Bir filmin başlangıç aşamasında, henüz tasarım sürecindeyken yazılmaya başlanan, filmin görsel ve işitsel unsurlarının bütün detaylarıyla yazılı hale getirilmesiyle elde edilen teknik metindir. Film çalışmasının ilk aşaması olarak kabul edilmektedir ve film yapımında görev alacak kişilere rehber olma özelliğine sahiptir. Senaryo metni sanatsal bir yapım değil, teknik bir metindir. Bu nedenle, filmde görsel karşılığı olmayan betimlemelerden senaryoda kaçınılmaktadır.
Film senaryoları dört aşamada geliştirilir. Senaryo taslağı (sinopsis), filmin öyküsünün 1-2 sayfada özetlendiği bir taslak metindir. Geliştirme senaryosunda (tretman) filmin öyküsü perdede görüleceği şekliyle detaylı olarak hikayeleştirilir. Ayrımlama senaryosunda olay örgüsü diyaloglar, tüm hareketler, sesler ve müzikler ile detaylandırılır; metin sekans, sahne ve çekimlere bölünür. Son aşamayı oluşturan çekim senaryosu ise yönetmen, oyuncular, kameraman, ışıkçı ve sesçi gibi çekim ekibi ve kurgucular dahil tüm çalışanlara yol gösteren teknik bir metindir.
Fransız formatı ve Amerikan formatı olmak üzere iki farklı çekim senaryo formatı bulunmaktadır. Fransız formatında iki sütuna ayrılan sayfanın soluna davranışlar, olaylar ve akış yazılırken sağ tarafa diyaloglar yazılmaktadır. Hollywood'da kullanılan Amerikan formatında ise sahne tanımları ve mizansen sayfanın üst kısmına paragraf olarak geniş biçimde yazılırken, diyaloglar tanım ve mizansenin altına denk gelecek şekilde sayfanın orta kısmına (sayfa sağdan ve soldan daraltılarak) eklenmektedir. Her iki formatta da bir sayfa yaklaşık bir dakikalık süreye denk gelir, genellikle on iki puntoluk düz bir font kullanılmaktadır. Senaryo, sahne sahne yazılmakta ve her sahne numaralandırılmaktadır. Her sahnenin başında yer alan sütunda iç ya da dış mekan bilgisi, sahnenin günün hangi zamanında geçtiği belirtilmektedir. Senaryo, var olan bir edebi eserden ya da gerçek bir olaydan uyarlama şeklinde yazılabileceği gibi tamamen özgün bir fikirden yola çıkılarak da oluşturulabilir.
Genellikle şimdiki zaman ya da geniş zaman kipiyle yazılan, izleyicinin görebileceği ve duyabileceği ögelere yer veren senaryo metni, edebi bir metin değildir. Okunmak için değil çekim için yazılan senaryoda süslü cümleler yer almaz. İyi ve kötü karakteri ya da durumu, kahramanın çağrısını, itici gücünü, dönüm noktalarını, çatışmalarını, katharsisini ve dönüşümünü gösteren, "kahramanın yolculuğu" formatına uygun şekilde, belli bir matematiksel örgü ve sıralama içerir. Ancak her yönetmen veya senarist kendi tarzına uygun olarak senaryo metnini özgünleştirmektedir.
YAZAR
Şükrü Sim
