Trump, sonunda Biden'ın rekorunu elinden aldı; ABD tarihinde başkanlık yarışına giren en yaşlı aday artık kendisi. 2020 seçiminde rakibi “Uyuşuk Joe” 77 yaşındaydı, bugün adaylıktan çekilmese 81’inde kırılması zor bir rekora koşacaktı, ağır aksak da olsa. Ancak Trump, rakibini ring dışına atarak 78’lik bünyesiyle ihtiyarlık klasmanında birinciliğe oturdu. Zorlasa kızı yaşındaki Kamala Harris (59) artık muhtemel rakibi, böylece “sarsak ihtiyar” stratejisi açığa düştü.
Gerçi Trump kampanyası, Biden’ın çekilme ihtimaline karşı Harris’in adaylığına hazırlık yapmıştı, göç politikası ve hayat pahalılığı gibi saldırı silahları parlatılmıştı, nitekim hemen ateşlemeye de başladılar. Trump dün “yalancılık” kartını çıkardı; “Yalancı Harris, Biden’ın ülkeyi altı ay daha yönetebileceğine inanıyor mu?” diye yazdı.
Kadının üreme hakkı Kamala Harris’in çok sıkı savunucusu olduğu bir alan, ancak Trump Cumhuriyetçilerin kürtaj ve gay haklarına dair katı tutucu tavrını merkeze doğru çektiği için, kampanyada daha düşük yoğunluklu çatışma bekleniyor.
Demokrat cephedeki genel kanıya göre Kamala Harris yeterince cevval davranırsa Trump’ı “fazla yaşlı aday” kıvamına getirebilir. Harris’in elindeki en kuvvetli koz nispeten gençliği ve Trump olmaması. Kadın ve siyah-Hint kökenli olması, yaş faktörünün gerisinde kalan “dezavantajlar”. Bugüne kadar anketlerin tamamı seçmenin yaşlı aday istemediğini gösterdi. ABC News-Washington Post-Ipsos’un temmuz anketine göre Amerikalıların yüzde 58’i hem Biden hem de Trump’ı ikinci dönem için fazla yaşlı buluyor.
Kehanet bu ya, “iki partiden hangisi yaşlı adayını geri çekerse” kasım seçimini o tarafın kazanacağı bizzat Cumhuriyetçi kampta dile getirilmişti. Partideki adaylık çekişmesinde Trump’a karşı pes eden Nikki Haley, geçen ocak ayında New Hampshire’daki ön seçimi kaybedince “80 yaşındaki adayını emekli edecek ilk parti bu seçimi kazanacak parti olacaktır” demişti. Şimdi Biden yarıştan ayrıldığı için Demokratlar Haley’nin videosunu bolca döndürüp duruyor. Köprülerin altından çok sular aktı, Haley şu anda sıkı Trump destekçisi konumunda.
TAHT DEVRETMEK NE KADAR DEMOKRATİK
NY Times’ın bazı köşe yazarları Harris’in salt yaş faktörüyle seçimi alabileceği görüşünde; kürtaj hakkının da getirisi olabilir. Ancak önünde öyle bir handikap var ki, cin şişeden çıktı, geri tıkılması namümkün. Harris’in zayıf yönlerinden hareketle, çevresinde bir “kazanacak aday” tartışması dönüyor. Biden’ın çekilip yardımcısını işaret etmesi üzerine partililer Harris’e destekle arkasına dizilse de Demokratlar sırf Trump’ı yenme güdüsüne fikslendiği için “kazanacak aday” sorgusu kaçınılmaz.
Clinton çifti dahil destek sırasına girenler açısından şu çelişki var: Madem Harris’in Trump’a karşı kazanacak aday olduğunu düşünüyordunuz, o halde neden daha erken davranmadınız? TV tartışması felaketinden önce başkanın fit ve formunda olmadığını gerçekten bilmiyor muydunuz?
Harris 24 saat içinde 80 milyon dolar bağış toplayarak rekor kırdı ve Biden’ın kampanyasından da 96 milyon dolar bağış devraldı. Ancak adaylığı kesinlik taşımıyor, 19-22 Ağustos’taki Demokrat Ulusal Kongresi’nde yaklaşık 4 bin delegenin oyuna bakıyor. AP’nin sondajlarına göre 2500’ü aşkın delege Harris’i destekliyor. Ama garantisi yok, başka adayı da tercih edebilirler. Biden’ın delegeleri yönlendirmesi söz konusu değil.
