Türkiye’nin muadili birçok ülke kendi ödeme sistemini kullanıyor. Bu ülkelerde yerli ödeme sistemlerinin ortalama olarak kullanılma payı yüzde 60 seviyelerinde. Gelişmiş ülkelerde oranın daha yukarılarda olduğunu belirteyim.
Türkiye’de ise durum 2 yıl öncesine kadar içler acısıydı. Kredi kartı, banka kartı ve ön ödemeli kartlarda yerli ödeme sistemini (TROY) kullanma oranı sıfıra yakındı. Böylece 2023 rakamlarıyla yabancı ödeme sistemleri (Mastercard, Visa, American Express ve diğerleri) için yurtdışına takriben 500 milyon USD’nin kullanım bedeli olarak gittiğini bir kenara not edin.
Sevindirici haberi vererek detaylara geçeyim. Ülkemizde 2024’te ödeme sistemleri üzerinden yapılan harcamaların yüzde 18’i TROY kartlarla geçekleşmiş. Kısa süre önce TROY’un sahibi konumdaki Bankalararası Kart Merkezi (BKM) Genel Müdürü Ozan Deniz’le biraya geldik. BKM Kurumsal İletişim Direktörü Yunus Elmas’ın organizasyonuyla genel müdür yardımcıları Cengiz Değirmenci ve Sait Zekeriya Özgel de bize eşlik etti. Faydalı bir görüşme oldu.
TROY’un 2024 yılı kapanışına ilişkin özet bilgileri şöyle:
2024 yılı kapanışında yaklaşık 50 milyon adet kart sayısına ulaşılmış. Tutar olarak da Pazar payı yüzde 18’e yükselmiş. Diğer ifadeyle gelinen nokta çok değerli, zira tutar olarak yaklaşık her 5 kartlı işlemin bir tanesi TROY kart ile gerçekleşmiş. Ayrıca gelinen bu seviye TROY’un bir önceki yıla göre kart adedinde yüzde 100, tutar olarak da pazar payında ise yüzde 80 büyüme gerçekleştirdiğine işaret ediyor.
TROY ekibinden aldığım bilgiler daha da ümit verici. 2025 yılında bu gelişmeler devam ederek Türkiye’de her kart kullanıcısında en az 1 tane TROY kart olması hedefleniyor. Ben de İş Bankası’ndan aldığım TROY kartı kullanıyorum. Okuyucularıma da hararetle çalıştıkları bankalardan en az bir adet TROY kart istemelerini tavsiye ediyorum. Kamu bankalarından TROY talep ederken ısrarcı olmalarında fayda var!
Gelelim benim TROY’u son yıllarda gündemde tutma hikâyeme… Yukarıda zikrettiğim son görüşmeye kadar TROY hakkındaki yazılarım sebebiyle BKM’den tek bir satır teşekkür e-postası almadım. Yazılarıma kaynak teşkil edecek bilgileri de bana ulaştıran olmadı. Hatta birkaç defa bunun için uğraştım, başarısız oldum. Gönüllü elçilik yaparken, yerli ve milli ödeme sistemi TROY’u gündemde tutmaya çalışırken bile TROY yönetiminin sessiz kalmasına anlam veremedim. Şimdi iş başında işini bilen yeni bir ekip var. Onlardan çok şey bekleniyor. Tanıtım ve pazarlama faaliyetlerini rakipleri gibi yapmaları icap ediyor. Kamu kurumları da gölge etmezse başka ihsana gerek kalmayacaktır.
“Yerli ve milli” sloganlarının atıldığı dönemlerde bile yerli ve milli ödeme sistemi TROY her şeyi ile hazır olmasına rağmen maalesef devletimiz kullanılmasını teşvik etmedi. Desteklemedi. Kamudaki maaşları bile buraya yönlendiremedi! Buyursun Hazine ve Maliye Bakanlığı ile “Milli Teknoloji Hamlesi” başlatan Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı yetkilileri bir cevap versin.
Yerli ve milli olarak tasarlanıp, eksiksiz olarak 31 Mart 2016’da hizmete sokulan Türkiye’nin ödeme sistemi TROY’un, 8 yıl boyunca neden desteklenmediği bir muamma olarak kalacak. En azından kamunun maaşları bile TROY ile ödenseydi, bugün tablo çok farklı olurdu. Ama yine de geçmişe takılıp kalmamak lazım. Eksikleri, gedikleri bulup, yola devam etmek en iyisi…
Peki, neden kendi yerli ve milli kartımızı hazır olmasına rağmen kullanmadık? Niçin devletin ilgili yetkilileri gerekli adımları atmadı? Böyle bir ödeme sistemimiz vardıysa niçin desteklenmedi? Ya da yabancı ödeme sistemleriyle arkadan dolanıp işbirliği yapan ve TROY’in önünü kesen içeriden birileri mi var? Bu sorulara cevap beklemiyorum. Bundan sonra TROY’un önü kesilmesin yeter…
Bankalararası Kart Merkezi A.Ş. (BKM) 1990 yılında 13 kamu ve özel Türk bankasının ortaklığıyla kurulmuş. 2020 yılında Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası hâkim hissedar olmuş. Amacı ödeme sistemleri ekosistemine güvenli ve hızlı çözümler üreten teknoloji odaklı bir kurum olarak görev yapmak. Bizim de BKM’den beklentimiz kendi ödeme sistemimizi hayatın her alanına yaygınlaştırması, böylece yüz milyarlarca doların döndüğü ödeme sistemleri üzerinden ülkemiz kaynaklarının komisyon veya kullanım bedeli olarak yurtdışına çıkışını önlemesidir.
Vurgulamak istediğim daha önemli bir husus daha var. Dijital dünyada her türlü verimizin ülkemizde kalmasını bir şekilde sağlanması icap eder. Yapay zeka için Microsoft’un 80 milyar dolar bütçe ayırdığı bir dönemden geçiyoruz. Her türlü verilerimize sahip çıkmanın önemli bir noktasının da ödeme sistemleri olduğunu unutmamak gerekir.
HAZİNE VE MALİYE BAKANLIĞI'NDAN AÇIKLAMA
“TROY’un yaygın hale gelmesinde kamu eşgüdüm halinde”
Bugünkü yazımın üzerine Hazine ve Maliye Bakanlığı’ndan konu ile ilgili şahsıma şu açıklama yapıldı:
“Şubat 2024’te gerçekleştirilen Ekonomi Koordinasyon Kurulu Toplantısı sonrasında da belirtildiği üzere Bakanlığımız öncülüğünde, TROY kartın yaygınlığının artırılması adına ilgili tüm kamu kurum ve kuruluşlarımızla eşgüdüm içinde çalışmalar yürütülmektedir. Bu hedef doğrultusunda kamu çalışanlarının ve emeklilerin maaşları için TROY kart kullanılmasını sağlamak adına gerekli teknik çalışmalar aralıksız sürdürülmektedir.
Ayrıca TROY kullanımının yaygınlaştırılması kapsamında söz konusu adım dışında Bakanlığımıza bağlı ilgili ve ilişkili tüm kuruluşlarımız ve kamu bankalarımız kendi görev alanları kapsamında çalışmalarını sürdürmektedir. Ödeme hizmetleri alanında dışa bağımlılığımızı azaltacak olan TROY’un güçlendirilmesi ve yaygınlaştırılması için her türlü adım Bakanlığımızca yakından takip edilmekte ve desteklenmektedir.”
