Her düzeyde normalleşme tehlikeliymiş bu belli oldu

Salgının ilk döneminden sonra global düzeyde gelen normalleşme deneyimleri konusunda benim değerlendirme kriterim New York’ta yaşananlar ile belirleniyor.

Çünkü New York Valisi etrafına topladığı bilim insanlarıyla hem salgının ilk dönemini kontrol altına almakta hem de yazın başından itibaren gelen normalleşme adımlarında olağanüstü temkinli ve bilimsel kriterlerle davrandı.

Valinin yaptığı en önemli iş bilimin mecbur kıldığı kararlara hiçbir şekilde siyasi kaygılarla müdahale izni verdirtmemesiydi.

Aldığı kararın kendi aleyhine siyasi sonuçları olsa da bilim eğer öyle söylüyorsa ona daima uydu.

Alınan her yeni karardan önce defalarca düşünüldü ve olabildiğince fazla bilim insanından görüşler alındı.

*

Ve ne oldu biliyor musunuz?

Salgın global düzeyde ilk çıktığında dünyanın salgın merkezi durumunda olan ve global sıcak bölge noktası olarak görülen, semalarında leş kargaların uçtuğu New York çok az sayılabilecek sürede (4 ila 5 ay içinde) hem şehirde hem eyaletin genelinde virüsü yok sayılabilecek düzeylere indirebildi.

Öyle ki çevre eyaletler de olmasa New York virüsü yendiğini bile ilan edebilecek düzeye kısa sürede gelmişti.

Bu dönemde ben New York’ta bulunmakta olduğumdan süreci her aşamasında adım adım izlemiştim.

*

Tabii bu başarının elde edilmesinde New York ahalisinin son derece disiplinli olmaları ve kurallara çok uymalarının etkisini de ayrıca söylemek gerekiyor.

Ayrıca eyaletin siyasi yönetimi her kararında, her açıkladığı veride de son derce şeffaftı. Hiçbir olumsuz haber insanlardan saklanmadı. Yönetim bu açıklama bize siyasi açıdan kötü olur diye hiç düşünmedi. Ne gerekiyorsa onu açık ve net söyledi. Böylece insanların yönetime güveni arttı ve denilenlere bu yüzden daima uydular.

*

Ben şehirden Temmuz ayının 17'sinde ayrıldım. Ayrıldığım gün salgın hala daha resmen sürmekteydi ama dediğim gibi şehirde durum gayet iyiydi, New York şehri sanki Amerika dışında bir yerdeymiş gibi başarılıydı bu mücadelesinde.

Bir yandan da normalleşme adımları da atılmaya başlanmıştı.

*

Virüsle mücadelesinde son derece bilimsel, kararlı ve şeffaf olabilen eyaletin yönetimi normalleşme adımlarını da aynı kriterlerle atmaktaydı. Küçük adımlarla başlıyorlardı her düzeydeki normalleşmeye ve atılan her adım yakından kontrol edilip eğer olumsuz bir gelime olursa hemen atılan adımları düzenlemeye de gidiyorlardı.

Yani virüsle mücadelede ne kadar temkinliyseler normalleşme adımlarında da o kadar temkinli ve bilimseldiler.

*

Ancak şimdi kötü habere hazırlıklı olun.

Anlaşılıyor ki normalleşmenin her biçimi bu salgın sürecinde olumsuz sonuçlar doğurmakta.

New York Belediye Başkanı bir süre önce son derce üzgün yüz ifadesiyle yaptığı basın toplantısında şehrin bazı bölgelerinde virüs bulaşmasında artışlar olmaya başladığını ve eski kısıtlamalara geri dönüleceğini söyledi.

Yani yönetimin son derce sıkı kurallarla çalıştığı ve halkının da denilenlere disiplinli uyduğu New York şehrinde bile normalleşme adımları olumsuz sonuçlar doğurabilmişti.

Şimdi yine bazı okulların kapatılması konuşulmaya başlandı. Kapalı mekanlarda servis veren lokantaların açılacağı düşünülmekteydi ama bundan da vazgeçildi ve yemek servisinin açık alanlarda yıl boyu, kış ayında bile sürmesi kararı alındı.

*

Anlayacağınız virüsle mücadelesinde bir rol modeli oluşturabilecek New York bile tekrar normalleşmeyi kısıtlamayı düşünüyor.

Bu salgın sürecinde her türlü normalleşmenin etkisi kötü oluyor galiba.

Yani bu iş tamamen bitirilinceye kadar normalleşmenin her türlüsünden vazgeçmek gerekebilecek gibi gözükmekte.

Hele bizim gibi halkı çok daha disiplinsiz davranabilen ülkelerde ve kararlarda fazla şeffaflığın da bulunmadığı bir yerde normalleşmenin tekrar ve ivedilikle ele alınması gerekiyor olabilir.

Bu bizlerin bir dönem daha sıkıntı çekmemize yol açacak kararların alınması anlamına gelecekse varsın gelsin çünkü hiçbir şey bunun alternatifi kadar kötü olamaz. Yani normalleşme hızı durdurulmazsa ödeyebileceğimiz bedel çok daha artabilir gibi gözüküyor. En azından benim New York deneyiminden öğrendiğimin sonucu buna işaret etmekte.