Ancak Biden’ın tahtı devreder gibi Kamala’yı aday göstermesi demokratik yarış geleneğine hayli aykırı düşüyor. Nitekim Obama’nın Harris adını anmadan, partinin güçlü bir aday çıkaracağına olan inancını dile getirmesi, demokratik rekabetin gerekliliğine işaret ediyor. Obama’nın stili biraz da böyle; 2020’de Bernie Sanders adaylıktan çekilinceye kadar Biden’a desteğini açıklamamıştı.
Kamala Harris, 2020’de aday adaylığından erken çekilip Biden’ın yardımcılığıyla yetinmişti. Demokratların oy deposu California’da bile başsavcılık seçimini kılpayı kazanabilmişti. Biden yönetiminin göç ve enflasyon bagajından sıyrılması mümkün olmadığı gibi kararsız seçmeni çekebilecek nitelikte bir aktivizmi de yok.
Kimi analistlere göre Harris’in vasat politikacı kimliğine karşılık, Demokrat Parti’den zor mahallerde seçim kazanarak rüştünü ispat etmiş, karizmatik ve cerbezeli figürlerin isimleri ön plana sürülüyor. Tartışma bir kere başladı mı, hayırlı sonuç vermediği Kemal Kılıçdaroğlu’nun adaylığında test edildi. Kılıçdaroğlu’na karşı İstanbul ve Ankara’da kazanma yetisini göstermiş Ekrem İmamoğlu ve Mansur Yavaş muadilleri Amerikan medyası ve sosyal medyada dolaşımda.
Gerçi önceleri Biden’ın yerine adaylığı anılan bu isimlerin çoğu partide birlik adına ilk günden Kamala Harris’e desteğini açıkladı; bazıları muhtemel başkan yardımcısı adayı görülüyor.
KAZANACAK ADAYLARIN KISA LİSTESİ
Pennsylvania Valisi Josh Shapiro, iki parti arasında gidip gelen çekişmeli bir eyalette nasıl seçim kazanılacağını gösterdi. “Kazanacak aday” gözüyle bakanlara göre merkez sol Demokrat olarak seviliyor, Trump’ı bileğinin gücüyle yenip ülkenin ilk Yahudi başkanı olabilir. Harris’e desteğini açıkladığı için başkan yardımcılığı listesinde üstte. Ancak İsrail’e koşulsuz destek verip kampüs protestolarını eleştirdiği için partide açtığı yaralar depreşebilir.
Kentucky Valisi Andy Beshear, Cumhuriyetçi ağırlıklı eyalette kürtaj hakkını savunduğu halde seçim kazandığı için düşleri süsleyen aday. Muhafazakar iklimde liberal görüşleri satabildiği için politik becerisi yüksek, genç ve yakışıklı, her eğilimi ve özellikle Trump’tan hazzetmeyen Cumhuriyetçileri çekebilir. Yardımcılık rolüne de çok uygun.
Arizona Senatörü Mark Kelly, Harris’e desteğini açıkladı ama adaylık menzilinde. Öncelikle adam eski astronot ve seçmen astronotları sever. Aynı zamanda eski savaş pilotu olarak kahramanlık hikayesiyle Trump’ı zorlar. Ayrıca Arizona gibi bir eyalette ılımlı tarzıyla Cumhuriyetçilere de ulaşarak var olmayı başardı. Ama ulusal bir profil değil, siyasi kimliği yok. Kaldı ki astronot imajı 1984 başkanlık yarışında John Glenn’in işine yaramamıştı. Muhtemel pozisyonu başkan yardımcılığı,
Ortalama Demokrat seçmen nezdinde bölgeler üstü fiyakası en yüksek “kazanacak aday” California Valisi Gavin Newsom; karizmasıyla TV’de çok kıvrak tartışmacı görüntüsü veriyor. Bir görüşe göre, 1980’lerin filmlerindeki kötü adam donanımı sayesinde Trump’la kıran kırana çarpışabilir. Ancak defolu yanları var; mesela San Francisco belediye başkanlığı sırasında kampanya müdürünün karısıyla yattığını itiraf etmişti. İmaj sorunu nedeniyle kararsız seçmesi çekmesi zor. Zaten Harris’e desteğini açıkladı Newsom. 2028 veya 2032 için adaylık sırasına girdiği düşünülüyor. Harris’in yardımcılığı söz konusu değil, çünkü ikisinin de seçim bölgesi California.
