2022: Tartışmalı bir yıl

2022’nin sonuna yaklaşırken adeti bozmayalım ve bu yılı nasıl geçirdik, nelerle karşılaştık şöyle bir bakalım.

Yüksek kira fiyatlarıyla karşılaştık. Yüksek gıda fiyatlarıyla cebelleştik. Yüksek enflasyonla mücadele edilmediğini kabullendik ve ardı ardına yapılan zamlara rağmen ücretin enflasyon tarafından yutulduğu gerçeğiyle baş etmeye çalıştık. Ev sahiplerinin kiracılara karşı açtığı davalarda artış rekor düzeye geldi.

ENFLASYON

Düşük maaş zamlarını protesto eden iş bırakan, sendikal hakları için mücadele eden her sektörden işçi direnişlerine tanık olduk. Direnişleri başarıyla sonuçlananlar adına sevindik.

Dünyada pek çok ülke de 2022’de enflasyonun sebep olduğu alt üst oluşlardan etkilendi. Fiyat artışları ABD’de haziran ayında yüzde 9.1 ’e, Birleşik Krallık’ta ekim ayında yüzde 11.1’e kadar yükseldi. Ancak hiçbir ülkede enflasyon Türkiye’de resmî olarak açıklanan %80’leri bulmadı. Ayrıca hiçbir ülkede resmi enflasyon oranı- gerçek enflasyon oranı arasındaki dramatik makas farkı tartışması yaşanmadı.

SAVAŞ VE DIŞ POLİTİKA

2022’de Putin Ukrayna’yı işgal etti. Savaş ölümcül soluğuyla milyonlarca insanı yerinden etti ve kanlı sahnelere imza attı. Gıda ve enerji krizi, Rusya’ya bağımlılığı yeniden sorgulattı ama sadece Batılı ülkeler bu sorgulama sonucunda yenilenebilir düşük karbonlu alternatif enerji kaynağı arayışına yöneldiler. Türkiye ise Ukrayna ile Rusya arasında yaptığı ve krizleri çözen diplomatik arabuluculuk pozisyonuyla zaman zaman övgü aldı.

Türk dış politikasının övgü almadığı anlar da oldu. Cemal Kaşıkçı davasını kapatacağı gün gibi açık olan Suudi Arabistan’a iade etmek bunlardan biriydi. İkinci sırada 15 Temmuz’un planlayıcılarından biri olarak gösterdiği Birleşik Arap Emirlikleri ile millete hiçbir açıklama ve güncelleme yapma gereği duymadan ‘arayı düzeltmek’. Hakeza, Mısır’da darbe yaptıktan sonra Türkiye’nin hasmı haline gelen Sisi ile sıcak temaslara girişmek de epey tartışıldı.

YANGINDA VE YARGIDA

Yaz aylarında yanan ormanlar gündemdeydi. Marmaris’teki yangın dört gün sürdü ve yangınların en büyüğüydü. Önceki yıl da aynısı yaşandığı için yangın uçaklarının hali pür melali ve alınmayan tedbirlerin neden olduğu tartışmalar tansiyonu daha da yükseltti.

Önce Gezi’yle sonra darbeyle sonra tekrar Gezi’yle suçlanan ve 2017’den beri tutuklu olan Osman Kavala’ya ‘hükümeti ortadan kaldırmaya teşebbüs’ suçundan müebbet hapis cezası verildi.

BAŞARI

Çanakkale Boğazı'nın ilk, Marmara’nın beşinci asma köprüsü olan “1915 Çanakkale Köprüsü” kamu özel işbirliklerinin Türkiye’nin geleceğine yüklediği maliyet boyutuyla çok tartışılsa da yılın en göz dolduran ‘olumlu’ sonuçlarından biriydi.

İkinci olumlu şey, TOGG oldu. Yerli ve yüksek profilli TOGG “hükümet yapıyorsa beğenmiyorum” diyenleri zor duruma düşürecek kadar güzeldi.

Batı Karadeniz’de bulunan doğalgaz ise yılın en iyi haberlerindendi. Hatta Cumhurbaşkanı Erdoğan gazın 2023’ün ilk çeyreğinde kullanılabilir durumda olacağını söyledi. Haliyle doğalgaz fiyatlarının ucuzlaması beklentisi yeniden gündemde.

