Türkiye'nin 'şarj' haritası
Türkiye'deki elektrikli otomobil pazarını incelediğimiz dosyamızın üçüncü bölümünde, elektrikli otomobiller için hayati öneme sahip şarj istasyonlarını mercek altına aldık. Mevcut elektrikli otomobil parkına göre, Türkiye'de her iki elektrikli otomobile bir şarj ünitesi düşerken, Avrupa'da ise bu oran her dört elektrikli otomobile bir ünite şeklinde. Öte yandan, Türkiye'de 85 firma şarj istasyonu işletmek için lisans alırken, kamuya açık şarj ünite sayısının ise 6 bin 500 adet olduğunu belirtiliyor. Bu rakamın 2023 sonuna kadar ikiye katlanması bekleniyor. Yiğitcan Yıldız yazdı...
Türkiye'deki elektrikli otomobil pazarını masaya yatırdığımız dosyamızın üçüncü bölümünde, bu otomobiller için hayati önem taşıyan şarj istasyonlarını inceleyeceğiz.
2022'de Türkiye'de satılan elektrikli otomobil sayısı adeta patlama yaparak yüzde 250'nin üstünde arttı ve Türkiye Elektrikli ve Hibrid Araçlar Derneği (TEHAD) verilerine göre 8 bin 200 adedi buldu.
Böylece elektrikli otomobiller ilk kez pazarın yüzde 1'ini aşarak yaklaşık yüzde 1.5 pazar payına ulaştı.
Otomotiv Distribütörleri ve Mobilite Derneği (ODMD), TEHAD'dan farklı olarak elektrikli otomobil satış rakamını 7 bin 733 adet şeklinde açıklamıştı. Bu farkın sebebi ise, Skywell'in ODMD üyesi olmaması, dolayısı ile Çinli markanın satış rakamının ODMD verilerine yansımamasından kaynaklanıyor.
Öte yandan, Mart ayında ilk otomobilini pazara sunacak Türkiye'nin yerli elektrikli otomobil markası Togg'un, yıl sonuna kadar iç pazar odaklı 20 bin adet elektrikli otomobil üretecek olması ve dosyamızın ikinci bölümünde işaret ettiğimiz onlarca yeni elektrikli modelin pazara girecek olması ise, elektrikli otomobil pazarını bir hayli büyütecek.
Öyle ki, sektörün otomobil pazarını 2023'te 2022'ye benzer seviyede öngörmesi, elektrikli otomobillerin pazar payının en az yüzde 5 seviyesinde olacağını bizlere gösteriyor.
Bundan dolayı, önümüzdeki dönemde şarj istasyonlarının sayısının, hiç olmadığı kadar önem kazanacağı söylenebilir.
İSTASYON SAYISINDA 2 KAT ARTIŞ BEKLENTİSİ
Hatırlanacak olursa, şarj istasyonları işletmecileri için lisans şartları 2 Nisan 2022 tarihli Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girdi. Bu sayede şarj istasyonları yasal bir altyapıya ve standartlara ulaşmış oldu.
Yönetmelik ile şarj ağı işletmecilik lisans başvuru bedeli 300 bin TL, tüzel kişiler asgari sermaye tutarı 4 milyon 500 bin TL olarak belirlendi. 2023'te ise lisans başvuru bedeli 600 bin TL'ye yükseltildi.
Özellikle Togg'un piyasa çıkışı öncesi, elektrikli araç şarj istasyon sayısını artırmaya yönelik hazırlanan yönetmeliğin üzerinden 1 yıl geçmeden, lisans alan firma sayısı 85 oldu.
Bunun sonucunda ise, şarj istasyonlarının sayısında önemli bir artış yaşandı.
Sanayi Bakanlığı'nın verilerine göre, Türkiye'de hali hazırda 4 bin 800 adet kamuya açık şarj ünitesi bulunuyor.
Bu rakamın en son 4 ay önce açıklandığına dikkat çeken TEHAD yetkilileri, güncel kamuya açık ünite sayısının 6 bin 500 adet olduğunu belirtiyor. TEHAD, 2023 sonunda bu rakamın 13 bin adede ulaşacağını öngörüyor.
Yani, 2022 sonu itibariyle Türkiye'de yollarındaki her iki elektrikli otomobile bir ünite düşüyor.
TEHAD tarafından hazırlanan haritaya göre, EPDK'dan şarj hizmeti için lisans alma hakkına sahip şirket sayısı 31 ile en fazla İstanbul'da. İstanbul'u 17 şirket ile Ankara, 4 şirket ile Antalya ve 2 şirket ile Bursa izliyor.
