Uçaklardan tuvalet kalkabilir mi?

Havayolları çeşitli sebepleri gerekçe göstererek maliyetleri düşürmek için ilginç fikirler ortaya atıyorlar. Filipin merkezli Cebu Air de kısa uçuşlarda kullandığı Airbus A330 model uçaklarında mutfak ve tuvaleti kaldıracağını açıklaması sektörün rakamlarla rekabet için neler yapabileceğinin son örneği oldu. Uçaklardan tuvalet ve galley yani uçak mutfağı kalkabilir mi? Uçakta yolcu başına kaç tuvalet olacağına dair bir kural yok, ama tuvalet sorunu sebebiyle acil iniş yapan epeyce havacılık vakası var.

Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO) mevzuatlarıyla düzenlenen havacılık sektöründe şirketler maliyetleri indirmek için nereye kadar adım atabilir? Bazı havayolları sundukları hizmetlerle ve konforla rekabet ederken, bazıları asgari ihtiyaçları bile kaldırmayı neden ve nasıl göze alabiliyor?

Mesela Türkiye’de de havayolu şirketleri dolar kuru ve akaryakıt fiyatları sebebiyle Ulaştırma Bakanlığı'ndan ekonomi sınıfı biletlerde halen 352 TL olarak uygulanan 'tavan fiyat'ın yukarı çekilmesini talep ediyor. Ulaştırma Bakanlığı’nın gereksiz yere dahil olduğu ‘tavan fiyat’ tartışması kaldırılsa dahi sektörde rekabet her zaman olacaktır. Maliyetleri düşürmek için de çeşitli formüller üretilmeye devam edecektir.

Dünya genelinde de havayolları maliyetleri aşağı çekmek için daha az kabin personeli kullanılması, hatta tecrübesiz kabin personeline öncelik verilmesi, kokpit ve kabin ekiplerinin yatılı uçuşlarda düşük sınıflı otellerde konaklatılması, ikram kalitesinin düşürülmesi ve ücretsiz taşınan bagaj ağırlıklarına sınır getirilmesi gibi formüllerle hareket ediyor.

Havayolları maliyet faktörü sebebiyle uçakta tuvalet ve galley kaldırma gibi ilginç fikirlerine daha önce gündeme getirdikleri ayakta yolculuğu da eklemek gerekir. Fakat tuvaleti kaldırma önerisi en enteresanı. Bazen uçaklarda tuvalet önünde kuyruklar bile oluşurken tamamen kaldırılabilir mi? Uzun uçuşlarda elbette tuvaletlerin kaldırılmasından bahsedilmiyor, ama bu yaklaşımla uzun uçuşlarda tuvalet sayısının azaltılacağı söylenebilir.

Tuvaleti uçaktan kaldırma fikrini ortaya atan Cebu Air, kısa hatlarda, geniş gövdeli, çift koridorlu Airbus A330 model uçaklarıyla yapacağı seferlerde böyle bir uygulamaya geçeceğinden bahsediyor. Bu model uçaklarda ise tuvalet sayısı havayollarının konfigürasyonuna göre 10 civarında olabiliyor. Tuvaletlerin kaldırıldığı alanlara ciddi sayıda koltuk konabilir. Boeing 737 ve Airbus A320 ailesi gibi dar gövde uçaklarda 3 veya 4, A380, 747-8, A330 ve 777 gibi geniş gövde uçaklarda ise 10 ila 20 arasında tuvalet bulunuyor.

Gelelim asıl mevzuya, uçaklarda yolcu başına kaç tuvalet olacağı hususuna. Bu konuda uluslararası bir kural yok. Uçaktaki tuvaletlere havacılık sektörü yolcu konforu açısından bakıyor. Nitekim ilk Boeing 787 Dreamliner uçağı, ABD Seattle’da Japon All Nippon Airways’e (ANA) teslim edildiği törene katıldığımda uçaktaki taharet muslukları dikkatimi çekmişti. Türk Hava Yollarının (THY) filosuna yeni katılan Dreamliner 787 uçaklarının da business class bölümünde bir adet taharet musluklu tuvalet olduğu notunu düşeyim. Kısacası yolcu konforuna önem veren havayolları için tuvalet ne kadar önemliyse fiyatla rekabet edenler için de o derece değersiz bir konu. Bu yüzden kaldırmayı bile düşünebiliyorlar.

