Bu adaletsizlik Türkiye'yi fakirleştiriyor
Tüm yatırım araçları için vergi var, sadece kripto parada yok. En büyük sorunu cari açığın desteklediği döviz kuru artışı ve ardından bu artışın yarattığı enflasyon olan Türkiye'de kripto yatırımları nedeniyle Türkiye'den 5 milyar dolar çıktığı hesaplanıyor. İthalat gibi değerlendireceğimiz bu para çıkışı sistem nedeniyle enflasyonu da katlıyor. Üç beş kurum ve kişi kazanacak diye yoksulların sofrasından ekmek eksiliyor. Diğer tüm yatırım araçlarında vergi varken kriptoda ne stopaj (vergi kesintisi) ne de gelir vergisinin olmaması kişilerin kolayca bu araca erişimini sağlıyor. Tüm ülkeler faiz artırırken faiz indirme cesaretini gösteren Türkiye'nin tüm ülkelerden önce vergi düzenlemesi yapması kaçan parayı da geri getirerek ekonomiye rahat nefes aldırabilir.
Son yıllarda hayatımıza 'geleceğin teknolojisi' 'yeni ve çağdaş yatırım aracı' olarak giren ancak hem Türkiye hem diğer üçüncü dünya vatandaşlarının büyük zararları ile sonuçlanan kripto paranın savunucuları şimdilik kaybeden vatandaşın tepkisinden korkup sinmiş durumda. Ancak bu alana o kadar çok yatırım yapıldı ve o kadar çok gündem oldu ki kripto paralar hem ekonomimiz hem vatandaşın sorunu olarak kalmaya devam ediyor. Üç beş kurum veya kişinin zengin olma hayali ile Türkiye gibi yoksul ülkelerin vatandaşlarını aldattığı bu yeni yatırım aracının en büyük desteği ise hiç verginin olmaması. Mevduat, altın, borsa, ev aklınıza ne gelirse tüm yatırım araçlarında ya işlem sırasında kesilen vergi yani stopaj ya Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi (BSMV) veya gelir vergisi bulunurken kripto piyasasında verginin adı bile yok. Bu nedenle vatandaşlar kolaylıkla alım satım yapabiliyor. Kripto da vergi olmadığı için ekstra motivasyon sağlanıyor.
SİSTEM NASIL İŞLİYOR?
Bankada mevduat yapmaya hele döviz mevduatı yapmaya çalışırsanız yüzde 20'ye kadar stopaj (vergi kesintisi) var. Diyelim ki ev veya gayrimenkul alıp sattınız 5 yıl içinde elden çıkarırsanız Değer Artış Kazancı vergisi ödüyorsunuz. En çok vergi avantajının olduğu hisse senetlerinde bile kar payı alırsanız vergi var. Eğer döviz veya altın alırsanız an azından binde 2 oranında Kambiyo Gider Vergisi ödersiniz. Fakat bir Türk bankasından global veya Türk kripto para platformuna para gönderirseniz ve herhangi bir kripto paraya yatırım yaparsanız hiç bir vergi yok. Oysa siz Türk Lirası bile gönderdiğinizde kripto para platformu döviz satın alarak sizin adınıza yatırım yapıyor.
AÇIĞI ARTIRIYOR ENFLASYON YARATIYOR
Bu ise direkt sermaye çıkışı anlamına geliyor. Tıpkı bir ithalat yapmış gibi oluyorsunuz. Türkiye de şu anda büyük bölümü enerji ve ara malı ihtiyacı olarak zorunluluktan yapılan ithalat, bu alanda ekonomiye hiç bir katkı sağlamadan gerçekleştirilmiş oluyor. Yıllık 36.6 milyar dolara çıkan cari açık ise döviz kurunun ateşini harlarken bu durum yüzde 83'ü geçen enflasyonun temel sorumlusu durumunda. Enflasyon ise bilindiği gibi en çok çalışanlar ve yoksul kesimleri olumsuz etkiliyor.
Türkiye'ye ekonomik sistem gereksiz her bir kuruş harcama; örneğin zengin birinin aldığı her bir lüks otomobil, lüks bir çanta, cep telefonu, elektronik alet yoksulların sofrasından zeytin, peynir, ekmek, makarna eksiltiyor. (Üretim için veya ihracat için yapılan ara malı ithalatını bu kategoriye doğal olarak almıyoruz.) İşte şu anda kriptoya yapılan yatırımların da bu lüks ithalattan farkı yok. Zaten bol olan parasını katlayıp zengin olmak için kripto paraya yatırım yapan her bir kişi bir yoksulun sofrasını küçültüyor.
