Yılın ikinci yarısına net bir şekilde ekonomide yavaşlamayla girdik.
➔ Kredi kartı harcamaları yıllık bazda yüzde 100’ün üzerindeyken yüzde 80’lere kadar indi.
➔ Müsiad’ın her ay yayımladığı Hizmetler Sektörü Satın Alma Endeksi Sameks’in nötr seviyesi 50 iken, haziran ayındaki 57.2 genişleme bölgesinden temmuz ayında 46.3’e sert bir düşüşle geriledi.
➔ Yine aynı şekilde Sameks’in Sanayi Sektörü Satın Alma Endeksi temmuzda 4.3 puan hız kaybederek 49.5’le daralma bölgesine indi ve sınır kabul edilen 50’nin altına geriledi.
SANAYİDE DARALMA
➔ Temmuz ayında durgunluğa girildiğine işaret eden Sameks hizmet ve sanayi sektörü endeksleri yanında İSO İmalat Sanayi Satın Alma Endeksi PMI da temmuz ayında sanayide daralmanın devam ettiğini ortaya koydu.
➔ Son dört aydır daralma gösteren ve hazirandaki 47.9 düzeyinden temmuzda 47.2’ye inen İSO PMI Endeksinde Kasım 2022’den beri en belirgin düşüş gözlendi.
➔ Son 9 ayda ilk kez izlenmekte olan 10 sektörün 10’unda da daralma yaşandı. Üretim ve yeni siparişlerde en sert yavaşlama ise elektrikli ve elektronik ürünler sektöründe gerçekleşti.
➔ İSO İmalat PMI verisi son 13 ayın 11’inde daralma bölgesinde iken bu yılın şubat ve mart aylarında sadece 2 ay genişleme eğiliminde oldu.
YAVAŞLAMADA ASGARİ ÜCRET ETKİSİ
➔ Yerel seçimlerin geride kalmasıyla birlikte ekonomide yavaşlama niye nisan, mayıs veya haziran ayında değil de temmuz ayında başladığının en önemli nedenini asgari ücrette ekstra artırıma gidilmemesine bağlıyorum.
➔ Yıl ortası itibariyle artırılacağı umulan asgari ücret aynı bırakılınca ve üzerine yeni vergiler gelince tüketim hız kesmeye başladı.
➔ Yurtiçi tüketimin hız kesmesi enflasyonla mücadele çerçevesinde ekonomi yönetiminin de istediği bir durum.
➔ Enflasyondaki düşüş nasıl ki haziran ayı ile daha yeni başladı, tüketiminin yavaşlaması da temmuz ayı ile birlikte henüz yeni başlıyor. Devamının da yılın geride kalan aylarda gelmesi beklenir.
➔ Hanehalkı için zorluk zaten başlamıştı. Şimdi özel sektör sırada.
ENFLASYONDA SERT İNİŞ FIRSATINI TEPTİK
➔ Enflasyonla mücadeleye kademeli başlanırken ve üzerinden bir yılı aşkın zaman geçerken söylenen fiyat artışlarının hazirandan itibaren yavaşlayacağı ve enflasyonun düşeceğiydi.
➔ Temel argüman da baz etkisi ve alınan önlemlerdi. Burada bir terslik yok. Haziranda küçük oranlı bir geri gelmeyle enflasyondaki düşüş başladı.
➔ Ama temmuz ayı için beklenen ve olabilecek olan 10 puana yakın enflasyon düşüşü olmayacak. Ağustos ayında da büyük oranlı düşüş gerçekleşmeyecek.
➔ Çünkü geçen yıl olduğu gibi fiyatı yönlendirilen ürünlerin negatif etkisini yaşayacağız.
➔ Temmuzda artırılan vergiler ve yüzde 38’lik elektrik zammıyla pazartesi açıklanacak enflasyonda aylık bazda yüksek bir rakam bekleniyor.
➔ Ağustos ayına da yüzde 38’lik doğalgaz zammıyla girdiğimizden sert gerilemenin yerini yumuşak düşüşe bırakması ihtimali yükseldi.
➔ Enflasyon hesabından geçen yılki temmuz ve ağustosun çift haneli rakamlara dayanan aylık verileri çıkarken yerine bu yıl daha düşük rakamlar girecek, yıllık enflasyon gerileyecek de. Ama sert gerileme fırsatını da yüksek kamusal zamlarla teptik.
ZAMLAR BİR TUR DAHA BİNDİRECEK
➔ Aslında zamanında yapılmayan fiyat ayarlamaları nedeniyle biriken büyük oranlı enerji zamları, geçmişte gerçekleşmiş ama gizlenmiş enflasyonun açığa çıkması, gerçeğin üstündeki örtünün kaldırılması durumudur. Niye gizlendiği ise herkesin malumudur.
➔ Bunun böyle olacağını biliyorduk, şimdi konuyu ele almamızın nedeni zamanın giderek daralıyor olmasındandır.
➔ Önlemlerin kademeli alınmasından ve genişlemeci politikaların sürdürülmesinden dolayı haziran ayına kadar enflasyon yükseldi. Ama son bir yıldır da enflasyon düştü düşüyor söylemlerini dinledik.
➔ Tam düşüş sürecine girdik ki, gizlenmiş kamusal zamların yapılması enflasyona bir tur daha bindirecek.
ERKEN HAREKET TERS TEPER
➔ Ancak uygulanan parasal sıkılaştırma karşısında şirketler kesiminin nefesi tükenmek üzere. Sonbaharda faizlerin düşürülmesini, ucuz ve bol krediye yeniden ulaşmayı dört gözle bekliyorlar.
➔ Fakat büyük kamusal zamlar ve aylık bazda yükselecek enflasyonla sonbaharda faizleri indirmek, kredilerin önünü açmak ve bol paraya kavuşmak çok erken olacak.
➔ Enflasyonda yeterince düşüş sağlanmadan bu yola girilirse ters tepecek ve enflasyon yeniden azacak.
ACELE EDEN ECELE GİDECEK
➔ Bu da, daha büyük faiz artırımı gerektirirken ekonomide sert inişin yolunu açacak.
➔ Faiz indirimlerinin geciktirilmesi ise enflasyonda düşüşün devamını getirir ama yeterli hızda değil ve belirtildiği gibi 2-3 yılda.
➔ Buna da, faiz indirimlerini bekleyen şirketlerin nefesi yetmeyebilir. Havlu atanlar bayağı çoğalabilir.
➔ Bu aşamada reel sektörün dayanma gücü yanında siyasi otoritenin tavrı enflasyonla mücadeleyi yol ayrımına getirecek. Ya tamam ya devam diyecekler.
➔ Tamam deyip havlu atarlarsa sert iniş, devam ederlerse durgunluk ve yumuşak iniş olacak.
➔ Özetle gevşemede acele etmek ecele gitmeye beraberinde getirecek.
