Dikkat! Suriye'nin kuzeyinde Kamışlı Modeli kartı açılıyor

İlk önce bölgeden gelen son habere bir bakalım. Türkiye’nin Ayn İsa’ya girme niyeti olduğunu düşünen bölgedeki Kürt unsurlar kasabanın Rusya’nın istediği gibi Suriye’ye bırakılması ihtimalini tartışmaya açtılar. Suriye Demokratik Güçleri (SDG) adı şemsiye örgüt içinde örgütlenmiş PYD/YPG, Türkiye’nin bir harekatını önlemek için Rusya ve Suriye ordusu ile ortak gözlem noktaları kurmayı kabul ederken, aynı Kamışlı’da olduğu gibi Ayn İsa’da da bazı alanları Suriye yönetimine bırakma ihtimali de tartışılıyor.

Kamışlı bölgesindeki düzenleme açıkça belirtilmemiş olsa dahi ben bu gelişimleri duyunca direkt Kamışlı Modelini düşünecektim.

Çünkü bu Kamışlı Modeli projesinin Rusya ile Amerika arasındaki temaslarla oluşturulma sürecini ben yıllar içinde Washington’da Haberturk Gazetesi temsilcisi olarak bulunduğum günlerde yakından izlemiş ve oradan haberlerini/yorumunu da yazmıştım

Bu Kamışlı Modeli projesinin nasıl oluştuğuna ve ne anlama geldiğine Türkiye çok dikkat etmeli. Benim Washington’dan bu konuda yazmış olduğum onlarca yazı vardı. Arşivimize girip bunları yeniden okuduğumda Kuzey Suriye'de şu anda ne yapılmak istendiğini net olarak bir defa daha gördüm.

Dolayısıyla Kamışlı Modeli'nin ne olduğunu ve nasıl oluştuğunu yeniden anlatmam lazım:

WASHINGTON'DA GİZLİ DİPLOMASİ

Fırat’ın doğusundaki özerk Kürt oluşumu modeli temelde Rusya’nın hazırladığı bir plan. Bunu kaleme alan da, planı Washington’da bizzat anlatmış olan Putin’in Ortadoğu danışmanı ve Kürt uzmanı Vitaly Naumkin.

- Moskova 2018 şubat ayında yapılan yoğun temaslar sonucunda, Rusya bu modeli Washington’a da sonunda kabul ettirdi.

- Bu plana göre Fırat’ın doğusunda Kürtlere, Suriye merkezi rejiminden kopmamaları şartıyla kısıtlı bir özerklik verilecek. Ruslar buna 'Kuzey Irak Modeli' diyorlar ve Amerika ile bu konuda yapılan görüşmelerde de bu kavramı kullandılar.

- Bu yapı resmen Suriye devleti içinde yer alacak, ancak yerel siyasi kararları alabilecek, kültürel ve ekonomi konularında kısmi özerkliği olacak.

KAMIŞLI MODELİ

Washington-Moskova hattında bu plan çerçevesinde en yoğun konuşulan konu, bu planın Türkiye’nin tepkisini en aza indirerek nasıl uygulanabileceğiydi.

O günlerde bu bağlamdaki ısrarlı sorularıma Washington’da net cevap alamıyordum ama yönetimde o günlerde bir ‘Kamışlı Modeli’ kavramından söz edilmeye başlandığını görüyordum.

Bunun anlamı üzerine konuştuğum birçok kaynaktan sonra şu ortaya çıktı:

- Kürtler, Kamışlı'da olduğu gibi bölgenin yönetimini rejimle paylaşacak ama rejim güçleri de bölgeye girmeyecek. Rejim güçleri bölgenin hemen dışında, tespit edilen bölgenin sınırında konuşlanacaklar.

- Washington’da bu modelde konuşlanacak rejim güçlerinin sembolik düzeyde de olabileceğini ama bunların arkasında Rusya’nın da gözlemci olarak gücü olacağından, bunun etkin olacağını söylüyorlardı..

Anlayacağınız özerklik oluşursa, bunun Türkiye’ye bir tehdit oluşturmasının engellenmesinin temelde Rusya tarafından sağlanması düşünülüyor.

SURİYE'NİN GELECEĞİ KONUSUNDA ABD İLE RUSYA 2018 İÇİNDE ÖN ANLAŞMAYA VARDILAR

İki ülke de bu modele Türkiye’nin onayı ve desteği olmadığı takdirde uygulanması ihtimalinin bulunmadığını bildiklerinden ön anlaşmalarının en kritik konusu Suriye Kürtleri üzerine oldu.

Rusların Kuzey Irak Modeli, Amerikalıların Kamışlı Modeli diye adlandırdıkları Kürt oluşumu modeli işte bu süreç içinde formüle edildi.

