Türkiye depremlerle sarsıldı, gündem inşaatların yapımı: Peki dünyada durum ne?

BİRKAÇ ÖRNEKLE DÜNYADA İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ

Öncelikle, dünyanın pek çok yerinde inşaat mühendisliği bölümü üniversitede 4 yıl okuyup hemen inşaat yapma konusunda uzmanlaşılacak bir bölüm değil. İnsanların canını, hayatını teslim ettiği "inşaat mühendisi" unvanına sahip olmak bir hayli zorlayıcı.

ABD'de her eyaletin kendine özgü bir sertifika verme kurulu var, inşaat mühendisleri üniversiteden mezun olduktan sonra birkaç yıl çırak olarak çalıştıktan sonra sınava giriyor. Kişi, bu sınavlarda başarılı olursa "profesyonel inşaat mühendisi" sertifikası almaya hak kazanıyor ve belli aralıklarla sınavlara girerek kendini kanıtlaması gerekir.

İngiltere'de de benzer bir durum var. İnşaat mühendisleri, İnşaat Mühendisleri Kurumu (ICE) aracılığıyla sözleşmeli mühendis olabilir, profesyonel mühendis olmak için ise akredite bir lisans mezuniyeti, belli bir iş deneyimi ve profesyonel isimler tarafından yapılan sınavları geçmek gerekiyor. İnşaat mühendisi unvanına sahip bir kişi, mesleğe devam ettiği süre boyunca ara ara sınavlara giriyor.

Kanada'da da lisans sahibi bir inşaat mühendisi olma süreci, eyalet ve bölgesel mühendislik kurumları tarafından denetlenir. Ruhsat gereklilikleri bölgeden bölgeye değişse de mühendislik bölümünden mezun kişiler, Ulusal Mesleki Uygulama Sınavını geçmek, iş deneyimi kazanmak ve teknik bir sınavı geçmek zorunda. Yine diğer ülkelerde olduğu gibi inşaat mühendisi unvanını alan kişi, sürekli eğitim ve sınava tabii tutuluyor.

Deprem denince akla gelen ilk gelen ülkelerden Japonya'da da inşaat mühendisi olma süreci oldukça uzun. Japonya'da, inşaat mühendisi olmak için genellikle Japonya Mühendislik Eğitimi Akreditasyon Kurulu (JABEE) tarafından akredite edilmiş bir üniversiteden inşaat mühendisliği alanında bir lisans derecesi programının tamamlanması gerekiyor. Dört yıllık lisans programından mezun olan kişiler, Arazi, Altyapı, Ulaştırma ve Turizm Bakanlığı (MLIT) tarafından yürütülen ulusal mühendislik sınavına girerek, yazılı ve sözlü bir mülakata giriyor. Profesyonel olarak çalışmak için bu mühendislik sınavının geçilmesi gerekiyor. Bu sınavı geçen mühendisler, her 10 yılda lisanslarını yenilemek durumunda.

EN KATI İNŞAAT YÖNETMELİĞİNE SAHİP ÜLKELER

ABD, Avrupa ve bazı Asya ülkelerinde geçerli olan bu ruhsatlı inşaat mühendisliği gerekliliği sebebiyle pek çok ülkede bu ruhsata sahip olmayan kişilerin inşaat yapımına izin verilmiyor. İnsanların canlarını emanet ettiği bu meslek, sıkı bina yönetmelikleriyle destekleniyor. Bina yönetmelikleri, ülkelere, bölgelere göre değişkenlik gösterse de temel hedef binaların maksimum güvenliğinin sağlanması.

Dünyada genel olarak en katı inşaat yönetmeliklerine sahip olduğu kabul edilen bazı ülkeler şu şekilde;

Japonya: Yıkıcı depremlerle dolu bir geçmişe sahip olan Japonya, dünyadaki en katı bina yönetmeliklerinden ve sismik güvenlik standartlarından bazılarına sahip. Japonya'daki binalar, depremlere ve diğer doğal afetlere dayanacak şekilde tasarlanmak zorunda.

Ülkede ruhsatsız bir şekilde inşaat yapmak para cezası ve hapis cezasıyla sonuçlanıyor. Hapis cezası 3 yılı bulabilirken, para cezası da 3 milyon Japon Yeni ile 100 milyon Japon Yeni arasında değişiyor.

Yeni Zelanda: Yine depremler ve doğal afetlerin yaşandığı Yeni Zelanda da dünyadaki en katı inşaat yönetmeliklerinden bazılarını geliştirmiş. Yeni Zelanda'daki binalar depremlere ve diğer doğal afetlere dayanacak şekilde tasarlanmak zorunda.

Ülkede, inşaat yapımı sırasında gerekli kurallara uyulmaması durumunda sert cezalar uygulanıyor. Bunun para cezası, hapis cezası ya da ruhsatının elinden alınması gibi sonuçları olabiliyor. Para cezası 200 bin Yeni Zelanda doları miktarında olabiliyor. Eğer yapılan kaçak yapı, birine zarar verdiyse sorumlu kişinin onları da üstlenmesi gerek ve daha ciddi yaptırımlara maruz kalabilir.

