Pön Savaşları tarihi, nedenleri ve sonuçları: Pön Savaşlarına hangi imparatorluk katılmıştır?
Roma Cumhuriyeti ile Kartaca arasında MÖ. 246 ile MÖ. 146 tarihi arasında gerçekleşen Pön Savaşları; Akdeniz ticaretine hâkim olmak amacıyla, birden fazla evrede gerçekleşmiş bir savaştır. Kartaca ile Roma Cumhuriyeti arasında uzun yıllardır süregelen çıkar çatışmasının bir sonucu olarak yaşanan Pön Savaşları sonuçları nelerdir?
Pön Savaşları’na Hangi İmparatorluk Katılmıştır?
MÖ. 246 ile MÖ. 146 yılları arasında gerçekleşen Pön Savaşları’nda Antik Kartaca ile Roma Cumhuriyeti karşı karşıya gelmiştir. Akdeniz ticaretini ele geçirmek ya da elde tutmak amacıyla gerçekleşen ve 3 ayrı savaştan meydana gelen Pön Savaşları’nın neticesinde Roma galip gelmiş ve Kartaca, Roma Cumhuriyeti tarafından tamamen ele geçirilmiştir.
Pön Savaşları Nedenleri
Antik Kartaca ile Roma Cumhuriyeti’ni karşı karşıya getiren Pön Savaşları’nın ana sebebi; bu iki devlet arasında yaşanan çıkar çatışması olarak değerlendirilebilir. Bir Fenike kolonisi olan Kartaca’nın, zaman içinde büyümesi ve özellikle Batı Akdeniz üzerinde etkinliğini iyiden iyiye hissettirmesi Roma’yı; Roma’nın Güney İtalya’yı hâkimiyeti altına alma girişimleri ise Kartaca’yı rahatsız etmiş ve Akdeniz üzerindeki bu çıkar çatışmaları iki devlet arasındaki savaşı kaçınılmaz kılmıştır.
MÖ. 264 yılına kadar iki devlet arasında süregelen dostane ilişkilerin yerini savaşa bırakması ise ilk olarak 1. Pön Savaşı ile olmuştur.
Sicilya adası üzerinde bulunan Messina ve Sirakuza kentlerinde yaşanan bir anlaşmazlıktan yararlanan Kartaca, MÖ. 264 yılında bu çatışmaya müdahale etmek için bölgeye bir donanma göndermiş ve Sicilya’da askeri bir üs kurmuştur. Kartaca’nın elde ettiği bu stratejik üssün, Roma Cumhuriyeti’nin Akdeniz’deki politikalarını tehdit etmesi üzerine Roma da MÖ. 260 yılında bölgeye bir donanma göndererek Korsika’yı kontrol altına almıştır.
MÖ. 256 yılında da Afrika kıyılarına bir çıkarma yapan Roma donanması, burada da ciddi bir Kartaca direnişiyle karşılaşmış ve ertesi yıl ağır kayıplar vererek Afrika kıtasını terk etmek zorunda kalmıştır.
Kartaca’yı Sicilya’dan atmak için Roma tarafından yapılan son girişim ise MÖ.241 yılında gerçekleşmiş ve Kartaca’nın Sicilya’dan çekilmesi sağlanmıştır.
MÖ. 218 yılında Kartaca’nın, İspanya’nın Saguntum şehrini kuşatması sonucu Roma Cumhuriyeti Kartaya’ya savaş ilan etmiştir. Bu savaş ilanı üzerine Kartacalı komutan Hannibal beraberindeki orduyla birlikte İspanya’dan yola çıkarak öne Fransa’yı geçmiş ve ardından Alpleri de aşarak Kuzey İtalya’da bulunan Po Ovası’na ulaşmıştır. Roma’ya kadar ilerleyen Hannibal’in daha sonra karar değiştirerek, Roma’yı almaktan vazgeçmesi ve güneye yönelmesi ise savaşın seyrini tamamen değiştirmiştir.
Hannibal’in ordularını güneye yönlendirmesi sırasında gerçekleşen Roma saldırılarıyla büyük kayıplar veren Kartaca, savunmaya geçmiş ve bu savaşı kaybetmiştir. Savaş sonunda iki devlet arasında imzalanan antlaşma ile de Kartaca; Afrika toprakları dışında kalan tüm yerleri Roma’ya bırakmış ve Roma’dan izin almadan herhangi bir savaşa girmemeyi kabul etmiştir.
Kartaca’nın sahip olduğu ekonomik üstünlüğü kırmak isteyen Romalılar; Afrika’da hüküm süren Numidya’yı, Kartaca’ya karşı kışkırtmış ve bunun neticesinde de Kartaca, Numidya’ya savaş ilan etmiştir. Bu savaş ilanı üzerine Romalılar, Kartaca’nın 2. Pön Savaşı sonrası imzalanan antlaşmaya uymadıklarını belirterek Kartaca üzerine saldırmışlar ve Kartaca şehrini ele geçirerek, Roma’ya bağlı bir Afrika eyaleti kurmuşlardır.
Pön Savaşı Sonuçları
3 ayrı savaştan meydana gelen ve toplamda 100 seneden uzun süren Pön Savaşları neticesinde Kartaca, Roma Cumhuriyeti tarafından ele geçirilmiş ve Kartaca toprakları Roma’ya bağlanarak Afrika eyaletine dönüştürülmüştür. Kartaca tehlikesinin ortadan kaldırılmasının bir diğer sonucu ise Batı Akdeniz’in Roma hâkimiyeti altına girmiş olmasıdır. Batı Akdeniz’de sağlanan bu egemenlik ile Roma; Akdeniz ticaretinde en büyük güç halini almıştır.
Pön Savaşları Roma Toplumsal Yapısını Nasıl Değiştirmiştir?
Pön Savaşları’nın siyasi ve askeri sonuçları olduğu kadar toplumsal birtakım sonuçları da ortaya çıkmıştır. Uzun yıllar boyu süren bu savaşlar sebebiyle, Roma ve İtalya’da nüfus yoğunluğu azalmış ve bu durum da işlenmeyen arazilerin artmasına sebep olmuştur. İşlenmeyen bu toprakların düşük fiyatla bir başkasına kiralanması da o toprak üzerinden geçimin sağlayan kişilerin hızla yoksullaşmasına sebep olmuştur. Pön Savaşları neticesinde, halkın üzerinde ağır etkiler bırakan bir diğer konu ise toplanan vergilerdir. Artan askeri ihtiyaçların karşılanması için toplanan bu vergiler, zaten yoksul olan halka çok ağır bir yük olmuştur.
