Ukrayna eski Ticaret ve Tarım Bakanı Tymofiy Mylovanov Habertürk TV'ye konuştu

"2014'DE DURUM DAHA KÖTÜYDÜ DİYENLER VAR"

Biz sosyolojik bir anket yaptık. İnsanlar çok fazla endişe duyuyorlar. Özellikle ülkenin orta sınıfı endişeli. Doğuda yaşayanlar 8 yıldır bu durumu yaşıyorlar. Bunu söylemek trajik ve üzüntü verici ama onlara göre bu durum doğal. İnsanlarla konuştuğunuzda şunu görüyorsunuz; üç tür duygu ya da mod var. Çoğunluk esnek yaklaşıyor. İnsanların B planları var. Sonuç ne olursa olsun B planım var diye düşünüyorlar. İşlerini sürdürmeye çalışıyorlar. Aileleriyle konuşuyorlar. B ya da C planları var. Mesela orduya katılacaklar mı, ya da çocuklarını daha güvenli alana mı taşıyacaklar, bunları düşünüyorlar. Çok az yüzdelik bir kısım 'ben herşeye alışkınım, gerçek bir şey olana kadar çok da fazla endişelenmiyorum' diyenler var. Üçüncü grup ise 'gerçekten endişeleniyorum' diyorlar ve güvenlik arıyorlar. Ailelerini yurt dışına çıkarıyorlar. Öğrenciler konusunda endişe duyan kişiler vardır. Benim çalıştığım üniversitede çocukları Bulgaristan'a taşımışlardı; ancak onlar geri döndüler. 2014-2015'de durum şimdikinden çok daha kötüydü diye düşünenler var.

Stratejik bir iletişim var. Bu çok normal. Gizli bilgilerin sızıntısı söz konusu olabiliyor. Rusyalılar Amerikalıları anlamıyor, Amerikalılar Rusları anlamıyor. Ukraynalılar Rusları artık hiç anlamıyor. Polonya, Baltık ülkeleri, Türkiye biz birbirimizi çok iyi anlıyoruz. Rusların mantığını artık anlayamıyoruz. Onlar bizim ulus olmadığımızı düşünüyorlar. Hükümeti baskı altına almaya çalışıyorlar. Hükümetin demokratik, çoğulcu olduğunu anlayamıyorlar. Ukrayna'nın eğleyiciliğini, nasıl harekete geçeceğini anlamıyorlar. Dolayısıyla mevcut duruma, duygulara çok da önem vermiyorlar. Demokratik dünyaya bakacak olursak, Putin'i anlamak onlar için de zor. Kültürel yanlış anlamalar var. Bu da bizi tabii ki bizi çatışmaya sürükleyebiliyor. Herkes herkesi korkutmaya çalışıyor sanki.

"YAPTIRIMLAR ÇOK BİR ŞEYİ DEĞİŞTİRMEYECEK"

Bence yaptırımlar Rusya'yı caydırmayacak. Bu yaptırım dizisi önceki yaptırımlardan farklı; ancak Rusya yaptırımlarla caydırılmıyor. Kırım 2014'de ilhak edildi. Yaptırımlar bir şeyi değiştirdi mi? Hayır. Belli başlı bankalar ya da bireyler hedef alınıyor. Rusya'nın Avrupa ve Amerika'daki sermaye piyasalarına erişim güçleştiriyor. Ancak Rusya'nın rezervleri ve belli başlı fonları var. Açıklamadıkları aktif varlıkları var. 800 milyon dolar hatta daha fazla olabilir bu aktiflerin miktarı. 4-5 katı fazla rezervleri var aslında Avrupa ülkelerine kıyasla. Birlikte ticaret yapmayı kesmek Rusya için çok mu önemli? Bence değil.

"BUĞDAY FİYATLARI YÜZDE 9-10 ORANINDA ETKİLENECEK"

Hem Rusya hem Ukrayna belli başlı kritik buğdayların, belli başlı tahılların mesela buğdayın bu ülkelerden geldiğini söyleyebiliriz. Muhtemelen yıla göre değişir durum diye düşünüyorum. Ukrayna'nın payı giderek artıyor ihracatçı olarak. Geçmişte daha azdı. Bazen yüzde 8-11 artabiliyor bizim payımız. Dünya pazarının yüzde 30'u bizden taşınıyor. Türkiye dahil olmak üzere doğal olarak tedarikçilerden Rusya ve Ukrayna'dan buğday alımı yapılıyor. Gerilim tedarik zincirini daha da zor hale getirecek. Odesa veya diğer Karadeniz limanlarından taşınacak buğday bunlardan etkilenecektir. Muhtemelen buğday fiyatları yüzde 9-10 oranında artacak. Ancak zaten fiyatın yüzde 2 arttığını görüyoruz. Enerji fiyatlarına bakacak olursak, bölgedeki herhangi gerilim enerji fiyatlarını tırmandıracak. Zaten petrol fiyatlarının da arttığını görüyoruz son günlerde.