Tuvaletler uçuş emniyeti ve güvenliği kapsamında görülmediğinden yolcu başına kaç tuvalet olması gerektiği konusunda bir karar söz konusu değil. Buna rağmen bir uçakta tüm tuvaletler kullanım dışı olması halinde, ilgili uçağın acil olarak en yakın meydana inmesi gerekiyor. Tuvalet sistemi arızalı uçakların uçabilmesi, sefere konması ise şirket kurallarına ve havayollarının yolcularına verdiği değerle ilgili bir durum.

ICAO’nun uçaklarda yolcu başına kaç tuvalet olması gerektiği, kaçı arızalı olunca o uçağın sefere çıkamayacağı konusunda bir düzenlemesi bulunmuyor.

THY’de ise uçak tuvaletlerinin yüzde 50’si arızalı olması halinde, o uçak sefere çıkmıyor.

Uçaktaki tuvaletler genelde dardır. Şirketler uçaklara ne kadar koltuk koyabilirse o derece gelirlerini artırmayı hesap ettiklerinde hem az tuvalet konuyor, hem de konulanların alanları dar oluyor. Fakat THY ve bazı havayolları ise engelli yolcularını düşünerek mutlaka bir tuvaletin geniş alana sahip olacak şekilde tasarlıyorlar. THY’nin Boeing 777’lerinde bir adet engelli yolcuların rahat kullanabileceği geniş tuvalet var. Boeing 787 ise arka bölümdeki iki tuvalet ise engelli yolcuların kullanım esnasında kabin personeli tarafından aradaki bölüm açılarak birleştiriliyor, geniş bir alan oluşturuluyor.

Çift katlı jumbo jet Airbus A380’nin ve diğer geniş gövdeli uçakların first ve business class bölümündeki tuvaletleri geniştir. Ayrıca uçaktaki tuvaletler, yerdekilerine göre çok daha fazla komplike donanımlarla çalışırlar. Uçak tuvaletlerinin çok özel çalışma sistemleri var ve sorun çıkınca uçağı indirtir.

Daha önce de Çin’den bir havayolu, yolcuların uçağa binmeden önce tuvalete gitmelerini öneren açıklama yapmıştı. Böylece 150 kişilik bir uçakta yaklaşık 2 yolcu ağırlığında bir hafiflik sağlanacağı belirtilmişti. Bu ilginç öneri için de havalimanlarında uçağa biniş kapılarına yakın noktalarda ve görünür bir şekilde ihtiyacı karşılayacak kadar tuvaletlerin olması gerekir. Belki uyarı levhaları bile konabilir.

Uçaktaki tuvaletler havada 'çok amaçlı' olarak düşünülerek tasarlanmıştır. İhtiyaçları gidermenin yanı sıra, el, yüz yıkama, diş fırçalama, tıraş olma, makyaj yapma, kıyafet değiştirme, çocuk bakımı gibi tüm işlerin yapılabildiği bir alandır. Uçağa yüklenen suyun da ortalama üçte biri tuvalette kullanılıyor. Sifona bastığınızda yaklaşık yarım metre küp hava, vakum sistemiyle emiliyor. Bu sistem çok güçlü bir çekim kuvvetine sahip olduğu için klozete attığınız her şeyi çekebilir. Bu vakum sisteminin ivmelenmesinin, Formula 1 araçlarından bile daha yüksek olduğu düşünülerek kullanılması gerekir.

Özetle, isteyen havayolu kısa hatlarda uçaktaki tuvalet sayısını azaltabilir. Hatta kaldırabilir. Ancak iş tamamen kaldırma boyutuna varınca ICAO’nın bir düzenleme yapması da gündeme gelecektir. Zira bir sorun çıkma ihtimali yüksektir.

Yolcuları çileden çıkaran 6 şey

Uçak yolculuklarında yolcu evinde bavulunu hazırlayıp, seyahati bitinceye kadar bilinçli davranması gerekir. Şirketler kendisini ve her ne kadar yolcusunu düşünse de yolcunun da kendisini düşünmesi gerekir. Yolcu uçuşa bilinçli şekilde hazırlık yapmazsa seyahat esnasında birçok zorluk çeker ve çileden çıkar.

