Asgari ücret tetikledi, enflasyon hizmetçisini buldu
Fiyat sabitleme kampanyası, enerji indirimleri ve döviz kurunun sabit tutulması nedeniyle belinin kırıldığın düşünülen enflasyonun aylık yüzde 6.65 gelmesi şaşkınlık yarattı. Detaylar incelendiğinde ise özellikle yönlendirilemeyen ve kontrol edilemeyen 'hizmet' enflasyonun tetikleyici olduğu görülüyor. TÜİK verilerine göre enerji, işlenmiş gıda ve temel mallarda yönlendirilebilen kalemlerin enflasyonu yüzde 1.56 ile 4.72 ile beklentilere paralel gelirken hizmet enflasyonu asgari ücretin de tetiklemesiyle yüzde 12.73 oldu. Bu rakam tarihi en yüksek seviyeyi işaret ediyor. Hizmetin altında sıralanan kira 1 ayda yüzde 9.75 ve ulaştırma yüzde 10.25 zamlandı. Araç bakımı yüzde 32, hastane ücretleri yüzde 27, yemek yüzde 13, kuaför hizmetleri yüzde 12 pahalı hale geldi.
2023 Ocak ayı enflasyonun yüzde 6,65 ile 9 ayın en yükseğine çıkması yıllık enflasyon da yüzde 57,7 ile yüksek kalmasını sağladı. Yüksek gelen enflasyonun şaşkınlık yaratmasının nedeni ise seçime kadar fiyat sabitleme, enerji indirimleri ve döviz kurundaki stabil seyre rağmen fiyatların artması oldu. Rakamlar fiyat değişimlerinin yönlendirilebildiği enerji ve işlenmiş gıda ve temel mallarda enflasyonun görece düşük kaldığını giyim ve ayakkabıda mevsim indirimleri nedeniyle düştüğünü buna karşın özellikle hizmet enflasyonunun ise aksine tarihi en yüksek seviyesine ulaştığını gösteriyor. Aylık enflasyonun 1.68 puanı gıdadan gelirken 1'i ise hizmet enflasyonunun alt kalemi olan lokanta ve otellerden kaynaklandı. Kiranın da içinde olduğu konutta aylık yüzde 3.3'lük artışın aylık enflasyona katkısı 0.55 puan oldu.
ASGARİ ÜCRET TETİKLEDİ
TÜİK verilerine göre enerji, işlenmiş gıda ve temel mallarda yönlendirilebilen kalemlerin enflasyonu yüzde 1.56 ile 4.72 ile beklentilere paralel gelirken hizmet enflasyonu asgari ücretin de tetiklemesiyle yüzde 12.73 oldu. Asgari ücret bir yandan talebi güçlü kılarken bir yandan hizmet işletmelerinin maliyetlerini artırarak zam yapmalarını sağlıyor. Hizmetin altında sıralanan kira 1 ayda yüzde 9.75 ve ulaştırma yüzde 10.25 arttı. Araç bakımı yüzde 32, hastane ücretleri yüzde 27, yemek yüzde 13, kuaför hizmetleri yüzde 12 tırmandı. TÜİK'in sınıflayamadığı bazı hizmetlerde fiyat artışı aylık yüzde 71'i buldu.
BUNDAN SONRA DÜŞÜŞ ZOR OLACAK
Hizmet enflasyonu gibi yönetilen-yönlendirilen fiyatlar hariç enflasyonun yüzde 6.68 ve mevsimlik ürünler hariç enflasyonun yüzde 7.23 tırmanması bundan sonraki dönemlerde enflasyonun kontrol altına alınmasının da güç olduğunu gösteriyor. Bu görüşü aylık yüzde 4.15 ve yıllık yüzde 86'yı geçen ÜFE de destekliyor.
Ocak ayında birçok kalemde fiyat artışların geçtiğimiz yılın aynı ayının altında kalmakla birlikte, son aylardaki seyrinin üzerinde gerçekleşti. Sağlık, haberleşme, eğitim, lokanta ve oteller ile çeşitli mal ve hizmetler kalemlerindeki fiyat artışları ise Ocak 2022’nin üzerinde geldi. Bununla birlikte giyim ve ayakkabı hariç bütün harcama kalemlerindeki fiyat artışları Aralık 2022’yi aştı.
SAĞLIKTA REKOR ARTIŞ
Enflasyonun ana belirleyicilerinden gıda fiyatları son 9 ayın en yüksek aylık artışını kaydetti. İşlenmiş ve işlenmemiş gıda fiyatlarındaki aylık yükseliş bir önceki yılın aynı ayının altında kalsa da son ayların oldukça üzerindeydi. İşlenmemiş gıda ve işlenmiş gıda sırasıyla aylık yüzde 9,2 ve yüzde 4,7 arttı. Vergi ayarlaması ile birlikte alkollü içecekler ve tütün kategorisinde aylık yüzde 11,2’lik artış oldu. Ocak ayında fiyatı en çok artan harcama kalemi aylık yüzde 18,4 ile sağlık oldu. Burada aralık ayı ortasında ilaca yapılan zam etkiliydi. İlaçtaki zamma ek olarak, ayakta tedavi ve yataklı tedavi hizmetlerinde de sırasıyla yüzde 17,5 ve yüzde 27,5’lik geçtiğimiz yılın aynı ayına kıyasla daha yüksek artışlar yaşandı. Lokanta ve oteller kategorisinde de aylık yüzde 12,7 ile Ocak 2022’deki yüzde 8,5’e kıyasla daha keskin bir artış vardı. Ocak 2022’de aylık yüzde 0,2 gerileyen giyim ve ayakkabı fiyatları bu ocak ayında aylık %1,5 düştü. Ulaştırma kaleminde fiyatlar aylık yüzde 6,3 yükseldi. Bu kalemde de fiyatlar bir önceki yılın aynı ayındaki yüzde 11,2’lik artışın altında kaldı. Haberleşme grubu aylık yüzde 6,2 ile yüksek bir artış kaydetti. Burada ise telefon ve telefaks hizmetleri ön plana çıktı. Çeşitli mallar ve hizmetler kalemi de aylık yüzde 10,3 yükseldi.