"UKRAYNA'NIN İHRACATI TREN YOLUYLA DEVAM EDECEK"

Belli başlı düzenlemeler yapılacak. Düzenleme emtiaların taşınması yoluyla yapılacak. Polonya'ya muhtemelen tren üzerinden ürünler taşınacak. Bu lojistiğin maliyetini arttıracak. Ancak yeniden düzenleme zaman alacak. Doğu Ukrayna işgal altında tutulduğunda bunu gördük. Daha sonra bir köprü oluşturduk; dolayısıyla kargo gemileriyle buraya girilebilir diye düşünüyorum. Şimdi Odesa bloke edilirse muhtemelen Ukrayna'dan alım yapanların kaybı olacak. Yaklaşık 21 milyon dolar gibi bir kayıp olacak. Tabii ki emtia fiyatına yönelik etkisi de olacak. Ticaret demiryoluyla devam edecek. Tam kapsamlı bir işgal söz konusu, savaş söz konusu olursa ticaret değil savaşmayı düşünmeye başlayacağız. Dolayısıyla tedarik zincirleri uzun süre engellenebilir.

"İŞLER ÖNÜMÜZDEKİ HAFTALARDA NELER OLACAĞINA BAĞLI"

Bu tür bir senaryonun maliyeti Ukrayna ve Rusya için düşük olacaktır. Sovyetler Birliği'nin çöküşü 10-15 yıl sürmüştü Rusya ve Ukrayna'nın piyasalara girişi için. Savaş söz konusu olunca, aylarca süren savaş döneminde iki ekonomi de çok ciddi etkilenecek. Dolayısıyla Sovyetler Birliği'nin çöküşüne benzeyecek. Ülkelerin toparlanması 5-10 yıl sürmüştü o zaman. Muhtemelen böyle bir şeyi kimse istemiyordur. İşler önümüzdeki günlerde, haftalarda neler olacağına bağlı. Muhtemel senaryo şu yönde; bir ayrılıkçı cumhuriyetlerden daha fazla toprak koparmak isteyebilir Rusya diye düşünüyorum. Bunun hızına bağlı olarak işler gelişecek. Rus birlikleri hızla ilerlerse diğer alanlara girme konusunda cesaret bulacaklar. Ciddi bir direnişle karşılaşırlarsa, Ukrayna ordusu eski ordu değil artık. Kendimizi geliştirdik. Komutanlarımızın çoğu muhabere alanında deneyimli kişiler. Ruslar gibi değiliz. Daha fazla tank kapasitemiz var.

"TÜRKİYE SON DERECE GÜÇLÜ BİR ÜLKE"

Türkiye'yi Ukrayna olarak stratejik ortak olarak görüyoruz. Bu zaten kamuoyuna açıklanmış durumda. Askeri ekipman alımı söz konusu. Türkiye'nin bizden alımları var. Biz droneları, İHA'ları kullanıyoruz. Ağır teçhizatlarını alımı söz konusu. İki ülke arasında ticaret ve sözleşmelerimiz var. Droneların Ukrayna'da üretilmesi konusunda stratejik yetkinliğimiz var. Ortak yatırımlarımız var. Teknoloji paylaşımı yapıyoruz. İki ülke birbirini savunma kapasitesini geliştirmeye çalışıyor.Serbest ticaret anlaşmamız var. 11 yıldır müzakereler sürüyordu. Ticaret sözleşmesi daha fazla ticareti öngörüyor, mesela tarım alanında. Ukrayna tarım ürünlerini daha fazla gönderebilecek Türkiye'ye. Türkiye daha ucuz erişim sağlayabilecek ürünlerimize. Umarım ortak yatırımlar için bu başlangıç olacak. Bence aslında Ukrayna zaten önemli bir tarım taşıyıcısı. Türkiye son derece güçlü. Biraz gecikme yaşanabiliyor, Odesa'daki engellemelerden dolayı bence bunlar geçici konular.

"SAVAŞ UZARSA ENERJİ MALİYETLERİNİ ETKİLEYECEK"

Kısa dönemde fiyatların artmasını bekliyoruz, bir şeyler kesinleşene kadar. Pek çok belirsizlik söz konusu. Rusya petrol ve gazı borular yoluyla Avrupa'ya gönderiyor. Ukrayna'dan Baltık denizinden Türkiye'ye geliyor gaz. Belirsizlikler var. Ne tür yaptırımlar gelecek? Lojistik tedarik zinciri nasıl etkilenecek? Tek bir belirsizlik bile zaten fiyatların artması anlamına geliyor. Kısa dönemde fiyat artışı bekliyoruz. Belirsizlikler çözülürse, ne tür yaptırımların geleceğini görürsek durum biraz daha iyi hale gelebilir. En kötü durumda Rusya'ya yönelik uzun dönemde yaptırımlar olacak. Savaş ihtimali uzarsa daha güçlü yaptırımlar söz konusu olacak Batı'dan Rusya'ya yönelik. Bu da maliyetleri etkileyecek. Avrupa'da enerji yollarının çeşitlenmesi gerektirecek