkmıştır. İspanya’ya ait önemli bir liman kenti olan Manfredonia Osmanlılar tarafından ele geçirilmiştir.
1620 -1621 Osmanlı Devleti – Lehistan Savaşı bu dönemde gerçekleşmiştir. Savaşın sonunda iki ülke arasında Hotin Antlaşması imzalanmıştır.
Devlet yönetiminde, birden fazla alanda ıslahat yapılmasına ihtiyaç olduğunun farkında olan Genç Osman; Yeniçeri ocağını kaldırıp yeni bir ordu kurma niyetindeydi. Bu durumun Yeniçeriler tarafından fark edilmesiyle büyük bir Yeniçeri isyanı başlamıştır. Gerçekleşen bu isyanda tahttan zorla indirilen Genç Osman, önce Yedikule Zindanları’na atılmış ve 1622 yılında şehit edilmiştir.
17 yaşında hayatını kaybeden Genç Osman; çıkan bir ayaklanma sonucu öldürülen ilk Osmanlı padişahıdır.

4. Murad (1623 – 1640)

REKLAM

17. Osmanlı padişahı olan IV. Murad; Bağdat, Revan ve Tebriz Fatihi olarak anılmaktadır. Saltanatının ilk yılları annesi Kösem Sultan’ın etkisi altında geçen IV. Murad, 1632 yılından itibaren gücü eline almıştır. Oldukça sert ve disiplinli olduğu bilenen IV. Murad; tütün, alkol ve kahveyi de yasaklamıştır. Osmanlı hükümdarı tüm bu özellikleriyle Osmanlı Devleti duraklama dönemi padişahları arasında dikkat çekmektedir.

4. Murad döneminin öne çıkan gelişmeleri şu şekildedir:

1628 yılında Abaza Paşa İsyanı’nı bastırmıştır.
1623 – 1639 Osmanlı Safevi Savaşı bu dönem gerçeklemiştir. Bu savaşın içinde önemli bir yeri olan Revan Seferi neticesinde; Doğu Anadolu, Kafkasların tamamına yakını, Revan ve Ahıska Osmanlılar tarafından ele geçirilmiştir.
1638 Bağdat Seferi sonucunda Bağdat yeniden Osmanlı Devleti egemenliği altına girmiştir.
1639 yılında, Osmanlılar ile Safeviler arasında savaşı bitiren Kasr-ı Şirin Antlaşması imzalanmıştır. Bu antlaşmayla birlikte Mezopotamya toprakları Osmanlı kontrolüne girmiştir.
İmzalanan Kasr-ı Şirin Antlaşması aynı zamanda bugünkü İran Türkiye sınırını da belirlemiştir.

Sultan İbrahim (1640 – 1648)

Çok sıkı bir kafes hayatı geçiren Sultan İbrahim; abisi IV. Murad’ın ölümü üzerine 1640 yılında tahta geçmiştir. Bu dönemde yaşananlar ise şu şekildedir:

REKLAM

4. Mehmed (1648 -1687)

4. Mehmed ya da bir diğer adıyla Avcı Mehmet; babasının tahttan indirilmesi üzerine henüz 6 yaşındayken Osmanlı padişahı olmuştur. 39 yıl süren saltanatıyla, Kanuni’den sonra en uzun süre tahtta kalan ikinci padişahtır.

Batıda en geniş sınırlara ulaşılan IV. Mehmed döneminin öne çıkan gelişmeleri ise şu şekildedir:

Osmanlı tarihinde Vakay-i Vakvakiye (Çınar Olayı) adıyla geçen hadise bu dönemde yaşanmıştır. Çıkan bir ayaklanma sonucu askerler, sultana devlet adamlarından oluşan 30 kişilik bir liste iletmişlerdir. Listedeki isimler Sultanahmet Meydanı’nda bir çınar ağacına asılarak idam edilmiştir.
1645 ile 1669 yılları arasında Osmanlı Devleti ve Venedik arasında gerçekleşen Girit Savaşı’nın sonunda Girit fethedilmiştir.
Avusturya’nın elinde bulunan Uyvar Kalesi fethedilmiş ve ardından 1664’te iki devlet arasında Vasvar Antlaşması imzalanmıştır.
1672-1676 Lehistan Seferi sırasında Osmanlılar ile Lehistan arasında 1672 tarihinde Bucaş Antlaşması imzalanmıştır. Bu antlaşmayla Osmanlı Devleti batıdaki en geniş sınırlara ulaşmıştır.
1678 yılında Rusların elinden Çehri Kalesi alınmıştır.
1683 yılında II. Viyana Kuşatması gerçekleştirilmiş fakat şehir alınamamıştır.
Başarısız olan kuşatmanın ardından 1683-1699 Osmanlı – Kutsal İttifak Savaşları başlamıştır. Estergon, Budin ve Mora kaybedilmiştir.
1687 yılında gerçekleşen II. Mohaç Muharebesi kaybedilmiş ve IV. Mehmed; 1689 yılında tahttan çekilmek zorunda kalmıştır.

2. Süleyman (1687 – 1691)

REKLAM

40 sene boyunca veliaht olarak sarayda beklemiş ve 1687 yılında tahta çıkmıştır. Osmanlı Devleti’nin 20. padişahı olan II. Süleyman döneminin askeri ve siyasi gelişmeleri şunlardır:

2. Ahmed (1691 – 1695)

2. Mustafa (1695 – 1703)

Osmanlı Devleti duraklama dönemi padişahlarının sonuncusu olan II. Mustafa; 1695 yılında tahta geçmiştir.

Sürmekte olan 1603-1699 Osmanlı – Kutsal İttifak Savaşları sırasında Avusturya üzerine üç sefer düzenlemiştir.
Avusturya Seferi sırasında 1697 yılında gerçekleşen Zenta Muharebesi’nde Osmanlı Devleti büyük bir bozguna uğramıştır. Osmanlı Kutsal İttifak arasındaki son muharebe olan Zenta Muharebesi, Osmanlı Devleti duraklama dönemi savaşları arasında önemli bir yere sahiptir.
İktidarı sırasında Venedikliler, Mora ve Dalmaçya’ya; Lehistan ise Boğdan’a saldırmıştır.
Rusya, 1595 yılında Azak Kalesi’ni ele geçirmiştir.
16 yıl boyunca süren Osmanlı – Kutsal İttifak Savaşı; 1699 yılında imzalanan Karlofça Antlaşması ile sona ermiştir. Karlofça Antlaşmasına göre; Banat ve Temeşvar bölgeleri hariç tüm Macaristan ve Erdel Avusturya’ya, Mora ve Dalmaçya Venedik’e, Podolya ve Ukrayna ise Lehistan’a bırakılmıştır.
Osmanlı Devleti, Karlofça Antlaşması uyarınca; batıda ilk kez bu denli büyük toprak kaybı yaşamıştır. Ayrıca antlaşmanın tarihi olan 1699 yılı Osmanlılar için gerileme döneminin başlangıcı olarak kabul edilmektedir.
Rusya ile 1700 yılında imzalanan Edirne Antlaşması ile Azak Kalesi Rusya’ya bırakılmıştır.

Haberi Hazırlayan: Kubilay Kos

GÜNÜN ÖNEMLİ MANŞETLERİ