Bilinçli olunmazsa yolcuların evden çıkıp tüm uçak yolculuğu boyunca çileden çıkabileceği durumlarla karşılaşabilir. Seyahatlerde yolcuların çileden çıktığı, sinir olduğu 6 durumu merak ediyorsanız, buyurun…

1- Sürpriz Olmayan Yüksek Fiyatlar

İnternetten bilet alanlar, her dakika bilet fiyatının yükseldiğine şahit olur. ABD’de bir seyahat ajansının “The Travel Streets” yaptığı araştırması ilginç. Bin dört kişinin katıldığı telefon ve yüz yüze yapılan anket görüşmelerinde, yolcuların en nefret ettiği durumun yüzde 73 ile beklenenden fazla yükselen bilet fiyatları olmuş. Bu nedenle sık kullandığı havayolu şirketini değiştiren bile olmuş. Buna ek olarak havalimanındaki yiyecek, içecek ve diğer hizmetlerin pahalılığı yolcuları çileden çıkaran durumlar arasında geliyor. Mesela ülkemizde dışarıda 1 liraya aldığımız su havalimanlarında 5 liranın üzerinde.

2-Beklenmedik Bagaj Ücretleri

Havalimanında check-in sırasında bavulunuzun belirlenen standartlardan ağır olduğu için ek ücret ödemek zorunda kalırsınız. Bu bir sorundur veya hesap hatasıdır. Her on kişiden yedisi beklenen ağırlığın üzerindeki bagajı için ödediği ücretten şikayetçi. Böyle bir durumla karşılaşmamak için seyahat edeceğiniz havayolunun size tanıdığı hakları mutlaka uçuştan önce inceleyin.

3-Rötarlar ve Uçuş İptalleri

Doğal afetler ve savaş durumları dışında gerçekleşen uçuş iptali yada rötarlar yolcuyu en çok rahatsız edenler sıralamasında 3'üncü konumda. Ankete katılan yolcuların yüzde 68’i bu durumun kendilerini çok sinirlendirdiğini hatta uçuşlarının rötar olması halinde o havayolundan soğuduklarını belirtiyorlar. Gerekçesi bildirilmeyen rötarlar ise her yolcunun sinirlerini bozuyor. Rötar durumunda iyi zaman geçirmek için plan yapmaktan başka çare yok. Uçuş haklarınızı bilirseniz, daha az sorun yaşarsınız.

4- Orta Koltukta Yolculuk

Uçuş öncesi check-in yapmayıp orta koltukta seyahat edenlerde çileden çıkan yolcular arasında yer alıyor. Aynı zamanda check-in esnasında yer hizmetleri personeliyle yolcu arasında orta koltuk sebebiyle tartışmalar yaşanıyor. Önceden koltuk seçimi yapmayıp, iki yolcu arasında uzun saatler uçmak genelde yolcuları sinirlendiriyor. Bu durum bir nebze uçağın müsait olması halinde kabin ekipleriyle çözülebilir. Ancak ortak koltuk var oldukça bu sorun da devam edecektir. Belki ilerleyen yıllarda orta koltukların fiyatları diğerlerine göre düşük tutulursa şikayetler de azalabilir.

5- Kaba ve İşini Sevmeyen Personel

Yolculuk esnasında, özellikle de uzun seyahatlerde, yolcu ilgi bekler. Kabin ekibinin yolcularla gerektiği gibi ilgilenmesi havayolu şirketinin prestijini arttıracağı gibi daimi bir müşteri kitlesine de ulaşmasını sağlayacaktır. Yolcunun bir tebessüm veya doğru zamanda ilgi görmesi demek havayolunun bir müşteri daha kazanması demektir. Bilet satın alırken ve check-in esnasında yaşananlarda bu anlamda önemlidir. Yolcu biletini değiştirmek istediğinde verilen tepki veya olayın iyi çözümü artı değer katar. Bu yüzden genel olarak yolcuların şikayetleri arasında yüzde 64 ile kaba veya işini sevmeyen personele karşı olan eleştiriler yer alıyor. Çileden çıkan yolcular personelin vaktini alıyor ya da kavga çıkararak operasyonun aksamasına neden oluyorlar.

6-Erken Kapanan Boarding kapıları

Bekleme salonunda uçağınızın biniş kapısının açılmasını beklerken, aniden işiniz çıkabilir. Ya da vaktinde gittiğiniz havalimanında yoğunluk varsa kapıya gidişiniz gecikebilir. Biniş kapısındaki yer hizmetleri görevlisi size; “Bir sonraki uçakla gideceksiniz efendim!” dediğin de başınızdan aşağı kaynar sular dökülür. Bu durumda da bilinçli bir yolcu olarak havayolunun size tazminat ödeyeceğini unutmayın. Uçuş haklarını bilmek hakkınızı aramak bir nebzede olsa çileden çıkmanızı engelleyecektir. ABD’li seyahat ajansının yaptığı ankete katılanların yüzde 48’i, havayolu şirketinin biniş kapılarının erken kapatılmasından ve geciken uyarılardan şikâyetçi.