İDEAL BİR DÜNYADAKİ SEÇİMDE…
İdeal bir dünyadaki seçimde en mükemmel Demokrat aday, Michigan Valisi Gretchen Whitmer. Başkanlık kalibresinde ve sevilen bir siyasetçi. İki parti arasında gidip gelen eyalette, on puan fark atarak vali seçilmiş olması “Big Gretch”i “kazanacak aday” statüsüne yerleştiriyor.
Bir Ortabatı figürü olarak ulusal siyasette test edilmiş değil Whitmer ama Michigan, Pennsylvania ve Wisconsin’de düğümlenecek başkanlık seçiminde şanslı aday olarak görenler var. 2016’da Trump, 2020’de ise Biden Michigan’ı alarak başkan seçilmişti. Olmazsa olmaz Ortabatı eyaletlerinden başkan yardımcısı adayı da kazanma garantisi getirebilir. Whitmer, Biden ekonomisinin küfesini taşımadığı gibi Gazze ayıbı da yok. İsrail’e sınırsız destek yüzünden Biden-Harris yönetiminden uzaklaşan Michigan’daki Arap ve Müslüman seçmeni çekebilir.
Harris’e desteğini açıkladığına göre en ideali başkan yardımcısı adaylığı. Bu kadar dalgalı bir ortamda Demokratlar iki kadınla maceraya atılacak kadar çılgın davranırsa!
İdeal bir dünyadaki seçimde pekala iki kadının adı birden seçim pusulasına yazılabilirdi. İdeal bir dünyada Kamala Harris, sırf kadının kendi bedeni üzerindeki söz hakkını savunduğu için bile seçim kazanabilirdi.
Harris, daha adaylığının ilk gününde Trump’ı “suçlu”, kendisini de “savcı” kimliğiyle konumlandırdı. Kadınları taciz eden saldırganlardan tüketiciyi soyan, çıkarları için kuralları çiğneyen dolandırıcılara her türlü suç failiyle uğraştığını, dolayısıyla Trump tipini iyi bildiğini söyledi. Malum Trump, geçen mayısta sonuçlanan Stormy Daniels’e sus payı davasında suçlu bulunmuştu. Cezası 18 Eylül’de açıklanacak ve temyize gidecek. Kampanyanın hararetlendiği ortamda “savcı-suçlu” kontrastı pik yapacak. Harris’in iddia makamı performansını Trump sosuyla işleyen 2019 videosu yeniden dolaşımda.
Harris’in dava savcılığı ve başsavcılığı California günlerinde kaldı ama Senato Adalet Komitesi’ndeki icraatı dün gibi belleklerde…
Yıl 2018, Trump’ın tartışmalı Yüksek Mahkeme adayı Brett Kavanaugh komitede ifade veriyor. Senatörler, Yüksek Mahkeme’nin 1973 tarihli “Roe v. Wade” kararına ilişkin adayın görüşünü öğrenmeye çalıyor. Bu tarihi karar, ABD Anayasası’nın bireylerin kürtaj hakkını koruduğu şeklinde. Kavanaugh cevap yerine dolambaçlı yollara sapınca Harris başka bir soru soruyor: “Hükümete erkek bedeni üzerinde karar yetkisi tanıyan herhangi bir yasa aklınıza geliyor mu?” Kavanaugh önce şaşırıyor, sonra o an için aklına gelmediğini söylüyor.
Eyaletlere göre farklı kürtaj yasalarıyla çeliştiği için yıllardır tartışılan karar 2022’de Yüksek Mahkeme tarafından bozuldu. İçeriden sızan bilgilere göre iptal oyu veren beş yargıçtan biri Kavanaugh idi.
Anayasal hak ortadan kalktı ama Harris’in sorusu baki kaldı.
