THY altıncı kıtaya nasıl uçtu?

Uzak kıta Avustralya’da yaşayan Türkler, THY’nin uçuşlar başlatmasını uzun yıllardır çok istiyordu. 2014’dan bu yana daha sık gündeme geliyordu. 2018’de ise dönemin THY yönetim kurulu başkanı bana hem de Avustralya’da Sidney’de milli havayolunun ciddi olarak 6’ncı kıtaya uçmak için çalışmalar yaptığını açıkladı. Bu köşede ve Airport programımda konu net bir şekilde gündeme gelip, tarih de verilince uzak kıtaya uçuşlar sürekli olarak konuşulmaya başlandı.

İlk defa Avustralya’ya Sidney Turizm Ofisi ve Singapur Havayolları'nın davetiyle 2014’te gelmiştim. Karşılaştığım Türklerin tek sorusu vardı; “THY Sidney’e ne zaman uçacak?” Aradan 4 yıl geçtikten sonra 2018’de Uluslararası Hava Taşımacıları Birliğinin (IATA) Sidney’de yapılan 74. Genel Kurulu için tekrar bu uzak ve masalımsı şehre geldim. THY Yönetim Kurulu Başkanı birlikte bu toplantıya katıldım. Bu defa aynı soru buradaki Türkler tarafından asıl muhatabına da yöneltildi. Ben de bu mevzuyu hem tv programımda hem yazılarımda 2018’de kayıtlara geçirince, artık THY’ye yönetimine tek seçenek kalmıştı. THY mutlaka Avustralya’yı da uçuş ağına ekleyecekti!

İlk uçuş için 2019’dan 2024’e

Avustralya’da öncelikle Sidney ve Melbourne’e uçacak uygun uçak tipi konusunda çalışma yaptıklarını 2018’de Sidney’de AIATA toplantısında bana anlatan THY Yönetim Kurulu Başkanı, uçuşlara 2019’da başlayabileceklerine dikkat çekmişti. Pandemi ve Airbus ve Boeing’teki gecikme hadiseleri süreci geciktirdi.

Aradan 5 yıl geçti ve bu hattı hizmete sokmak THY Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Bolat’a nasip oldu. Ancak Bolat ve ekibinin de epeyce gündemini meşgul eden, ciddi çalışmalar yapmalarını gerektiren bir konu olarak da sürekli gündemdeki yerini korudu. Sonunda çözüm Singapur bağlantılı uçuşlarla bulundu ve hayali kurulan bir noktaya daha THY uçuşlara başladı. Ahmet Bolat’ın deyimiyle, “Sırada Yeni Zelanda, Auckland var. Burayı da THY uçuş ağına dahil ederse dünyada ulaşılmadık yer kalmamış olacak.”

Sadece THY değil başka havayolları da Avustralya’ya uçmanın yollarını arıyorlardı. THY yönetimi 2018’de ağırlıkla Boeing 777X ve Airbus A350 modelleri üzerinde duruyor, araştırmalar yapıyordu. Alternatif olarak da bağlantılı uçuşlar için farklı ara bağlantı noktası ve uçak tipleri inceleniyordu. Avustralya’da İki merkeze de THY en kısa zamanda direkt gelmek istiyordu. Mesafeden kaynaklı direkt uçuş tahditleri söz konuşuydu. Halen daha da tam olarak çözülebilmiş değil. Çünkü en doğru uçak modeli, en iyi fiyat ve en iyi zamanlamayla seferlere başlamakta gerekiyordu. Bunun için doğru zaman olarak da 2019’un sonu seçilmişti. Netice de ilk uçuş Mart 2024’te yapılabildi.

****

THY’nin 19 saatlik en uzun uçuşu…

Türk Hava Yolları ve Türkiye için tarihi dönüm noktası olarak anılacak 6’ncı kıta Avustralya’da Melbourne uçuşu daha çok konuşacak gibiyiz. Zira 2026’da direkt (non-stop) uçuşlar başlasa bile süre çok kısalmayacak. En uzun uçuş olmaya yada Auckland’ın da eklenmesiyle en uzun ilk iki uçuştan birisi olmaya devam edecek. Bu sebeple İstanbul’dan 1 Mart Cuma günü kalkan ve 2 Mart’ta Melbourne teker koyan THY uçağı 19 saatlik uçuşuyla aynı zamanda tarihe de önemli bir not düşmüş oldu. THY böylece 130 ülke uçan bir havayolu olarak ulaşılması zor bir hedefi de aşmış oldu.

