THY'nin "yaban kazı" ilkler arasında

Dünya genelindeki büyük havayolu firmaları yıllar önce tasarlatmış oldukları logolarla uçaklarını gökyüzünde seyre çıkarıyorlar. Bu logoların geneli de hayvan figürlerinden oluşuyor. En önemlileri ise kuşlardır. Çünkü uçaklar gökyüzünün demir kuşlarıdır.

Ayrıca bazı havayollarının logolarının ayrı bir hikayesi vardır. Mesela Türk Hava Yollarının (THY) kuyruğunda bulunan logo ne anlama geliyor? Logo kaç yılında ve ne şekilde tasarlandı? Dünya çapındaki havayolu logoları bayrak taşıyıcımızla aynı yaşta mı? Uçakların kuyruklarında bulunan logolarının hangi anlama geliyor ve kime ait?

Günümüzde kullanılan versiyonlarıyla dünyanın en eski havayollarının logoları THY’nın logosu kadar köklü değil. Yaratıcılık anlamında diğer havayolu firmalarını geride bırakan bayrak taşıyıcımız, anlam açısından da rakip olduğu firmalara yol göstermiş. Dünya’nın ilk ticari havayolu firması 1919 yılında kurulan KLM’in logo tasarımını 1963 yılında yapıldı. Lufthansa 1926 yılında kuruldu, fakat logosu 1963 yılı imzasını taşıyor. Havayollarının logo dünyasında bir gezintiye ne dersiniz?

Yaban Kazlı THY (1959)

Bayrak taşıyıcımız THY’nin logosu yaban kazından esinlenerek tasarlanmış. Neden yaban kazı? Çünkü yaban kazı, birçok canlının nefes bile alamadığı 9 bin metre irtifada kıtalararası uçabildiği için ilham kaynağı olmuş. Logonun doğuşu ise 1959 yılına dayanıyor ve diğer havayollarına göre daha önce gökyüzüne çıkmıştır. Dönemin THY Genel Müdürü Ulvi Yenal’ın girişimleriyle logo için bir yarışma düzenlenir. Yarışmada birçok logo çalışması arasından Birleşmiş Milletler (BM) grafik ödüllü Mesut Manioğlu eseri birinciliği kazanır. Daha sonra Manioğlu’nun çizmiş olduğu logonun kıtalararası uçan yaban kazlarından esinlendiği anlaşılır. Hem yenilikçi, hem orijinal, hem anlamlı, hem de uzun yol uçması gibi özellikler şirketin hedefleriyle birebir örtüşür. Şirket 1961 yılıyla birlikte bu logoyu gökyüzüne taşır. Manioğlu’nun logosu 1986 yılında sadeleştirildi. THY ibaresi sembolün içerisinden çıkartılarak, kırmızı zeminli daire içerisinde dişi kullanımlı olarak dizayn edildi. Şu an THY geldiği noktada, logosu olan yaban kazının özelliklerini daha çok kendiyle özdeş hale getirmeye başladı.

Taçlı, dört daireli KLM (1961)

1919 yılında kurulan ve dünyanın en eski havayolu olan şirket ilk kurulduğu yıllarda Dirk Rosenburg tarafından tasarlanan logoyla uçuşlara başladı. Uçuşa başladığı ilk günden beri K,L,M harflerinin üzerinde ve bu harflerin çevresinde yaptığı dokunuşlarla şu an ki son haline geldi. Şirket bu harflerin üzerinde 1930, 1938, 1950, 1958, 1961, 1971, 1991, 1993, 2004, 2011 yıllarında 10 adet yeni logo tasarlayarak en çok logo değiştiren şirket konumuna da gelmiş. Ama 1961 yılında ise şu anki durumunu alan logo kullanılmaya başlandı. KLM’in bu şu an logosu Alman grafik tasarımcı Frederick Henri Kay Henrion imzasını taşıyor. Tasarımcı bir çizgi ile oluşturulan taç, dört mavi daire ve bir haç şeklindeki logonun üzerinde daha sonra ufak tefek değişiklikler yapılmış. Değişikliklerden birisi de renk tonunun lacivertten turkuaz renge dönüştürülmesidir. Şu anki logo Henrion’un tasarladığı 1961 versiyon olarak biliniyor.