2023'te bataryalı elektrikli otomobil pazarının 30 bin adedi bulabileceğini bildiren TEHAD Başkanı Berkan Bayram, "Bu yıl Togg'un 20 bin adet üretim yapacağı göz önüne alındığında, elektrikli otomobil pazarı rahatlıkla 30 bin adedi bulur. Türkiye'de şarj istasyon kurulumlarını tamamlayan Tesla, satış ve pazarlama faaliyetlerine başlayabilirse, elektrikli otomobil pazarı 2023 sonunda 45 bin adede kadar çıkabilir" öngörüsünü paylaştı.
Bayram'ın tahmini gerçekleşirse, elektrikli otomobillerin pazar payı yüzde 7'e kadar çıkabilir.
ARAÇ BAŞINA DÜŞEN ÜNİTE SAYISINDA AVRUPA'DAN ÖNDEYİZ
Türkiye'de şarj istasyon sayısı rakamının ne anlama geldiğini daha iyi anlamak için, Türk otomotiv sanayisinin en büyük ihraç pazarı ve dünyada elektrifikasyon konusunda öncü konumundaki Avrupa'ya bakmakta da fayda var.
Avrupa Otomobil Üreticileri Birliği (ACEA) verilerine göre, kıta genelinde 2022'de yaklaşık 300 bin adet şarj istasyonu bulunurken, bunların yarısı ise 2 ülkede yer alıyor.
Hollanda 90 bin adet şarj istasyonu ile Avrupa'da bu konuda lider konumundayken, onu 60 bin adet ile Almanya takip ediyor.
Elektrikli otomobillerin Avrupa otomobil pazarındaki payının yüzde 15 seviyesinde olduğu göz önüne alındığında, Avrupa'da kabaca her dört elektrikli araca bir şarj ünitesinin düştüğü sonucuna varılıyor.
Yani, araç başına düşen şarj ünite sayısında Türkiye olarak Avrupa'nın önünde yer alsak da, hem elektrikli araç satışı hem de şarj ünitesi sayısı olarak Avrupa'nın bir hayli gerisinde yer aldığımız söylenebilir.
AC İLE 4 SAAT, DC İLE 40 DAKİKA
Şarj istasyonlarının ülkemizdeki Avrupa'daki durumundan sonra, cihazların türlerine bakmakta da fayda var.
Elektrikli otomobiller için iki farklı şarj imkanı sunuluyor. Bunlar, normal alternatif akım (AC) ve hızlı doğru akım (DC) olarak tanımlanıyor.
Normal AC ile şarjda enerji yoğunluğunun daha az olması sebebi ile, şarj işlemi daha uzun sürebiliyor.
Evlerdeki geleneksel tipteki bir elektrik fişi, duvar tipi şarj ünitesi veya bazı kamuya açık şarj istasyonlarında AC akım kullanılıyor.
AC'ye göre hızı ile fark yaratan DC ile şarj işlemi ise bir saatten kısa sürede tamamlanabiliyor. Fakat bu seçenek, yalnızca kamuya açık şarj istasyonlarında sunuluyor.
AC ve DC şarj arasındaki farka bir örnek üzerinden bakarsak, örneğin, 39.2 kWh batarya kapasitesine sahip bir elektrikli otomobili, 7.4 kW güç sağlayan bir duvar tipi şarj ünitesi cihazı ile yüzde 10’dan yüzde 100 şarj seviyesine kadar yaklaşık 6 saatte şarj etmek mümkün olabiliyor.
Aynı aracı, ev tipi elektrik prizinde şarj etmek ise yaklaşık 19 saat sürüyor.
Öte yandan, bu otomobili, 100 kW güç (DC) sağlayan kamuya açık bir hızlı şarj istasyonunda yüzde 10’dan yüzde 80 şarj seviyesine kadar şarj etmek 47 dakika sürerken, 11 kW güç sağlayan bir AC ev dışı şarj istasyonunda ise aynı aracın yüzde 10’dan yüzde 100 şarj seviyesine ulaşması da yaklaşık 4 saat 20 dakika sürüyor.
Sonuç olarak, elektrikli otomobillerin yaygınlaşması ve tüketici tarafından kabul görmesi için, şarj istasyonlarının sayısı kadar, yaygınlığı da önemli.
Günümüzde daha çok Batı kesimlerinde yoğunlaşan şarj istasyonu yatırımlarının yurt geneline yayılması, başta yerli otomobilimiz Togg olmak üzere, piyasadaki tüm elektrikli otomobillerin Türkiye pazarındaki kaderini belirleyecek.
