18 il, 81 ilçe, 502 köy fay üzerinde yaşıyor…
İZMİR’deki görüntü Türkiye’nin 18 ili, 81 ilçesi ve 502 köyünde her an gerçekleşebilir.
Çünkü hepsi 5 ve üzerindeki depreme neden olacak fay hattının tam üzerinde yaşıyor…
Böyle bir fayın üzerinde yaşam sürdükleri hem kendileri, hem devlet, hem de depremle ilgili tüm sivil toplum kuruluşları tarafından 20 yıldır bilindiği halde…
Hakkını vermek gerekir, bazılarının taşınmaları gerçekleşmiş…
Ancak Bolu, Balıkesir, Sakarya, Manisa, Kütahya’da çok daha net örneklerinde görüldüğü gibi, taşınan yerler yeni yerleşim alanına açılmış.
11 YILDA 164 DEĞİŞİKLİK
Boşaltılması gereken bölgelerde yaşam daha yüksek binalara göç etmiş.
İzmir’de yaşananın bir benzeri orada da gerçekleşmiş.
Oysa 1999 sonrası çıkan mevzuata göre hepsinin boşaltılıp, ağırlıklı olarak da yeşil alana dönüştürülmesi, en azından üzerindeki binaların 9 şiddetine dayanacak hale getirilmesi gerekirdi.
Ardı sıra çıkan imar afları ve 11 yılda tam 164 kez değişime uğrayan İmar Yasası ile bu düzenlemelerin hepsi bir kenara atılmış…
Son düzenleme yani 165’incisi de Torba Kanun içinde Komisyon’dan çıktı, yakında TBMM Genel Kurulu gündeminde olacak…
Oysa benzer bir yasa, örneğin Almanya’da 1945’den bu yana sadece 2 kez değişime uğramış; o da günün şartlarına revize edilme gereği hissettiğinden...
BİR YILDA 4 DEPREM
Doğa, toprak, kırılan fay aynı olduğu halde, bir yasa neden bu denli değişime uğrar sorusunun yanıtı da açık…
Kentsel dönüşüm yerine parsel bazlı rantsal dönüşüm…
Yoksa bir ülke sadece bir yıl içinde yaşadığı 3 depremde 123 vatandaşını kaybedebilir miydi?
İzmir dördüncüsü yaşanan depremde ve dün 90’ı aşan can kaybına daha ne kadar ekleneceğini de bilmiyoruz.
Bu denli can kaybına rağmen aynı hatayı yapanlar için imardan elde ettiği kazanç bir yıl içinde şu an 213’ü aşan insanın canından çok daha mı kıymetli.
Haydi, düzenlediniz diyelim, doğanın da o düzenlemeye uyar mı sanıyorsunuz; olmadığını anlamak için daha kaç deprem yaşanması gerekir.
FAY YASASI GEREKİR
Fay hatları üzerinde bina yapımı konusunda çok daha sıktı denetim olması gerekirken dikkat ediyorum düzenlemelerin hepsi gevşemeye yönelik ve teşvik edici hükümler içeriyor.
Bunun için acilen bir Fay Yasası çıkarılması gerekiyor.
Nitekim bu yönde bir düzenleme uzun yıllardır deprem ve fay hatları üzerinde çalışan jeoloji yüksek mühendisi CHP Milletvekili Müzeyyen Şevkin tarafından geçen yıl TBMM’ye verildi.
Ancak reddedildi.
Şevkin’i dün İzmir’de afet binalarının önünde bulup konuştum…
“İmar planlarına bizim de önerdiğimiz gibi sakıncalı alanlar işlenmiş olsa bunlar yaşanmaz” diye söze girdi.