ABD: Uluslararası Yapı Kanunu (IBC), Amerika Birleşik Devletleri'nde yaygın olarak benimsenen bir model kanundur. Çok çeşitli bina türlerini ve kullanım alanlarını kapsar ve yeni teknolojileri ve en iyi uygulamaları yansıtacak şekilde düzenli olarak güncellenir. ABD'deki bazı eyaletler ve yerel yargı bölgeleri model kodundan bile daha katı olan IBC'yi veya diğer bina kodlarını benimsemiştir.

Ruhsatsız yapının cezası ABD'de 6 aylık hapis cezasıyla sonuçlanabilir. Eyaletlere göre cezalar değişse de yaygın olarak para cezası uygulanıyor.

Singapur: Singapur, dünyadaki en kapsamlı ve katı bina yönetmeliklerinden bazılarına sahip olmasıyla tanınıyor. Ülke, uzun bir planlama ve kentsel tasarım geçmişine sahip ve bina yönetmelikleri, yapısal tasarımdan yangın güvenliğine ve çevresel sürdürülebilirliğe kadar çok çeşitli konuları kapsamakta.

Singapur'da bir inşaatın gerekli kurallara yapılmaması hapis, para cezası ya da ruhsatının iptaline kadar gidiyor. Para cezaları 10 bin dolar ile 200 bin dolar arasında değişirken, birkaç yıl hapis cezası da verilebiliyor.

Raporlara bakıldığında da ruhsatsız inşaat yapımının bu ülkelerde zaten yaygın olmadığını insanların bu eğilime sahip olmadığını görmek mümkün.

CALIFORNIA NEDEN BU KADAR KATI?

Geçtiğimiz günlerde Fatih Altaylı'nın Deprem Özel yayınına katılan Prof. Dr. Mehmet Nuray Aydınoğlu, California'nın fay hattının Türkiye ile benzer olduğunu ve bu bölgede inşaat çalışmalarının ne kadar zor olduğunu vurguladı.

Prof. Dr. Aydınoğlu, inşaat mühendisliğinin yanı sıra California'da yapı mühendisi olmanın da ne kadar zor olduğundan bahsetti. Yapı mühendisliği sertifikası almanın zorluğunu vurgulayan Aydınoğlu, bu sınavı tek seferde geçebilen insan olmadığını aktardı.

California'da inşaat yönetmeliği de dünyadaki en katı uygulamalardan birine sahip. Peki neden?

Orman yangını, deprem ve sel gibi doğal afetlere karşı savunmasız olan California, inşaat kuralları konusunda en sıkı yerlerden biri. Bölgede tüm binalar, tehlikelere karşı güvenli ve dayanıklı olmak zorunda. Katı sismik güvenlik kuralları, binaları ve içinde yaşayan insanları depremden korumayı da amaçlıyor.

39 milyonu aşkın nüfusuyla ABD'nin en kalabalık eyaletlerinden olan California'da konut ve ticari gelişime olan talep yüksek. Güvenlik için binaların en yüksek standartlarda tasarlanması gerekiyor. Eşsiz doğal güzelliklere sahip olan eyalet, bunları da korumaya çalışıyor.

Ayrıca California, uzun bir çevresel aktivizm ve farkındalık geçmişine sahip ve katı uygulamaların çoğu çevreyi korumayı da amaçlıyor.

En katı bina yönetmeliklerinden birine sahip olan California'da temel kural ve düzenlemeler şöyle:

California Building Code (CBC): CBC, yapısal tasarım, yangın güvenliği, sıhhi tesisat ve elektrik sistemleri dahil olmak üzere bina inşaatı ve güvenliğinin tüm yönlerini kapsayan bir yönetmelik. Kod, yeni standartları ve teknolojileri yansıtacak şekilde her üç yılda bir güncelleniyor.

Sismik güvenlik: California'nın yüksek deprem riski nedeniyle, bina yönetmelikleri, yapıların sismik aktiviteye dayanacak şekilde inşa edilmesini gerektiriyor.

Enerji verimliliği: California'daki binalar için en katı enerji verimliliği standartlarından bazılarına sahip. Binanın, yüksek performanslı yalıtım, enerji tasarruflu pencere ve ısıtma ve soğutma sistemleri dahil olmak üzere belirli enerji verimliliği standartlarını karşılaması gerekiyor.

Erişilebilirlik: California'daki binalar, engelli kişilerin kullanımına da uygun olmak zorunda. Tekerlekli sandalye rampası, erişilebilir tuvaletler gibi.

Yangın güvenliği: Eyaletteki binalarda yangına dayanıklı malzemeler, yangın söndürme sistemleri ve yangın alarmları dahil olmak üzere birçok güvenlik önleminin alınması gerekiyor.

*Haberin görselleri Unsplash tarafından servis edilmiştir.