"Suriye 101" el kitabı: Suriye'de kim kimdir?
2010 yılında esen Arap Baharı rüzgarı, Orta Doğu ve Kuzey Afrika'daki ülkelerin siyasi ve toplumsal yapısını değiştirdi. Toplumsal ayaklanmalar, meydan hareketleri birçok ülkede iktidarın ve rejimin değişmesine sebep oldu. Bu sürecin en karmaşıklaştığı ülke ise 13 yıldır iç savaşın içinde olan Suriye. Heyet Tahrir El Şam'ın liderliğindeki Esad iktidarı karşıtı muhalif silahlı gruplar, başkent Şam'ı ele geçirerek 53 yıllık Esad hanedanlığını yıktı. Ancak Suriye'de hala birçok irili ufaklı güç var. Peki Suriye'deki gruplar kimler? Kuruluşları ve güncel durumları nasıl? Hangi ülkeler hangi grupları destekliyor?
ABONE OL
Suriye'de 13 yıldır süren iç savaş, Heyet El Tahrir Şam muhalif silahlı grubunun önderliğindeki güçlerin önce ülkenin en büyük ikinci kenti Halep'i daha sonra başkent Şam'ı ele geçirmesiyle farklı bir boyut kazandı.
53 yıllık Esad dönemi kapandı, Beşşar Esad Rusya'ya kaçtı. HTŞ, ülkede düzeni sağlamaya çalışıyor ancak bu düzenin nasıl bir düzen olacağı hakkında hala soru işaretleri var. Bunun sebebi, 13 yıl içinde yerel güçler ve uluslararası güçlerin tam bir kaos içinde birbiriyle karmaşık mücadelesi nedeniyle kimin neyi temsil ettiğinin değişkenliği.
Bu sebeple Suriye'de var olmuş ve var olan tüm güçlerin bir derlemesini çıkardık:
61 yıldır Suriye'de iktidarda bulunan Baas Partisi'nin ve 53 yıldır Baas Partisi mensubu olarak diktatörlükle ülkeyi yöneten Esad ailesinin son temsilcisi.
Aslen göz doktoru olan ve öğrenimini İngiltere'de alan Esad, babası Hafız Esad'ın veliaht oğlu değil, küçük oğluydu. Hafız Esad'dan sonra ülkeyi yönetmek için yetiştirilen kişi, abisi Basil Esad'dı. Ancak Basil, 1994 yılında bir trafik kazasında hayatını kaybetti ve Beşşar Esad beklemediği bir şekilde babasının ardından Suriye'nin başına geçti.
Esad ailesi Nusayri. Yani Arap Alevi'si. Suriye halkının çoğunluğu ise Sünni. Bu durum, Esad ailesi için Suriye'yi kontrol etmeyi zorlaştıran en büyük unsurlardan biri olarak öne çıkan bir farklılık.
Arap Baharı süreciyle beraber Esad'a iç ve dış siyasetten yapılan 'reform' çağrılarının bir karşılık bulmaması, Suriye'deki Esad muhaliflerinin silahlı mücadele başlatmasına neden oldu. Bu süreç içinde Esad'ın en büyük destekçileri Rusya, İran ve Lübnan'daki Hizbullah grubuydu.
İran'ın Tahran'dan başlayan ve Yemen'de biten Direniş Ekseni'nde Esad'ın iktidarı stratejik bir noktadaydı. Irak'ın çoğunluğu Şii olan nüfusu ve ülkedeki İran etkili milis güçler, Suriye'de Esad, Lübnan'da İran destekli Hizbullah, Filistin'de İran destekli Hamas ve Yemen'de İran destekli Husiler; İran için kesintisiz bir Direniş Ekseni hattını oluşturuyordu. Ancak 7 Ekim 2023'te başlayan İsrail-Hamas çatışmalarının ardından bu eksen kırıldı.
Esad bugün Rusya'da sığınmacı olarak bulunuyor. Rusya'nın Esad'ı uluslararası mahkemelere teslim edip etmeyeceğini ise, her ne kadar şu an bu ihtimal çok düşük olsa da, gelecekte belli olacak.