Türkiye’de evden çıkıp, Melbourne’de otel varmamız tam 24 saat sürdü. Yani bir günde ulaştık. Bunun 19 saati uçuş, geriye kalan dilimler ise havalimanlarında geçen zamanlar. THY normalde bu uçuşlarda Boeing 787-9 model uçakları kullanmayı planlamıştı. Ancak ilk uçuş yoğunluğu dikkat alınarak Boeing 777-300ER ile seyahati gerçekleştirdik. Hem Singapur Changi Havalimanı’nda hem de Melbourne Havalimanı’nda THY’nun bu tarihi uçuşu için törenler yapıldı.

İstanbul’dan akşam 17.30’dan kalkan uçağımız ertesi gün Singapur’a 9 saat 20 dakikalık bir uçuş sonrası teker koydu. Biniş kartımızda İstanbul-Melbourne yazıyordu. Ama Singapur Changi Havalimanı’nda uçaktan indik. Yolculuğu Singapur’a kadar olan yolcularla Avustralya devam edeceklerin yolu havalimanında ayrıldı. Bizler havalimanında yaklaşık 1 saat 30 dakika bekledik. Ancak uçağımızı kokpit ve kabin ekibinin mesai süresi dolduğu için onlar da indi ve Singapur’da bu uçuşu bekleyen THY’nin uçuş mürettebatı görevi devir aldı.

Singapur Sivil Havacılık Otoritesi’nin mevzuatları gereği, uçakta Melbourne devam edecek yolcuların Singapur’da inmesi gerekiyor. Çünkü THY, Singapur-Melbourne arasında da yolcu taşıma hakkına sahip olduğu için devam edecek yolcular ile birlikte yeni binecek yolcular olması ve uçuş ekibinin tamamen değişmesi nedeniyle böyle bir kural uyguluyor. Öte yandan THY’nin bu iki ülke arasında yolcu hakkına sahip olması da yine THY yönetiminin önemli bir başarısı. Her havayoluna kolaylıkla verilen veya sağlanan bir hak değil.

Havacılık sektöründe “5’nci Hava Trafik Hakkı” diye tarif edilen bu imkan çok kıymetli. THY, Singapur’a zaten haftada 11 sefer yapıyor. Sadece bu uçuşların sadece 3’ünü Melbourne uzatmış olacak. Yani Melbourne uçmak için İstanbul’dan ilave uçuş koymuyor, Singapur’daki 3 uçuşunu uzatıyor.

THY’nin bundan sonra 787-9 model uçaklarıyla yapacağı Melbourne uçuşları için Singapur’da yakıt ikmali ve ekip değişikliği yapılacak. 2026’da direk seferler başlayıncaya kadar bu uçuşa olan talebe göre elbette THY yönetimi yeni pozisyon da alacaktır. Şimdilik İstanbul’dan Melbourne gidecek yolcular için uçuş ve aktarma noktasında bekleme süresi belli olan ve diğer havayollarıyla bağlantılı uçuşlardan çok daha iyi ve kısa süreli, rekabetçi iyi bir ürün pazarda yer alacak.

Singapur-Melbourne arası yaklaşık 6.5 saat sürüyor. Bizim uçuşumuzda zaten Melbourne’da akşam 20.30’da son buldu. Ama ne son buluş! Havalimanında THY uçağın bayraklarla karşılayanlar vardı.

İstanbul-Melbourne direkt uçuşu kaç saat olacak?

İstanbul-Singapur-Melbourne şeklindeki bağlantılı uçuş 19 saat sürüyor. Ama 2026’da THY direkt uçuşlara başladığında süre sadece 2 saat kısalarak yaklaşık 17 saate inmiş olacak. Fakat THY Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Ahmet Bolat, direkt uçuşlar başladıktan sonra bile Singapur bağlantılı uçuşlara devam edebileceklerine dikkat çekti. Çünkü Singapur önemli bir aktarma merkezi ve THY bu imkanları kullanmak istiyor.

Sidney uçuşları için gün sayılıyor?

Başlangıçta THY’nin Avusturalya uçuşlarında önceliğin Sidney’e verileceği gibi bir hava söz konusuydu. Ancak yapılan araştırmalar neticesinde Melbourne’de yaklaşık olarak 100 bin civarında Türk’ün yaşaması, yine bu bölgede Bulgaristan ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nden Türklerin olması, Lübnanlıların yoğunluğu önceliği değiştirmiş. Ama her halükarda ikinci sırada Sidney var. Fakat THY, Perth için de uçuş izni almış. Bu yılın sonunda Singapur aktarmalı Sidney uçuşlarının başlaması planlanıyor. Perth için henüz bir plandan bahsedilmiyor, ama gelişmelere göre üçüncü noktaya uçuş da gündeme alınabilir.