FAİZDE GÖSTERİLEN CESARET VERGİDE OLMAZ MI?
Tabii ki herhangi bir üründe olduğu gibi sistemin yasaklanmasından yana değiliz. Ancak diğer yatırım araçlarına göre ekonomiye de büyük darbe de vuran kriptonun en azından vergi avantajı ortadan kaldırılabilir. Kriptoya yönelik bir yasa çalışması olduğunu biliyoruz. Ancak anladığımız kadarıyla Hazine ve Maliye Bakanlığı hiç bilinmedik bu alanda önce başka ülkelerin düzenleme yapmasını bekliyor. Bu arada da zaman akıp gidiyor. Oysa tüm ülkeler faiz artırırken faiz indiren Türkiye, yasa çalışmasını beklemeden aynı cesareti gösterip kriptoya vergi getirebilir. Böylece vatandaşın bu alana ilgisi de tıpkı kaldıraçlı döviz alım satımı yani forex işlemi frenlenmiş olur.
NE YAPILABİLİR?
Verginin adresi de esasen belli. Bu alanda 2 düzenleme yapılabilir. Bunlardan ilki aynı döviz alımında olduğu gibi BSMV kesilmesi. Türk bankalarından ister yerli ister yabancı kripto para platformlarına gönderilen para üzerinden baştan BSMV kesintisi yapılması gayet kolay. Tıpkı döviz alır gibi kabul edilebilir bu işlem. Bunu Türk bankaları kolaylıkla yapabilir. Diğer yandan kriptodan elde edilen kazancı tespit etmek de o kadar zor değil. Burada en büyük sorun işlemlerin yabancı bankalara kayması olabilir. Fakat tıpkı forexde olduğu gibi ancak profesyoneller bu işlemi yapabilir. Vatandaşın direkt yurtdışı bankalardan hesap açarak işlem yapması oldukça zor. Diğer yandan eğer yeterli düzenleme yapılırsa Gelir İdaresi Başkanlığı, gerek bilgi değişimi gerek diğer işbirliklerini kullanarak diğer ülke bankalarından da bilgi alabilir. Böylece maydanoz alıp satandan alınan vergi kriptoda kazanç sağlayandan da alınır. En azından bu alanda adalet sağlanmış olur.
KRİPTOCULARI KİM KORUYOR?
Kriptoya yapılan yatırımın büyüklüğü bu alanda konuşmayı da zorlaştırıyor. Çünkü her türlü siyasi görüşün zenginleri buradan çıkar elde ettiği için yükseklerde savunucusu çok. Geçtiğimiz 1-2 yılda yani pandemi döneminde merkez bankalarının bol para bastığı dönemde yönünü şaşıran paranın gittiği kriptodan para kazanan şirketler de epey etlenmiş durumda. Bitcoinin 66 binden 19 bin dolara gerilediği diğer coinlerin yüzde 80-90 kan kaybettiği ortamda bu durumun çok da gündem olmaması hep bundan. Yani lobisi çok sağlam.
AYNI RİSKİ BORSADA ALAN DAHA ÇOK KAZANDI
Diğer yandan kriptocuların en büyük savunusu risk almayı seven vatandaşın bu alanı tercih etmesi. Bu görüş de esasen çok doğru değil. Borsa İstanbul'da son 1 yılda yüzde 200-300 hatta 600 değerlenen bir çok hisse var. Üstelik bu şirketler küçük ve halka açıklığı az şirketler de değil. Eğer doğru şirketi tespit ederseniz ve kredili işlem yaparsanız kriptodan çok daha fazla kazanabilirsiniz. En azından bu şirketlerin malvarlığını yaptığı işi görüyoruz. Önemli bir durumda hesap soracak merci de var üstelik. Altını çizerek eğer kamikaze gibi risk almayı göze alırsanız diyelim. Siz kazanırsınız kaybedersiniz orası sizi ilgilendirir ama ekonomi açısından en azından para içeride kalır ekstra açık yaratmaz.