Buna göre Kürtleri içeren federatif bir yapı düşünülmüyordu. Kuzey Suriye’de sınırımızdan uzakta sınırları belli olan ve sınırlarında Suriye bayrağının dalgalanacağı, sınır korumasının da Suriye ordusu tarafından yapılacağı bir alanda YPG/PYD etkisinin azaltıldığı Kürt oluşumuna kültürel ve kısıtlı idari özerklik verilecek.

Rusya ile ABD arasındaki gizli diplomaside Türkiye’nin başta buna tepki vereceği ama sonra Kuzey Irak’ta olduğu gibi bununla çalışmaya geçtiği takdirde Irak Kürt Otonom Bölgesi nasıl Türkiye’nin etkisi altına girdiyse Kuzey Suriye’de de bunun zaman içinde olacağı konuşuldu.

GİZLİ DİPLOMASİDE YAŞANANLAR

Bu sonuca nasıl varıldığını Washington’da bizzat yaşadım bu nedenle bu süreci en iyi anlatabilecek de ben olmalıyım:

1- Rusların Kuzey Irak Modeli dedikleri formülü Amerikalılara anlatmak için planın mimarı Putin’in Ortadoğu danışmanı Vitaly Naumkin 2018 Şubat ayının 25’inde Washington’a geldi. Bir gece sonra 26 Şubat'ta Georgetown Üniversitesi’nde sadece özel davetlilerin katılabileceği bir yemekli toplantı vardı.

2- 26 Şubat gecesi Washington’un dış politika ve ulusal güvenlik elitleri Naumkin’in Suriye planını dinlemeye gelmişlerdi. Naumkin konuşmasında Kürtler ve Suriye’nin geleceği konusunda Rusya’nın düşündüklerini açıkça anlattı.

3- Ertesi sabah başkan Trump ile 27 Şubat sabah toplantısını yapmak için o günlerde CIA Başkanı olan Pompeo Beyaz Saray’a biraz geç geldi. Naumkin’in Washington’dan ayrılmasını beklemişti. Bu bağlamda Pompeo’nun neden önemli olduğunu da anlatmalıyım.

4- Naumkin Washington’a gelmeden bir hafta önce CIA Başkanı Pompeo gizli bir operasyon düzenletmişti. CIA’nin FBI ile işbirliğiyle yürüttüğü bu operasyonda Rusya’nın iç, dış ve askeri istihbarat örgütlerinin başındaki insanlar gizlice Washington’a getirildiler. Oysa bunlara konulmuş yaptırımlar çerçevesinde ABD’ye giriş yapma yasağı da vardı. (SVR’nin başı Sergey Naryshkin, FSB’nin başı ALexander Bartnikov gelen gruptaydı) Pompeo onları CIA merkezinde kabul etti ve uzun bir toplantı yapıldı. Toplantıda Naumkin’nin bir hafta sonra Washington'da açıklayacağı Kürt planı ve Suriye’nin geleceği konusunun detayları konuşuldu.

5- Bu gelişmeden bir hafta sonra bir de Naumkin’in konuşmasını dinleyen Pompeo 27 Şubat PDB’sinde (Presidential Daily Briefing, Günlük Başkanlık Brifingi) Fırat’ın doğusuyla ilgili olarak düşünülenleri Trump’a anlattı. PDB’den sonra Trump’ın Putin’i telefonla araması planlanmıştı.

6- Bir buçuk saat konuştular telefonda. Trump, Putin’e Kuzey Irak Modeli'ne hemen onay vermemiş de olsa bunun en azından üzerinde konuşulabilir bir öneri olduğunu söylemişti.

Washingon’da o gün eğer Suriye’de İran etkinliğinin azaltılması sürecine Rusya’nın aktif desteği alınırsa Kuzey Irak Modeli'ne desteğin arttırılmasına karar verildi. Washington bu modele ‘Kamışlı Modeli' adını verdi.

7- Ve yine 27 Şubat'ta eğer bir gün Amerika bölgedeki 2 bin 200 askerini çekerse YPG/PYD unsurlarına "Siz Esad yönetimi ve Rusya ile koordineli çalışın"denilmesine de Washington’da karar verildi.

İşte modelin geçmişi ve ne olduğu bundan ibaret. Şimdi bölgeden gelmekte olan her yeni haberde bu modelin hayata geçirilmesi çabasının olduğunu görüyorum.

Anlayacağınız bizi bugünlere getiren sürecin perde arkasında bunlar yaşandı. Bunlar benim yorumlarım değil bunlar bizzat yakından gözlemlediğim ve çok taraflı teyit etmiş olduğum gelişmelerdi. Mesele Ortadoğu ve özellikle Suriye olduğunda hiçbir gelişmeye kesin diye bakmamak gerekiyor. Ama yeni bir sürecin içinde olunduğu kesin ve diğer kesin olan şey de bölgede Türkiye’nin Irak’ta olduğu gibi orta ve uzun vadede belirleyici olacağıdır.