Haftada 3 gün Melbourne'e uçuş

İstanbul Havalimanı’ndan haftada üç gün; pazartesi-çarşamba-cuma gerçekleştirilecek uçuşlar Boeing 787-9 tipi uçaklarla yapılmaya başlandı. Uçuş ağına 346’ncı nokta olarak Melbourne’ün eklenmesiyle, 130 ülke ve 6 kıta THY’nin kapsama alanına girmiş oldu. Melbourne, Victoria Eyaleti’nin başkenti ve en kalabalık şehri. Nüfusu 6 milyon civarında. 2011’de dünyanın en yaşanılabilir şehri seçilen şehir, 2002 yılından günümüze kadar sürekli olarak ilk 3’te yer almış. Fakat aynı zamanda dünyanın en pahalı şehirleri arasında ilk 5 yer alıyor.

*****

THY’nin Melbourne hattının açılışının tarihi önem taşıyor. Sadece THY ve Türkiye için değil Avustralya için de bölge için de öyle… Bu sebeple ilk uçuşta THY Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Bolat ile birlikte Ulaştırma ve Altyapı Bakan Yardımcısı Enver İskurt ve Sivil Havacılık Genel Müdür Yardımcısı Prof. Dr. Kemal Yüksek ile DEİK Türkiye-Avusturalya İş Konseyi Başkanı (Türkiye adına) Steven Young da katıldı. Ayrıca THY Yönetim Kurulu Üyesi Melih Şükrü Ecertaş, THY Yönetim Kurulu Üyesi ve CFO’su Murat Şeker ve THY Genel Müdür Yardımcısı (Pazarlama ve Satış) Ahmet Olmuştur da Avustralya’da bu ilk uçuşun bölgede ses getirmesine katkı sağlayacak önemli görüşmeler yaptıklarına dikkat çekmek isterim. Türkiye’nin Avusturalya Büyükelçisi Ufuk Gezer ise bu tarihi uçuşun en önemli ev sahibiydi. Melbourne’daki programların her aşamasına çok güzel destekler verdi.

THY Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Bolat ile Melbourne’de yaptığımız görüşmede ilk uçuş sebebiyle yaşadıkları bazı ilginç hadiselere dikkat çekti. Malum dünyada en fazla noktaya uçan bir havayolu demek bir yere yeni uçuş başlattığında dengelerin de değişmesi anlamına geliyor. Sıklıkla bu köşede dikkat çektiğim üzere THY mevcut uçuş ağıyla dünyanın herhangi bir yerine uçuş başlattığında ciddi bir potansiyeli harekete geçirmiş oluyor. Doğal olarak bu da rakiplerini tedirgin ederken uçuş yapılması planlanan ülke veya şehir yönetiminin de desteğini arkasına alıyor. Ama bir o kadar engel karşılarına çıkarılıyor.

Avustralya’ya non-stop uçuşlar 2026’da

Ahmet Bolat, Avustralya seferlerinin rekabette yeni bir dönem başlattığına bu bilgiler ışığında dikkat çekerek, bu hattı engellemek için özel çaba gösteren ülkeler olduğunu, ama hükümetimizin de desteğiyle aşıldığını söyledi. Şimdi THY’nin hedefi sadece Avustralya’da değil bölgede hızlı büyümek. Bolat, Avustralya’ya haftada 21 uçuş hakları olduğunu, fakat 2025’te 28’e, 2026’da ise 35 uçuşa çıkacaklarına işaret etti. Airbus A350-1000 modelinin piyasaya girmesinden sonra tam oturmuş haliyle THY filosuna dahil olacağını ifade eden Bolat, 2026 sonunda bu uçaklarla Avustralya direkt seferler başlatacaklarını vurguladı.

Peki THY bölgede hangi ülke ve havayolları ile rekabet edecek? Başta Körfez ülkeleri; Birleşik Arap Emirlikleri ve Katar. Akabinde Malezya, Singapur, Endonezya var. Bolat, THY’nin bu ülkelere kadar uçtuğunu, ama daha ileriye Avustralya’ya gidemediğini belirtti. Melbourne uçuşuyla THY için bölgede yeni bir dönem ve yeni bir pazar açılmış oldu. Rakiplerinin endişelenmesi de doğal. Zaten bu endişe sebebiyle THY’nin Avustralya hattını engellemek için özel çaba gösteren ülkeler olduğunu Bolat’tan öğrendim.

