Ankara ne zaman ve nasıl başkent oldu? Ankara'nın başkent olması tarihi ve sebepleri
1919'dan beridir Türk Kurtuluş Savaşı'nın yönetildiği şehir olan Ankara; önce Temsil Heyeti'nin geçici merkezi daha sonra da yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti'nin başkenti olmuştur. Sahip olduğu stratejik ve jeopolitik coğrafyası sebebiyle başkent olarak seçilen Ankara ne zaman başkent oldu? Mustafa Kemal Paşa'nın Ankara'ya geldiğinde, Temsil Heyeti'ne gösterilen sıcak ilginin de belirleyici olduğu Ankara'nın başkent olma sebepleri nelerdir? Kısaca Ankara'nın başkent oluşu özetini de bulabileceğiniz içeriğimizi sizler için hazırladık.
“Türkiye Devleti’nin makarr-ı idaresi Ankara şehridir” ifadesiyle yasalaşan ve Türkiye Cumhuriyeti’nin başkenti olan Ankara nasıl başkent oldu? İşte, Ankara’nın başkent oluşu hakkındaki tüm detaylar…
Ankara Ne Zaman Başkent Oldu?
24 Temmuz 1923 yılında imzalanan Lozan Barış Antlaşması’ndan sonra yeni kurulan devletin hükümet merkezi sorunu ele alınmıştır. Meclis’te gerçekleşen görüşmelerden sonra İsmet Paşa ve beraberindeki 13 vekil, Ankara’nın başkent olmasını önermişlerdir. İsmet Paşa ve arkadaşları tarafından verilen bu önerge genel kurulda görüşülmüş ve Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin kararı ile 13 Ekim 1923 tarihinde onaylanmıştır. Bu tarihten itibaren Ankara, yeni kurulan Türk devletinin başkentidir.
Ankara’nın Başkent Oluşu
İstanbul’da açılması kararlaştırılan son Osmanlı Mebusan Meclisi’ne, Anadolu’dan seçilmiş olan vekiller de katılacaktı. Temsil Heyeti; seçilen vekillerin İstanbul’a hareket etmeden önce Anadolu’da bir araya gelmelerini ve buradan İstanbul’da açılacak olan meclise hareket etmelerini istiyordu.
Temsil Heyeti’nin kendi içinde yaptığı tartışmalarda toplanma yeri olarak Eskişehir üzerinde de durulmuş fakat daha sonra savaş sahası olan Batı Anadolu’ya daha yakın bir konumda olan Ankara üzerine karar kılınmıştır.
Alınan kararın neticesinde Temsil Heyeti; 27 Aralık 1919 tarihinde Ankara’ya ulaşmıştır. Ankara’nın cephelere olan yakınlığı, Ankara’da Temsil Heyeti’ne yapılan sıcak karşılama ve daha önce de Mustafa Kemal tarafından yayınlanan Amasya Genelgesi’nin hemen ardından, halkın yapılan protesto çağrılarına uyması ve işgallere karşı mitingler düzenlenmiş olması; Ankara’nın, Temsil Heyeti’nin geçici merkezi olmasına imkân tanımıştır.
27 Aralık 1919 tarihinden itibaren milli mücadelenin merkezi olan Ankara’nın başkent olarak seçilme sürecinde 28 Kasım 1920 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde alınan karar da büyük bir rol oynamıştır. Alınan karara göre; yeni Türk devletinin başkentinin sahip olması gereken özellikler belirtilmiştir. Başkent olarak seçilecek şehrin; yurdun dört bir yanına demiryolları ile bağlanma imkânına sahip olması, elektrik üretilebilecek nehirlere sahip olması, ikliminin yaşanabilir olması ve büyük bir şehir kurulabilecek araziye sahip olması gibi özellikler taşıması istenmiştir.
9 Ekim 1923 tarihinde Malatya milletvekili ve arkadaşları, Meclis’e Ankara’nın başkent olmasını önermişler ve önerilerinde bunun nedenlerinden de bahsetmişlerdir. Sunulan kanun teklifi; Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulu’nda tartışılmış ve sadece Gümüşhane milletvekili Zeki Bey bu teklife hayır oyu vermiştir. 13 Ekim 1923 tarihinde kanun teklifinin onaylanması ile o tarihe kadar fiilen başkent olan Ankara; bu tarihten itibaren resmen Türkiye Cumhuriyeti’nin başkenti olmuştur.
Ankara’nın Başkent Olma Sebepleri
