Türkiye’nin rasyonel ekonomi politikalarına dönüş yolunda ilerlediğini uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu S&P de teyit etti. Kurum hafta sonu yaptığı açıklamayla Türkiye’nin kredi notunu bir basamak artırarak “çok spekülatif” dereceden “spekülatif” düzeye yükseltti. Böylece üç büyük reyting şirketinden ikisinin notu yatırım yapılabilir düzeye üç basamak yaklaştı.
➔ S&P ile birlikte kredi notu üç büyük reyting kurumundan aynı yıl içinde notu iki basamak artırılan tek ülke Türkiye.
➔ Buna karşılık beklendiği ve ABD seçimi gibi majör etkiler gündemde olduğu için, not artırımının finansal piyasalara pek etkisi olmayabilir.
➔ Kredi notundaki artışta etkili olan konulardan biri de dış açığın azalması.
➔ Cumartesi günü Ticaret Bakanlığı tarafından açıklanan ekim ayı öncü dış ticaret verileri ortaya koydu ki, açıkta üçte bir düzeyinde daralma devam ediyor.
➔ Yılın 10 aylık dış ticaret açığı, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 30.4 azaldı. 94 milyar dolarlık açık 66 milyar dolara indi. Yıldan yıla iyileşme 28 milyar dolar kadar.
İTHALATI 10 MİLYAR DOLAR AZALDI MI?
➔ Bu açığın azalmasında ihracat artışından ziyade ithalat azalması önemli rol oynadı. Aynı dönemin toplam ithalatı 22 milyar dolar azalırken ihracatı 6 milyar dolar arttı.
➔ Dönüp ithalatın nerede azaldığına baktığımızda ise büyüme hızının düşmesi nedenlerden biri. Hem enerji hem de aramalı ithalatı hız kesti. Enerji ithalatı yılın 10 ayında 4 milyar dolar azalarak 53 milyar dolara indi.
➔ Hammadde ve aramalı ithalatı da 27 milyar dolar kadar azaldı ve 196 milyar dolara indi.
➔ Yatırım malları ithalatı da 1 milyar dolar azalırken otomobillerin dahil olduğu tüketim malları ithalatındaki artış dış açıktaki iyileşmeyi sınırlı tuttu.
➔ Aramalı ithalatındaki düşüşe en büyük katkı altın ithalatından geldi. Geçen yılın 10 ayında 29 milyar dolarlık altın ithalatı bu yıl 19 milyar dolara indi. 10 milyar dolarlık azalmanın oranı yüzde 36.
➔ İthalattaki bu düşüş, altın fiyatının dünya piyasalarında dolar bazında yüzde 33 düzeyinde artarak rekor kırdığı bir yılda gerçekleşmesi daha da ilginç. Altın sever Türk insanı sarı metalin ticaretini iyi yapar.
DIŞARIYLA FİYAT MAKASI %3-4’E ÇIKTI
➔ Ancak altında Türkiye’nin talep gerilemesi serbest piyasa koşullarında olmuyor. Altın ithalatı geçen yılın büyük deprem sonrasında kısıtlandı.
➔ İthal edilecek altın miktarına ve bunu kimlerin yapacağına artık piyasa değil Ankara karar veriyor. İzinle altın ithaline karar verilirken elbette dış denge gözetiliyor.
➔ Amaç altın ithali yoluyla cari açığı şişkin göstermemek. Rakamlara bakınca bu amaca da ulaşıldı denilebilir.
➔ Madalyonun diğer yüzü ise bize gerçek durumun daha farklı olduğunu gösteriyor.
➔ Resmi altın ithalatı kotalara bağlandı ve sınırlandı ama kaçak yollarla ülkeye altın girişinin hızlandığı ortaya çıkıyor.
➔ Çünkü yurtiçi altın talebi durmadı, dünyaya paralel artıyor. Bu nedenledir ki altının kilogram satış fiyatı yurtdışının yaklaşık yüzde 4-5 üstüne çıktı. Yasakla makas açıldıkça açıldı.
➔ Geçmişte kilogramda birkaç yüz dolar fark oluşurken şimdi 3-4 bin dolarlık farklara çıkıldı. -Böyle bir fark da altın kaçakçılığına yol açıyor ve bu işi finanse ediyor. Yakalanan kaçak altınlar bunun bir göstergesi.
NET HAVA VE NOKSAN NE DİYOR?
➔ Altında kaçak olduğuna başka bir veri daha işaret ediyor. Ödemeler Dengesindeki Net Hata ve Noksan kalemi 12 aylık birikimli olarak bir yıldır sürekli açık veriyor. Yani Türkiye’den kaynağı bilinmeyen bir para çıkışına veya hesaplarda hata olduğuna işaret ediyor.
➔ Bunun miktarı da ağustos itibariyle 20 milyar dolarlık bir toplama ulaştı.
➔ Normalde net hata ve noksan kaleminin geçen yıl seçimler öncesindeki yıllık tutarı 20 milyar dolardan biraz daha fazlaydı ve pozitif yönde seyrediyordu. Yani ülkeye kaynağı belirsiz ya da hesaplanamayan bir kaynak girişi söz konusuydu.
➔ Aylık bazdaki Net Hata ve Noksan rakamlarına bakınca seçim öncesinde üç ay süren çıkışlara karşılık seçim sonrasında üç ay girişler oldu. Yani seçim nedeniyle çıkan para seçim sonrası geri geldi.
➔ Ancak son 12 ayın toplamını gösteren yıllık bazdaki rakam bir daha artıya dönemedi.
➔ Bu kalemin bir yıldır negatif veya çıkış yönünde seyretmesinde kayıtdışı altın girişinin etkili olduğu akla geliyor.
➔ Altın geldiğine göre para gidiyordur. Tabi ki o da kayıt dışı olarak. Sonuç Net Hata ve Noksanın kabarık seyretmesidir.
ALTIN DAHIL, ALTIN HARİÇ TABLO
➔ Buna rağmen dış ticaret verileri iyileşiyor. Çünkü altın hariç dış ticaret verileri bize gerçek durumu veriyor.
➔ Dış ticaret açığındaki azalma altın çıkarıldığında biraz törpüleniyor ama hala ciddi boyutta düşüş dikkat çekiyor.
➔ Bitişikte görüldüğü gibi altın hariç diye bakıldığında dış ticaret açığı yüzde 21.8 azalıyor. Altın dahil azalma ise yüzde 30.4.
