Başkanların "Vicdan gideri…"

Yerel seçim sonrası el değiştiren belediyelerin hepsinde aynı tartışma var.

Kayyım atanan Diyarbakır ve Mardin büyükşehir belediyeleri ile yükselen, son olarak da İstanbul ve Adana büyükşehir başkanlarının açıklamalarıyla yeni boyut kazanan tartışmanın odağı da belli.

Belediye bütçesinden başkana tanınan ve “örtülü ödenek” gibi kullanılan ödenek...

Bu ödenekten yapılan harcamaların yasal olmayan herhangi bir yönü de yok.

Çünkü idari ve hukuki tüm uygulamalar buna izin veriyor.

Nasıl olduğunu anlatayım…

İLK SEÇİMDEN BİR AY SONRA

İçişleri Bakanlığı bu fasıldan yapılan harcamaların usul ve esaslarını belirlemek amacıyla bir yönerge çıkarmış.

Adı, “Belediye Bütçesinden Yapılacak Temsil, Ağırlama ve Tören Giderleri Yönergesi…”

Hazırlandığı tarih de dikkat çekici.

12 Eylül İhtilalinin ardından 25 Mart 1984’de yapılan ilk yerel seçimden bir ay sonra 25 Nisan 1984 günü Resmi Gazete’de yayınlanmış.

Yürürlük dahil 12 maddeden oluşan yönergenin tek bir kelimesine o tarihten bu yana hiç dokunulmamış veya dokunmaya cesaret edilmemiş.

Yönergenin içeriğinde ne var derseniz…

Amacına ilişkin tanımlama şöyle:

“Belediye bütçesinde yer alan temsil, ağırlama ve tören giderlerinin sarf esas ve usullerini düzenlemektir…”

BAŞKANIN TAKDİRİNE

Kapsamını da “belediye idaresinin başı ve temsilcisi olan belediye başkanlarının temsil, ağırlama ve tören giderleri konusunda uyacağı kurallar” olarak hükme bağlıyor.

Peki, “Giderler hangi esas, usul, kapsam, miktar, oran üzerinden yapılacak?” derseniz onu da üçüncü maddede aynen şöyle tanımlıyor:

“Temsil, ağırlama ve tören giderlerinin konu, kapsam ve miktarının tayini belediye başkanının takdirine tabidir. Bu giderlerin yapılmasını gerektiren tören veya toplantıya belediye başkanının katılması şartı aranmaz…”

“OLMASI MUHTEMELLER…”

Bir tek “Temsil giderleri göreviyle ilgili olmalı” şartını koşuyor, onun ötesinde bir engel getirmiyor.

Ağırlama için de “Cumhurbaşkanı, TBMM Başkanı, Bakanlar Kurulu üyeleri, Hükümet Merkezi veya diğer illerin protokolüne dahil kişiler, yabancı ülke temsilcileri veya konuklar, sanat, bilim, kültür ve spor dallarında temayüz etmiş kişiler, basın mensupları” diye güya sınırlıyor.

Güya diyorum çünkü maddenin bu faslını devamında “herkesi ağırlayabilirsin” anlamına gelen şu bent takip ediyor:

“Beldenin kalkınmasında katkısı olanlar veya olacağı anlaşılanlar ile bu kişilerin eşleri ve refakatindeki görevliler…”

Dikkat edilirse sadece olanlar değil, “olması muhtemel olanlar” da kapsama alınıyor.

BAHŞİŞ VE TAŞIMA DA DAHİL

Bu kişilerle ilgili “ağırlama, konaklama, konutlandırma, ziyafet, çiçek” gideri yapılmasına olanak tanımakla kalmıyor, “bahşiş ve taşıma” ödemesini de kapsama alıyor.

Yönergenin 7’nci maddesi ise belediye başkanlarının elini rahatlatıyor:

“Ağırlama ve toplantılara katılan davetlilere ait listenin sarf evrakına eklenmesi zorunlu değildir…”

Yani, yapılan harcamanın gerçekliliğini belgeleme gibi bir zorunluluğun olmadığını idari hükme bağlıyor.

Bunun ötesinde de ne bir oran ne bir sınırlama ne de bir eşik koyuyor…

VİCDANA BIRAKIYOR

Belki yanılıyorum diye uzun yıllardır başkanlığını yürütmekte olan görevdeki ile geçmişte büyükşehir belediye başkanlığı yapmış iki farklı partiden isme aynı soruyu yönelttim.

“Temsil, tören, ağırlama giderlerine yönetmelikle bir sınır getirilmiyor, bunun idari veya hukuki bir sınırı var mı?”

Her ikisi de olmadığını belirtip, özetle şu bilgiyi aktardı:

“Sadece Sayıştay denetimi sırasında bu harcamanın neden yapıldığı sorulur; onun da sorgulaması yapılamaz. Çünkü yönerge belge tutma zorunluluğu getirmiyor, bütün harcamaları belediye başkanlarının vicdanına bırakıyor…”

İSTEDİĞİ GİBİ HARCAR

Bu durumda bir belediye başkanı bu faslı gerekçe yapıp dilediği yere harcama yapabilir mi?

İkisinin de soruya yanıtı “evet” oldu; muhafazakar kökenli eski Belediye Başkanı bir adım daha attı:

“Siz son dönem ortaya çıkan kesintilerin nereden yapıldığını sanıyordunuz? Tören, tanıtım, ağırlama adı altında bir etkinlik yapılır, 20 kişi katılmış ise 200 kişi gösterilir. KDV’si verilip fatura alınır, aradaki fark ise diğer harcamalar için kullanılır. Tabii vicdanı olan, Allah’tan korkan bir belediye başkanı da bu yollara tevessül etmez, edemez.”

GÜNDE 8 İLE 16 BİN LİRA

Anlaşılan o ki bu belediye başkanları için vicdan harcaması niteliğinde.

Çünkü Büyükşehir Belediye Başkanlığı’na da kayyım olarak atanan Mardin Valisi Yaman, 600 bin liralık harcamalarının, ortalama %4 olan diğer belediyelerin çok altında, %0,8 oranında kaldığını söylemişti.

Yani diğer belediyelerin ortalamalarının beşte biri…

Demek ki ortalama bir belediye başkanının temsil, tören ağırlama harcaması 3 milyon lira civarında gerçekleşiyor.

Bu ortalaması olduğuna göre, çok daha yüksek rakamlardan da söz ediliyor.

Eski Büyükşehir Başkanı, bunun bazı yerlerde 5-6 milyon lira civarına ulaştığından söz etti.

Eğer böyle bir rakam varsa günlük 16 bin 500 lira gibi bir rakama denk gelir.

Bırakın 6 milyonu ortalaması olan 3 milyon lira esas alınsa bile günlük 8 bin 219 lira demektir.

Görev süresi olan 5 yılda orta boy bir işletme kurdurabilecek bir meblağdan söz ediyorum.

Böyle bir rakam, bırakın Türkiye'yi, batılı bir çok büyük işletmenin kâr hanesinde görülmez.

Hem de vergisiz, sorgusuz, sualsiz…

***

30 Ağustos Zafer Bayramı kutlu olsun.