THY bu hatta uçuşlarını İstanbul - Singapur - Melbourne şeklinde yapacak. Direkt değil Singapur bağlantılı olarak gerçekleştirecek. Bolat, THY’nin filosundaki uçaklarla direkt olarak Avustralya’ya uçulabileceğini, ama 300 yolcu yerine sadece 100 yolcu alarak buraya ulaşabileceğine dikkat çekerek, böyle bir uçuşun ekonomik olmayacağının altını çizdi. Bolat’ın diğer açıklamaları şöyle:

İstanbul Havalimanı gelişmeye katkı sunuyor

Şu an THY filosunda 452 uçak var. Şirketimizin gelişmesinde İstanbul Havalimanı’nın rolü büyük. Yeni havalimanı maliyet tarafında şirketimize ilave artış, yük getirmekle birlikte biz kâr tarafına odaklanıyoruz. Bu tarafta 2022 yılında 2.1 milyar dolarlık rakamı yakalamıştık. 2023 yılında bundan daha iyiyiz. Atatürk Havalimanı’na göre yeni havalimanı maliyetli de olsa daha kârlıyız.

Amerika’dan gelen turiste THY katkısı var

Türkiye’ye nitelikli ve daha fazla harca yapan turistleri çekmek amacıyla çalışmalar yapıyoruz. Tanıtımlara önem veriyoruz. Mesela ABD’den gelecek turistte 2023 yılında hedef bir milyon iken THY olarak yaptığımız çalışmaların neticesinde Türkiye’ye Amerika’dan 1.4 milyon turist geldi. Biz bu stratejiye devam edeceğiz. Nitelikli turist için her adımı atacağız. Kerem Bursin reklamlarımız sonrası şimdi Burak Özçivit ile de anlaştık. Daha çok döviz harcayan turistleri, başta İstanbul olmak üzere tüm Türkiye’ye çekmek ana hedefimiz.

ODTÜ ile koltuk test merkezi kuracağız

THY olarak yerli ürün geliştirmesi için de çaba sarfediyoruz. Business Class için tasarlanıp, üretilen yeni koltuklarımızı Hamburg Fuarı’nda tanıtacağız. Ancak bu koltukların sertifikasyonu zaman kaybı yaşamamak için ODTÜ ile birlikte yerli uçak koltuklarımızı test edeceğimiz “test merkezi” kuracağız. Bunun için başladık. Aksi halde koltuklarımızı tanıttıktan sonra sertifikasyon sürecinde yaşayacağımız süreç başarımızı engeller, bu koltukları uçaklarımıza koymamızı geciktirir.

Yeni Zelanda Auckland’a uçacağız

Melbourne uçuşlarıyla bölgede daha güçlü hale geleceğiz. Bu uçuşumuz bu bölgedeki diğer uçuşlarımız için de önemli bir motivasyon olacak. Avustralya’da ikinci uçuş noktamız Sidney olacak, ama bölgeyi tam anlamıyla uçuş ağımıza dahil edeceğiz ve bir sonraki hedefimiz Auckland - Yeni Zelanda olacak. Auckland’a da Melbourne modeliyle uçacağız.

*****

Altıncı kıtada doğmuş, büyümüş THY’de filosunda görev yapan Avustralyalı Türk pilotlar bizi Melbourne'e uçurdu. Onların heyecanı ise bizimkinden daha farklıydı. İstanbul-Melbourne ilk uçuşunda ilginç sürprizler vardı. Üstelik üzerinde çalışılmış, detayları düşünülmüş THY’ye yakışan süprizlerdi bunlar. THY’nin başlattığı İstanbul-Singapur-Melbourne hattında ilk uçuş, Boeing 777-300ER model, TC-LCF kuyruk tescilli, Ortaköy isimli uçağıyla gerçekleştirildi. Uzun mesafeli uçuş olması sebebiyle İstanbul-Singapur arasında görev yapan uçuş mürettebatından göreve Singapur-Melbourne arasında farklı ekip aldı. İşte sürpriz uçağı Melbourne götüren kokpit ekibindeydi. Asıl ilk uçuş heyecanının ise onlar yaşıyordu.

THY’nin 6’ncı kıtaya yaptığı ilk uçuşta kokpitte Sidney doğumlu mesul pilot Hakan Turgut, Melbourne doğumlu kaptan pilot Aytuğ Çoşkun ve pilot Muhammet Uz vardı. Pilotlar doğdukları yere yaklaştıkça yaşadıkları heyecan adeta yüzlerinden okunuyordu. Çünkü arası bizleri ziyaret edip, bekledikleri bu anının heyecanını bizlerle de paylaştılar.

Avustralya için başlatılan ilk uçuşun İstanbul-Singapur arasında, ilk bacakta ise kokpitte mesul pilot Şafak Başaran, pilot Melih Baştürk ve pilot Emre Can Günaydın, kabinde ise purser Hande Tanrıyaşükür ve ekibi görev alarak, bizlere güzel bir uçuş deneyimi yaşattılar.