Bunun için bir Fay Yasası’nın acilen çıkarılması gerektiğini belirtip ekledi:
“O da yetmez, yetki karmaşası da giderilmeli. 1959 tarihli Afet Yasası orası burası yenilenip başka bir hale getirildi. Bunun yeniden yazılması lazım. Belediyeler Bünyesinde acilen Afet Daire Başkanlıkları oluşturulması ve yetkilendirilmeli…”
SEKİZ YILDIR SORUMLUSU YOK
Bayraklı Belediye’sinin yaptığı gibi İzmir’de yıkılan 3 binanın da bulunduğu 208 bina hakkında oturulamaz raporu verilmiş.
Ancak aradan geçen 8 yılda kimse bir şey yapmamış…
Belediye yıkım yetkisinin kendisinde olmadığını belirtip kenara çekilmiş; topu Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na atmış…
Peki, bu işlerliğin nasıl olması gerekirdi?
Konuyla ilgili çok sayıda uzmanla konuştum; Bakanlık ve büyükşehir belediyelerinin konuyla ilgili birimlerinin başındaki isimlere danıştım.
Aslında birinin söylediğinin diğerinden farkı yok.
COVİD-19’DAN KORUNUR GİBİ
Koronavirüs ile mücadele için nasıl ki maske, mesafe ve temizlik gerekiyorsa, bunun için gereken üç şey de belli:
“Fay hattı üzerine bina yapmamak, bina yapımdaki malzeme kalitesini mevzuata uygun tutmak ve temelini dayanıklı şekilde inşa etmek…”
Bir de bunun denetiminde kim sorumlu ise ona yetkiyi tam vermek.
Her bir deprem sonrası yaşandığı gibi kimin sorumlu olduğu belli değil.
Yapı Denetim şirketlerinin binaların sağlamlık kontrolünü müteahhit aracılığıyla değil, DASK aracılığıyla yaptırmak.
Oysa bugün müteahhit bir yapı denetim şirketine gidiyor, parasını yatırıp kontrolünü yaptırıyor.
Bunun sorumluluğunu Yapı Denetim firmalarının aldığından söz ediliyor ama sürekli denetiminin yapılmasından da uzaklaşılıyor; oysa sigorta kurumu aracılığıyla yapılmış olsa, her yıl denetimi zorunlu olur, kimse de su borusu geçirmek için kolon kesemez…
HERKES BİRBİRİNE ATMIŞ
Yine Bayraklı Belediyesi’nin oturulamaz raporundan yola çıkarsak, Belediye bu raporu yıkılan üç apartmandakilere vermiş.
İddia o ki bir kopyasını da Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na yollamış, ancak Bakan Kurum kendilerine gelmediğini söylüyor.
Peki, binalarının sağlam olmadığını, yıkılacak durumda olduğunu bilen sakinleri ne yapmış?
Hep birlikte isyan edip, binalarının çürük olduğunu ispatlayan yöneticiyi yönetimden atmış, 8 yıl boyunca da bana bir şey olmaz deyip oturmuş.
Sonunda olunca da şimdi hepsi birden dizini dövüyor.
ÜÇ PARMAĞI KENDİNİ GÖSTERİYOR
Oysa bina yıkılacaksa buna karar vermesi gereken tek merci olmalı…
Böyle olmayınca İlçe Belediyesi Meclisi’nden karar çıkarmakta zorlanıyor, çünkü ona ayıracak bir bütçesi yok.
Kentsel dönüşümle uğraşan Çevre ve Şehircilik Bakanlığı gelen bütün bildirimlere yetişmekte zorlanıyor; yetişse de onun da bütçeyi düşünme gibi bir zorunluluğu var.
Dolayısıyla herkes birbirinin üzerine atıp çekilince bina yıkılıyor.
Bir yıl içinde Bingöl, Van, Elazığ ve üzerine de İzmir depremini yaşayan ülkede herkes ötekini işaret ederken, diğer üç parmağının kendini gösterdiğini görmüyor…
Vatandaşın da 18 il, 81 ilçe, 502 köyün kurulu olduğu fay üzerindeki yaşamı kayıp gidiyor.