Turnalı Alman Lufthansa (1963)

Almanya’nın ilk havayolunun logosunun esin kaynağı Turna’dır. Ve 1918 yılında 1. Dünya Savaşı’nda pilot olan Otto Firle tarafından tasarlanmıştır. İlk Alman havayolu 5 Şubat 1919’da bu alameti farikasıyla hizmete başladığından, dünyanın en eski logosu olarak da tanımlanıyor. Fakat bu şirket Lufthansa ismini 1954 yılında almış. Bu sebeple logonun kabulü de 1954 olarak kabul görüyor. Lufthansa’nın turnalı logosu, 1963 yılında Otl Aicher tarafından zengin koyu sarı ve mavi olarak yeniden dizayn edildi. Fakat uçağın mavi bandı ve genel boya şemasında bir değişiklik yapılmadı. Tasarımın 1988 yılında yenilenmesine rağmen Aicher’in konsepti 2018 yılına kadar devam etti. Mavi pencere kaldırıldı, gövde motorların alt kısmı griye boyandı. Bu dönemde genel olarak havayolu firmalarının klasik rengi kırmızı ve maviydi. Bu tasarım şirketin diğerlerinden farklı bir imajı olmasını da sağladı. Şu an filoda halen 1963 versiyonu logo kullanılıyor. Her şirketin yapmış olduğu gibi Lufthansa’nın logosunda da ufak tefek rötuşlar söz konusu.

Kartallı Amerikan Havayolları (1967)

Amerikan Havayolları, 1930 yılında, 82 irili ufaklı havayolunun birleşmesiyle kurulmuş. ABD’nin bayrak renklerine sahip çıkması ve yine Amerika’nın sembollerinden kartalı kendi simge olarak kullanmasıyla en milliyetçi Amerikan havayolu olma unvanını da kurulduğu günden bugüne koruyor. 1967 yılında, İtalyan tasarımcı Massimo Vignelli Amerika’da olduğu dönemlerde gelen bir teklif üzerine havayolunun logosunu tasarladı. İngilizce orijinal adıyla “American Airlines” logosu, iki harf arasındaki üçgen negatif boşluk içinde düzgünce oturan stilize, köşeli bir kartal ile cesur, kendine güvenen havayolunu isminin baş harfleri 'AA' kısaltmasından oluşuyor. Tartışmasız tüm zamanların en ikonik havayolu logolarından biri olduğu söylenir. 2013 yılında Vignelli’nin tasarımı üzerinde ufak tefek değişiklikler yapan şirket, kartal figürünün öne doğru uçması ve renklerine griyi ilave etmesiyle değişikliğe gitti. 1967 yılında Massimo Vignelli’nin tasarladığı logo küçük değişikliklerle halen hayatta...

Kangurulu Qantas (1984)

Avustralya’nın bayrak taşıyıcı havayolu firması 1920 yılında kurulan Queensland ve Northern Territory Aerial Services, ülkenin amblemi olan kanguru figürünü kullanmış ve hiçbir zaman bu logonun haricinde bir simge kullanılmamıştır. Sidney’li logo tasarımcı Gert Sillheim 1947 yılında dünya üzerinde oluşturulan kanatlı kanguru logosunu tasarladı. Toplamda 4 defa değişik logo tasarlatan şirket, şu an 1984 yılında Sidney’li Lunn tasarım grubundan Tony Lunn tarafından kangurunun kanatları kesilerek dizayn edilen bir logo hazırladı. 1947 ve 1968 yıllarında tasarlanan kanatlı kangurudan sonra kanatsız olan daha çok sevildi. Bu logo üzerinden çeşitli oynamalar yapılarak, bugünkü haline 1984 yılında kavuştu. 2016 yılında şirket filosuna katılan Boeing 787 Dreamliner uçağının anısına logonun renkleri biraz daha parlatıldı.