YAŞAM TARZI VE ÖZGÜRLÜKLER, KADINLAR

Ancak güzellikleri sınırlı, sinir harbi bol bir yıldı.

Gülşen yaptığı saygısız bir espri nedeniyle tutuklanıp yargı karşısına çıkarken, Sezen Aksu epey zaman önce yazdığı bir şarkı sözü nedeniyle hedef gösterilerek günlerce tartıştırıldı.

2022’de 19 konser ve festival iptal edildi. Gerekçe kimi zaman güvenlik, kimi zaman sabotaj ihtimali, kimi zaman lojistik olarak gösterildi. Ancak çoğunda şehrin yerlilerinin yaptığı şikayet ve ihbarlar baz alındığı için iptaller haklı olarak seküler yaşam tarzının tehlike altında olduğu yolunda pek çok münakaşaya neden oldu.

Oldu çünkü, dünyayla beraber Türkiye de Afganistan’da Taliban rejiminin kadınlara uyguladığı baskıyı izliyordu. Oldu çünkü İran’da Mahsa Amini’nin saçın görünüyor denilerek içeri alınıp şiddete uğrayarak hayatını kaybetmesi, kitlelerin İran’daki baskıcı rejime karşı isyanı Türkiye’den görülüyor.

Konser ve festival iptalleri, sosyal medya yasası ile taçlandırıldı, sinirler iyice gerildi.

Sosyal medya platformları ve kullanıcılarına yönelik cezaları kapsayan ve kamuoyunda ‘Sansür Yasası’ olarak kodlanan yasa en çok 29. Madde üzerinden tartışıldı. Madde, dezenformasyon suçu işleyenlere 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası öngörüyor.

PATLAMALAR, SALDIRILAR

Bartın Amasra’daki maden ocağında yaşanan grizu patlamasında 42 işçi hayatını kaybetti. Uyarılara rağmen etkili bir havalandırma sistemi oluşturulmadığını içeren bilirkişi raporları kamuoyuna yansıdı.

Taksim’de İstiklal Caddesi'nde yapılan bombalı saldırı geride kan, telaş ve hayatını kaybedenlere dair yüklü bir acı bıraktı. Saldırganın ve saldırıya yardım edenlerin kökeni ile resmi makamların saldırının faili olarak açıkladığı örgütün birbiriyle uyumsuzluğu pek çok soru işaretine sebep oldu. 20’den fazla tutuklu var ve soruşturma devam ediyor.

EN CESUR KADIN, EN CESUR GAZETECİ

2022’nin en cesur kadını H.K.G idi. Hiranur Vakfı’nın kurucusu babası Yusuf Ziya Gümüşel tarafından 6 yaşında Kadir İstekli ile evlendirilerek cinsel istismar yüklü bir hayata adım atan H.K.G babasını, kocasını ve bir camiayı karşısına alarak hukuk mücadelesi verme yolunu seçtiğinde yıl 2020’idi. Ama biz bu mücadelede HKG’nin yaşadıklarını gazeteci Timur Soykan sayesinde 2022’de duyduk. An itibariyle baba ve koca tutuklu.

İÇ SİYASETTE EN ÇOK KONUŞULAN KAVRAMLAR

2022 iç siyaset açısından çok farklı açılım ve adımlara sahne oldu. Herhalde hakkında en çok konuşulan iki toplumsal kesim “Kürtler” ve “Endişeli Muhafazakarlar” oldu.

En fazla bahsi geçen ifade ‘altılı masa’…

En çok konuşulan siyasi çıkışlar Kemal Kılıçdaroğlu’nun ‘helalleşme’ açıklamaları, 28 Şubat mağduru Sultan Kara’yı ziyareti ve muhafazakar kesimi muhalefetin iktidara gelmesi fikrine ikna etmek için verdiği kılık kıyafet serbestiyle ilgili yasa teklifi oldu.

YARGISAL MUHASARA

2022’nin son ayında ise en çok İBB Başkanı İmamoğlu’na verilen hapis cezasını, siyasi yasak kararını ve savcılığa verilen raporu konuştuk. Söz konusu siyasi yasak kararı adaylık tartışmalarını alevlendirirken bir yandan da altılı masa İBB’ye yapılan yargısal muhasaranın akıbeti ise hala meçhul.